پیش بینی جریان رودخانه با استفاده از مدل غیرخطی سری زمانی دو-خطی (مطالعه موردی رودخانه های باراندوزچای و شهرچای ارومیه)

ناوه, هادی; خلیلی, کیوان; اعلمی, محمد تقی; بهمنش, جواد

doi:10.22067/jsw.v1391i0.17074

پیش بینی جریان رودخانه با استفاده از مدل غیرخطی سری زمانی دو-خطی (مطالعه موردی رودخانه های باراندوزچای و شهرچای ارومیه)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

10.22067/jsw.v1391i0.17074

چکیده

یکی از ابزار های مهم در مدل سازی و پیش بینی فرآیند های هیدرولوژیکی استفاده از مدل سازی و تحلیل سری های زمانی است. سری های تولید شده جریان رودخانه با استفاده از مدل های سری زمانی در مطالعات مختلفی نظیر خشکسالی، سیلاب، طراحی سیستم های مخازن و اهداف فراوان دیگر قابل استفاده می باشد. با توجه به این که فرآیند جریان رودخانه می تواند در مقیاس های مختلف زمانی و مکانی غیرخطی باشد، استفاده از مدل های غیرخطی سری های زمانی بسیار مفید خواهد بود. هدف از این تحقیق، به کار گیری مدل سری زمانی غیر خطی بی لینیر در پیش بینی جریان رودخانه بوده که بدین منظور از داده های 31 و 39 ساله دبی جریان ماهانه دو رودخانه ، به ترتیب شهر چای و باراندوزچای ارومیه واقع در استان آذربایجان غربی استفاده شده است. که مساحت حوضه آبریز باراندوزچای و شهرچای به ترتیب 1203 و 636 کیلومترمربع می باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که در دو رودخانه مورد مطالعه مدل غیر خطی بی لینیر، به دلیل خطای کمتر نسبت به مدلهای خطی ARMA‌ کارآیی بهتری داشته است. اما خطای مدل دو-خطی برازش شده برای رودخانه باراندوزچای برابر 605/1 و رودخانه شهرچای معادل 920/1 بوده که علت کم بودن خطای مدل رودخانه باراندوزچای ممکن است طولانی بودن دوره آماری این ایستگاه و یا تغذیه این رودخانه از چشمه ها و منابع آب های زیرزمینی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Forecasting River flow By Bilinear Nonlinear Time Series Model (Case Study : Barandoz-Chay & Shahar-Chai Rivers)

نویسندگان [English]

H. Naveh
K. Khalili
M. T. Alami
J. Behmanesh

چکیده [English]

One of the important tools in modeling and forecasting of hydrological processes, is using and analysis of time series. The generated river flow series by using time series models have been used in many researches such as drought, flood periods, reservoir systems design and other purposes. The use of nonlinear time series is very useful in river flow forecasting because of nonlinear river flow behavior in different spatial and time scales. The purpose of this study is to investigate the efficiency of bilinear nonlinear time series model in river flow forecasting. In this research monthly flow of Shahar-Chai and Barandouz-Chai rivers located in West Azarbaijan for duration of 31 and 39 years respectively were used. Despite of simplicity of bilinear nonlinear model, the results showed that this model had high efficiency in modeling and forecasting of two rivers and presented best results from ARMA model. The error of fitted model of Barandouz-Chai (1.605) was less than the model fitted for Shahar-Chai river (1.920). The reason may be due to longer data period for Barandouz-Chai river or it’s recharge from springs and ground waters.

کلیدواژه‌ها [English]