مطالعه تأثیر پوسته های زیستی بر خصوصیات شوری و سدیمی خاک (مراتع قره قیر استان گلستان)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• جلیل کاکه ¹
• منوچهر گرجی اناری ²

¹ دانشگاه تهران

² تهران

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.28009

چکیده

پوسته های زیستی خاک، اجتماعی تنگاتنگ بین ذرات خاک و موجودات زنده ای از قبیل سیانوباکتری، جلبک، قارچ، گلسنگ و خزه در
نسبت های مختلف هستند که بر روی سطح زمین یا در داخل چند میلی متر فوقانی خاک زندگی می کنند. پوسته های زیستی خاک از نقطه نظر
بوم شناسی و تأثیراتشان بر محیط پیرامون خود جایگاه ویژه ای به خصوص در زیست بوم های مرتعی و بیابانی دارند و همین امر باعث شده که محققان بیش از پیش نگرشی ویژه به این اجزاء زیست بوم داشته باشند. در این مقاله نتایج بررسی نقش پوسته های زیستی بر خصوصیات شوری و سدیمی خاک، در مراتع قره قیر استان گلستان ارائه می گردد. در منطقه ی مورد مطالعه چهار ناحیه که شامل بخش های پوشیده از پوسته های زیستی خاک و فاقد آن باشند، انتخاب شد و در هر بخش، از اعماق 5-0 و 15-5 سانتی متر، در چهار تکرار نمونه برداری صورت گرفت و سپس داده ها در قالب طرح آشیانه ای مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان دادند که درصد کربنات کلسیم معادل، اسیدیته و ویژگی-های شوری و سدیمی خاک از قبیل قابلیت هدایت الکتریکی، عناصر کلسیم، منیزیم و سدیم و در نتیجه نسبت جذب سدیم و درصد سدیم قابل تبادل در هر دو عمق در خاک دارای پوشش پوسته نسبت به خاک بدون پوسته به طور چشمگیر و معنی داری کمتر است. همچنین غلظت پتاسیم بین دو سطح پوششی تفاوت معنی داری ندارد اما درصد رطوبت قابل دسترس خاک در دو عمق مذکور و سرعت نفوذپذیری در سطح پوششی پوسته دار نسبت به بدون پوسته به طور معنی داری بیشتر است. در کل می توان نتیجه گرفت که افزایش نفوذپذیری و رطوبت قابل دسترس خاک و خاصیت زیست انباشتگی پوسته های زیستی منجر به کاهش وضعیت شوری و سدیمی خاک می شود.

کلیدواژه‌ها

• پوسته های زیستی خاک
• نفوذپذیری
• زیست انباشتگی
• گلسنگ
• خزه

20.1001.1.20084757.1393.28.1.20.6

عنوان مقاله [English]

Studying The Effects of Biological Soil Crusts on Soil Saline-Sodic Properties (Rangeland of Qare Qir, Golestan Province)

نویسندگان [English]

• jalil kakeh ¹
• manoochehr gorji ²

¹

²

چکیده [English]

Biological soil crusts (BSCs( result from an intimate association between soil particles and cyanobacteria, algae, fungi, lichens and mosses in different proportions, which live on the surface, or immediately in the uppermost millimeters of soil. Biological soil crusts, are important from the ecological view point and their effects on the environment, especially in rangeland, and desert ecosystems. These effects have encouraged researchers to have a special attention to this components of the ecosystems. The present study carried out in Qara Qir rangeland of Golestan province, Iran, to investigate the effects of BSCs on Soil saline-sodic properties. In the study area, four sites were selected which included sections with and without BSCs. Soil sampling was carried out in each section for depths of 0-5 and 5-15 cm, with four replication. The gathered data from soil samples were analyzed by nested plot. Results showed that BSCs than non-BSCs, significantly decrease the amount of soil acidity, calcium carbonate and soil saline-sodic properties such as electrical conductivity, sodium, calcium and magnesium concentration, sodium adsorption ratio, and exchangeable sodium percentage at both depths. In general, it can be concluded that BSCs enhance soil infiltration rate and available water content, that together their bioaccumulation properties, leads to decreasing soil saline-sodic properties. Potassium concentration did not differ among areas covered by BSCs and without BSCs. But infiltration rate and available water content were increased significantly in two mentioned depths on sites covered with BSCs than without BSCs. In general, it can be concluded that BSCs enhance soil infiltration rate and available water content, that together their bioaccumulation properties, leads to decreasing soil saline-sodic properties.

کلیدواژه‌ها [English]

• Biological soil crusts
• Infiltration rate
• Bioaccumulation
• Lichen
• Moss