علوم آب
حمزه سعیدیان؛ حمید رضا مرادی
چکیده
تخمین مقدار رسوبدهی حوزههای آبخیز، مقابله با خطرات ناشی از تجمع رسوب در سازههای آبی و مخازن سدها از اهداف اساسی در مدیریت منابع آب میباشد که باعث توسعه پایدار میشود. در این تحقیق به منظور تعیین تخمین رسوب با استفاده از مؤلفههای مختلف فرسایش در کاربری‌های مختلف نهشتههای سازند گچساران، بخشی از حوزه آبخیز کوه گچ شهرستان ...
بیشتر
تخمین مقدار رسوبدهی حوزههای آبخیز، مقابله با خطرات ناشی از تجمع رسوب در سازههای آبی و مخازن سدها از اهداف اساسی در مدیریت منابع آب میباشد که باعث توسعه پایدار میشود. در این تحقیق به منظور تعیین تخمین رسوب با استفاده از مؤلفههای مختلف فرسایش در کاربری‌های مختلف نهشتههای سازند گچساران، بخشی از حوزه آبخیز کوه گچ شهرستان ایذه با مساحت 1202 هکتار انتخاب گردید. در این تحقیق تعیین رابطه بین رسوب تولیدی و مؤلفههای مختلف فرسایش مانند میزان رواناب و مقدار نفوذپذیری خاک و شروع آستانه رواناب و فرسایش در کاربری‌های مختلف سازند گچساران به کمک رگرسیون چند متغیره انجام گرفت. سپس نمونهبرداری مؤّلفههای مختلف فرسایش در 6 نقطه و با 3 تکرار و در شدتهای مختلف بارش 75/0، 1 و 25/1 میلیمتر در دقیقه در سه کاربری مرتع، منطقه مسکونی و اراضی کشاورزی به کمک دستگاه شبیه‌ساز باران انجام شد. به منظور انجام تحلیلهای آماری از نرم‌افزار SPSS و EXCEL استفاده گردید. نتایج نشان داد که تخمین رسوب با استفاده از مؤلفههای مختلف فرسایش نتایج قابل قبولی ارائه می دهد و می توان از آن در سایر حوزههای آبخیز استفاده کرد. همچنین نتایج نشان داد که در تخمین رسوب به وسیله مؤلفههای مختلف فرسایش، شروع آستانه رواناب و فرسایش بیشترین تأثیرگذاری مثبت و منفی را دارد و در 8 مورد در مدل‌سازی نقش ایفاء کرده است و سپس میزان نفوذپذیری خاک تأثیرگذاری مثبت و منفی، متوسطی دارد و در 7 مورد در مدل‌سازی نقش ایفاء کرده است و میزان رواناب نیز در هیچ کدام از سه کاربری و شدتهای مختلف بارش نقشی در مدل‌سازی ایفاء نکرده است و نشان از نقش بسیار مهمتر میزان شروع آستانه رواناب و فرسایش و میزان نفوذپذیری خاک در این روش مدل‌سازی در تخمین تولید رسوب دارد.
ملیحه ابراهیمی؛ حسین اسدی؛ آرزو شریفی؛ عیسی ابراهیمی
چکیده
بررسی ویژگیهای فیزیکی ذرات معلق از موضوعات مهم در مطالعه رودخانهها است. یکی از این ویژگیها، توزیع اندازه ذرات رسوب معلق است، که بیانگر ارتباط بین منابع رسوب و فرآیندهای رسوبگذاری میباشد. هدف این پژوهش، بررسی تغییرات زمانی و مکانی توزیع اندازه ذرات رسوب معلق رودخانه پسیخان در استان گیلان میباشد. طی دوره زمانی هفت ماهه از مهر ...
