تعیین عوامل موثر بر وقوع خشکسالی با تحلیل داده های پانلی (مطالعه موردی استان خراسان رضوی)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• غزاله کواکبی ¹
• محمد موسوی بایگی ¹
• ابوالفضل مساعدی ¹
• مهدی جباری نوقابی ²

¹ دانشگاه فردوسی مشهد

² دانشگاه فردوسی مشهد، گروه آمار

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.31841

چکیده

خشکسالی یک پدیده طبیعی خزنده است که با کمبود رطوبت نسبت به شرایط نرمال به کندی آغاز و به آرامی گسترش می یابد. این پدیده به شدت بر همه جوانب فعالیت های بشری تأثیرگذار است. در حالی که تعریف جامع و کاملی برای آن ارائه نشده ویک شاخص دقیق و فراگیری نیز برای پایش آن وجود ندارد. مطالعه حاضر ابتدا به پایش سالانه و فصلی خشکسالی 10 ایستگاه سینوپتیک استان خراسان رضوی در طی یک دوره 24 ساله (2010-1991) با دو شاخص SPI و RDI پرداخته است. سپس پارامترهای موثر بر خشکسالی سالانه و فصلی با روش داده های پانلی (داده های ترکیبی) و شاخص های SPI و RDI تعیین شود. براساس نتایج حاصل از پایش خشک سالی مشخص شد که خشکسالی نسبتا شدیدی در سال 2008 در ایستگاه های همدید استان حاکم بوده است. تحلیل به روش داده های ترکیبی نشان داد که تمام شش پارامتر متوسط حداکثر و حداقل دما، ساعت آفتابی، بارش، درصد رطوبت نسبی و متوسط سرعت باد در ارتفاع 2متری- که برای محاسبه شاخص RDI استفاده می شوند- برای محاسبه خشکسالی سالانه و فصلی 10 ایستگاه مورد مطالعه نیاز نیست و تنها برخی از این پارامترها بسته به مقیاس زمانی موردنظر نیاز است. پارامتر متوسط دمای حداقل در مقیاس های زمانی سالانه و فصل تابستان، پارامتر درصد رطوبت نسبی در مقیاس های زمانی سالانه، فصل بهار و زمستان به عنوان پارامترهای موثر پیش بینی انتخاب شدند. همچنین بارش نیز تنها عامل موثر بر خشکسالی با توجه به شاخص های SPI و RDI در مقیاس های زمانی سالانه و فصلی می باشد.

کلیدواژه‌ها

• پانل دیتا
• خراسان رضوی
• خشکسالی
• شاخص های SPI
• RDI

20.1001.1.20084757.1394.28.6.20.0

عنوان مقاله [English]

Determining of most Effective Factors on drought Useing of Panel Data Analyse (Khorasan Razavi Province)

نویسندگان [English]

• Gh. Kavakebi ¹
• M. Mousavi Baygi ¹
• A. Mosaedi ¹
• Mehdi Jabbari Nooghabi ²

¹ Ferdowsi University of Mashhad

² Department of Statistics,, Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

Drought is a natural creeping event that starts due to lower moisture compared to normal condition. This phenomenon impacts all aspects of human activities. However there is neither any detailed definition nor a general and proper index for drought monitoring In the present study using the Drought indices SPI and RDI to monitor drought in 10 synoptic stations in the province were studied over a period of 24 years(1991-2010). After using panel data analysis of annual and seasonal drought tried to detecte effective the parameters above were measured using two indicators. Based on the results of monitoring Drought was found a severe drought that the 2008 in the province. Also, analyse of Panel data was show all six parameters mean of maximume tempretuer, mean of minimum tempreture, sun shine, precipitation, relative humidity and mean wind speed in 2 meters that to calculate the drought index RDI, not required to calculate Drought in time scale of annual and seasonal in 10 stations; due time scale, only of some these parameters are required. Based on SPI, precipitation is necessary for time scale annual and seasonal droghut.

کلیدواژه‌ها [English]

• Panel Data
• Khorasan Razavi
• drought
• SPI
• RDI

مراجع

1- آسیایی م. 1385. پایش خشکسالی در مشهد- با استفاده از شاخص خشکسالی پالمر. مجله ی جغرافیا و توسعه ی ناحیه ای7، 186-167.

2- انصاری ح.، داوری ک. و ثنائی نژاد ح. 1389. پایش خشکسالی با استفاده از شاخص بارندگی و تبخیر تعرق استاندارد شده (SEPI)، توسعه یافته براساس منطق فازی. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی) 24 :52-38

3- زارع زاده مهریزی م. و مرید س. 1390. پایش خشکسالی با استفاده از تراز مخزن سد و شاخص های هواشناسی (مطالعه موردی سیستم آب زاینده رود اصفهان). مجله ی تحقیقات آب و خاک ایران (42)1. 26-19.

4- فطرس م.ح. و برزگر ح. 1390. اثرات برخی متغییرهای کلان اقتصادی بر انتشار گاز دی اکسید کربن در آسیای مرکزی و ایران، 2007-1995.

5- کریمی نظر م.، مقدم نیا ع.ر. و مساعدی ا. 1388. بررسی عوامل اقلیمی مؤثر بر وقوع خشکسالی (مطالعه موردی: منطقه زابل)، مجله پژوهش های حفاظت آب و خاک، 17(1)، 158-145.

6- مساعدی ا.، خلیلی زاده م.، محمدی استادکلایه ا. 1386. پایش خشکسالی هواشناسی در سطح استان گلستان، مجله علوم کشاورزی و منابع-طبیعی15(2).

7- مساعدی ا. و قبائی سوق م. 1390. اصلاح شاخص RDI با انتخاب مناسب ترین تابع توزیع در مناطق خشک و نیمه خشک ایران. نخستین کنفرانس ملی هواشناسی و مدیریت آب کشاورزی 1 و 2 آذر 1390.

8- موسوی بایگی م. و اشرف ب. هوا و اقلیم شناسی در کشاورزی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 384 ص.

9- یاوری ک.، اشرف زاده ح.ر. و احمدزاده خ. 1389. متنوع سازی صادرات و بهره وری در صنایع کشور. فصلنامه پژوهش های اقتصادی،3، 73-53.

10- Atak A., Linton O. and Xiao Z. 2011. A semiparametric panel model for unbalanced data with application to climate change in the United Kingdom. Journal of Econometrics 164 : 92–115.

11- Bastos P. Busso M. and Miller S. 2012. Short and long-term impacts of drought: Evidence from Brazilian municipalities.

12- DU L., WEI C. and CAI S. 2012. Economic development and carbon dioxide emissions in China: Provincial panel data analysis. China Economic Review 23 : 371–384.

13- Marin E., Perez- Amaral T., Rua A. and Herrandez E. 2001. The evolution of the PH in Europe (1997-1986) using panel data. Chemosphere 45 : 329-337.

14- Moreira E., Paulo A., Pereira L. and Mexia J. 2006. Analysis of SPI drought class transitions using loglinear models. Journal of Hydrology 331: 349– 359.

15- Tsakiris G. and Vangelis H. 2005. Establishing a Drought Index Incorporating Evapotranspiration.European Water9/10:3-11.

16- Vangelis H., Tigkar D. and Tsakiris G. 2013. The effect of PET method on Reconnaissance Drought Index (RDI) calculation., Journal of Arid Environments 88 (2013) 130e140.

17- Wang J. 2010. Food Security, Food Prices and Climate Change in China: a Dynamic Panel Data Analysis. Agriculture and Agricultural Science Procedia 1 : 321–324.

18- Yan-jun I, Xiao-dong Z., Fan L. and Jing M. 2012. Analysis of Drought Evolvement Characteristics Based on Standardized Precipitation Index in the Huaihe River Basin. Journal of Procedia Engineering 28 : 437-434.

19- Zehtabian G.H., Karimi K., Nakhaee nezhad fard S., Mirdashtvan M. and Khosravi H. 2013. ComparabilityAnalyses of the SPI and RDIMeteorological Drought Indices in South Khorasan province in Iran. International journal of Advanced Biological and Biomedical Research (9)1.981-992.