بیشتر
بررسی ویژگیهای فیزیکی ذرات معلق از موضوعات مهم در مطالعه رودخانهها است. یکی از این ویژگیها، توزیع اندازه ذرات رسوب معلق است، که بیانگر ارتباط بین منابع رسوب و فرآیندهای رسوبگذاری میباشد. هدف این پژوهش، بررسی تغییرات زمانی و مکانی توزیع اندازه ذرات رسوب معلق رودخانه پسیخان در استان گیلان میباشد. طی دوره زمانی هفت ماهه از مهر 1392 تا فروردین 1393، از دو ایستگاه هیدرومتری (مبارکآباد در بالادست و نوخاله در پاییندست) نمونهبرداری صورت گرفت. به این منظور تعدادی نمونه رسوب معلق با فواصل زمانی 15 روزه به روش انتگراسیون عمقی در شرایط عادی و سیلابی دبی رودخانه برداشت و پس از آمادهسازی، توزیع اندازه ذرات رسوب به روش پیپت اندازهگیری شد. میانگین وزنی قطر ذرات رسوب (MWD) و قطر ذرات با فراوانی 50 درصد (d50) در هر ایستگاه در تاریخهای نمونهبرداری تعیین و منحنی توزیع اندازه ذرات رسم گردید. نتایج نشان داد که مقدار متوسط MWD و d50به ترتیب 062/0 و 052/0 میلیمتر در ایستگاه مبارکآباد و 052/0 و 047/0 میلیمتر در ایستگاه نوخاله بود. حداکثر MWD و d50به ترتیب 07/0 و 061/0 میلیمتر در ایستگاه مبارکآباد مشاهده شد. همچنین مطالعه توزیع اندازه ذرات رسوب نشان داد که ذرات کوچکتر از دو میلیمتر در ایستگاه نوخاله بین 99-87 درصد و در ایستگاه مبارکآباد بین 94-83 درصد است. علاوه بر این در اکثر نمونه‌برداریها، بین دبی جریان و اندازه ذرات رسوب معلق ارتباطی وجود نداشت که نشاندهنده طبیعت غیرهیدرولیکی و تأثیر متغیرهای متفاوت دیگر مثل منشاء رسوبات، تاریخ و انرژی انتقال، توانایی فرسایندگی، فرسایشپذیری و تهنشینی در اندازه ذرات رسوبات معلق در جریان رودخانهای است. همچنین براساس نتایج اندازه ذرات رسوب در ایستگاه مبارکآباد درشتتر از ایستگاه نوخاله میباشد که این موضوع را میتوان به نوع فرسایش موجود در منطقه و برداشت شن از رودخانه نسبت داد. در نواحی بالادست به دلیل کوهستانی بودن احتمال وقوع فرسایش خندقی و زمینلغزش بیشتر، در حالی‌که در پاییندست فرسایش عمدتا پاشمانی و ورقهای است. ضمن اینکه با کاهش شیب عمومی رودخانه، ذرات درشتتر قبل از رسیدن به ایستگاه نوخاله تهنشین میشوند.
حنیفه خرمایی؛ فرشاد کیانی؛ فرهاد خرمالی
چکیده
روش‌هایی متفاوت برای ارزیابی شاخص فرسایشپذیری خاک وجود دارد که مهم‌ترین آن شاخص فرسایشپذیری ویشمایر و اسمیت است. این پژوهش با هدف بررسی میزان توانایی شاخص فرسایشپذیری ویشمایر و اسمیت در منطقه مورد مطالعه با توجه به مقادیر بالای سیلت و آهک خاک‌های لسی شرق استان گلستان و اختلاف منطقه مورد مطالعه از لحاظ درصد سیلت، آهک و بارندگی ...
بیشتر
روش‌هایی متفاوت برای ارزیابی شاخص فرسایشپذیری خاک وجود دارد که مهم‌ترین آن شاخص فرسایشپذیری ویشمایر و اسمیت است. این پژوهش با هدف بررسی میزان توانایی شاخص فرسایشپذیری ویشمایر و اسمیت در منطقه مورد مطالعه با توجه به مقادیر بالای سیلت و آهک خاک‌های لسی شرق استان گلستان و اختلاف منطقه مورد مطالعه از لحاظ درصد سیلت، آهک و بارندگی با مناطق شرق آمریکای مرکزی که این شاخص در آن‌ها ایجاد شده، شکل گرفته است. در این پژوهش فرسایشپذیری خاک به دو روش نموگراف ویشمایر و اسمیت و تعیین مقدار حقیقی آن انجام شد. در این راستا، سه کرت اندازهگیری انتخاب و مقدار فرسایش واقعی کرت‌ها در طی دو سال بارش با شدتهای 7/5 الی 7/12 میلیمتر بر ساعت اندازهگیری شد. شاخص ویشمایر و اسمیت در حدود 05/0 تا 092/0 مگاگرم در ساعت بر مگاژول در میلیمتر به دست آمد. ارزیابی دقت شاخص ویشمایر از نتایج مقدار فرسایش واقعی (A) و نیز مقادیر به‌دست آمده با استفاده از مدل SWAT و دو شاخص فرسایش‌دهندگی، (R) مبتنی بر شدت بارش نیم‌ساعته و روش فورنیه انجام شد. نتایج نشان داد که شاخص ویشمایر و اسمیت نسبت به مقدار واقعی فرسایشپذیری به‌دست آمده از کرت‌ها و شدت بارش نیم‌ساعته 182 برابر و با R فورنیه 11/4 برابر و این شاخص در اندازهگیری با مدل SWAT و شدت بارش نیم‌ساعته شش برابر و با شاخص فورنیه 35/0 برابر بدست آمد. نتایج به‌دست آمده برآورد بیشتر شاخص فرسایشپذیری ویشمایر و اسمیت در خاک‌های مورد مطالعه را نشان می‌دهد. ضعف کارایی این شاخص در اراضی لسی، لزوم پژوهش بیشتر در این زمینه را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.
ویدا آتشی؛ محمود شفاعی بجستان؛ ایده گلرخ
چکیده
جریان در قوس تحت تأثیر دو نیروی گرادیان عرضی فشار و گریز از مرکز قرار می‌گیرد که باعث به وجود آمدن جریان‌های حلزونی میشود. چنین الگوئی عامل عمده‌ی فرسایش در قوس خارجی و رسوب گذاری در قوس داخلی است و اصلاح این الگو با روش‌های مختلفی امکان پذیر است که از جمله میتوان به نصب سرریز W اشاره کرد. در تحقیق حاضر میزان فرسایش دیواره داخلی، ...
بیشتر
جریان در قوس تحت تأثیر دو نیروی گرادیان عرضی فشار و گریز از مرکز قرار می‌گیرد که باعث به وجود آمدن جریان‌های حلزونی میشود. چنین الگوئی عامل عمده‌ی فرسایش در قوس خارجی و رسوب گذاری در قوس داخلی است و اصلاح این الگو با روش‌های مختلفی امکان پذیر است که از جمله میتوان به نصب سرریز W اشاره کرد. در تحقیق حاضر میزان فرسایش دیواره داخلی، خارجی و میانه فلوم در شرایط با حضور سرریز W و نصب آن در موقعیت های 30، 60 و 90 درجه در قوس 90 درجه تند بررسی شده است. حضور سرریز W سبب توزیع یکنواخت تر جریان در بالادست محل نصب سرریز شده و اثر دو نیروی گرادیان عرضی فشار و گریز از مرکز بگونهای اصلاح شده که هیچگونه فرسایشی مشاهده نمی شود. نتایج این تحقیق نشان داد که در موقعیت 30، 60 و 90 درجه بیشترین مقدار عمق فرسایش در عدد فرود 206/0 نسبت به عدد فرود 137/0 به ترتیب به میزان 84، 90 و 118 درصد در محدوده دیواره خارجی افزایش داشته است. همچنین در هر دو عدد فرود نصب سرریز در زاویه 30 درجه بیشترین درصد کاهش فرسایش بستر را نسبت به زوایای 60 و 90 درجه به همراه داشته است.
فرخ اسدزاده؛ منوچهر گرجی اناری؛ علیرضا واعظی؛ سلمان میرزایی
چکیده
کرت های صحرایی به طور گسترده در مطالعات مربوط به اندازه گیری تلفات خاک و مدل سازی فرآیندهای فرسایش مورد استفاده قرار می گیرند. این تحقیق به منظور بررسی تغییرپذیری تلفات خاک و روان آب اندازه گیری شده از تکرار های مختلف کرت های صحرایی صورت گرفته است. برای این منظور هفت اندازة متفاوت کرت با سه تکرار در ایستگاه کوهین واقع در استان قزوین ...
بیشتر
کرت های صحرایی به طور گسترده در مطالعات مربوط به اندازه گیری تلفات خاک و مدل سازی فرآیندهای فرسایش مورد استفاده قرار می گیرند. این تحقیق به منظور بررسی تغییرپذیری تلفات خاک و روان آب اندازه گیری شده از تکرار های مختلف کرت های صحرایی صورت گرفته است. برای این منظور هفت اندازة متفاوت کرت با سه تکرار در ایستگاه کوهین واقع در استان قزوین احداث شدند. کرت ها برای یک بازة زمانی 2 ساله به صورت آیش نگه داشته شده و مقادیر روان‌آب و تلفات خاک ناشی از هر رخداد به طور مجزا در کرت ها اندازه گیری شد. بر اساس نتایج، حداکثر مقدار ضریب تغییرات مقادیر مشاهده ای روان آب و رسوب در تکرار های کرت ها به ترتیب 60 و 80 درصد بود که این مقادیر در مقایسه با میزان تغییرات ویژگی های خاک در تکرارهای کرت ها زیاد بود. با افزایش میانگین تلفات خاک و روان آب در کرت های صحرایی ضریب تغییرات مقادیر اندازه گیری شدة روان آب و رسوب در تکرار های کرت ها به صورت توانی کاهش یافت. به دلیل احتمال خطای بیش تر در اندازه گیری تلفات خاک در مقایسه با روان آب، در بیش از 80 درصد موارد، ضریب تغییرات رسوب در تکرارهای کرت ها نسبت به ضریب تغییرات روان آب بیش تر بود. با افزایش ابعاد کرت ها نسبت ضریب تغییرات روان آب به ضریب تغییرات رسوب در تکرار های هر کرت کاهش یافت.
