نوع مقاله : مقالات پژوهشی
نویسندگان
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
چکیده
چکیده
استحصال آب باران یکی از شاخص‌ترین تکنیک‌های مدیریت بهره‌برداری از آب باران برای مقابله با کم آبی می‌باشد که در مناطق مواجه با کمبود آب بسرعت در حال توسعه می باشد. مبنای این روش اختصاص سطحی از زمین برای جمع‌آوری نزولات و سپس ذخیره‌سازی آن برای استفاده در زمان مورد نیاز می‌باشد. با توجه به تنوع روشهای استحصال آب باران، باید در انتخاب روش مناسب به ویژگی‌هایی از قبیل مقدار بارندگی و نحوه توزیع آن، توپوگرافی زمین، نوع خاک، عمق خاک و عوامل اقتصادی و اجتماعی هر منطقه توجه جدی نمود. در این مقاله، نتایج طراحی و اجرای یک طرح پایلوت استحصال آب باران در منطقه خشک و نیمه خشک شمال‌شرق ایران (مشهد) ارائه گردیده است. رواناب از یک سطح پوشش داده شده با پلاستیک به مساحت 5000 مترمربع جمع‌آوری شد و به داخل یک مخزن زمینی 500 مترمکعبی هدایت گردید. کرت‌های آزمایشی در مجاورت سطوح جمع‌آوری آب باران قرار گرفته و شامل 8 کرت جداگانه هر کدام به مساحت 85×6 مترمربع بود. از طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار (چهار کرت آبیاری تکمیلی و 4 کرت شاهد دیم) بعنوان قالب آماری طرح استفاده گردید. برای استفاده هرچه بهتر از آب باران استحصال شده، آبیاری به روش قطره‌ای با نوارهای آبیاری 4 لیتر در ساعت در واحد طول انجام شد. نتایج نشان داد در طی سال اول و دوم انجام آزمایش، عملکرد دانه در تیمار آبیاری تکمیلی به‌ترتیب 70% و 87% نسبت به تیمار دیم افزایش نشان داد. این در حالی است که در طی این دو سال بترتیب 35% و 70% نیاز آبی گیاه گندم در طی فصل رشد از طریق آبیاری تکمیلی تامین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که در مناطقی با ارتفاع باران سالانه متوسط تا 150 میلیمتر نیز می توان مشروط به استحصال آب باران از زمین‌های اطراف و انجام 2 نوبت آبیاری تکمیلی، نسبت به کشت گندم در اراضی مستعد اقدام نمود و انتظار داشت که عملکرد گندم تا دو برابر نسبت به شرایط دیم افزوده شود.
واژه‌های کلیدی: استحصال آب باران، آبیاری تکمیلی، گندم دیم، منطقه مشهد
عنوان مقاله [English]
Rainwater Harvesting for Supplementary Irrigation of Rainfed wheat in Mashhad Region
نویسندگان [English]
- J. Tabatabaee Yazdi
- A. Haghayeghi
- M. Ghodsi
- H. Afshar
Khorasan-razavi Agriculture and Natural Resources Research Center (KANRRC)
چکیده [English]
Abstract
Rainwater harvesting (RWH) is one of the most effective water resources management techniques for confrontation with water shortage condition. RWH which is basically known as a traditional method, has been developed rapidly and being used widely in dryland countries throughout the world. RWH is defined as collecting and storing rainwater from nearby catchment and delivering it to planting area during critical stages of plant requirement. RWH can be divided into two main categories which is known as micro and macro catchment methods. Many factors such as rainfall amount and distribution, ground topography, soil type, economical and social aspects are important for selecting a specific RWH category. In the present paper, design and performance of a real size macro catchment RWH project located in a semi arid region (N-E of Iran), is described. The project is comprised from a 5000 m2 plastic covered catchment, 500 m3 ground reservoir and an experimental cultivation area located next to runoff catchment which is planted with dryland wheat. Planting area is consisted of 8 scaled plots with dimension of 6m by 85 m. Following a randomized completely blocks design, four plots were considered for supplementary irrigation and the rest four replications were accounted as control (without irrigation). In an effort to conserve more water, drip irrigation system was used with 4 lit/hr/m discharge capacity. The results of two years study indicated that, compared to the conventional dry land farming undertaken in the control plots, wheat grain yield was increased by 70% and 87% respectively. During the study period, 35% and 70% of wheat water requirement was supplied from RWH system during plant growth period respectively. The result showed that it would be possible to have productive wheat cultivation in the regions with 250 mm annual precipitation (in average), if one can employ an effective RWH system.
Keywords: Rainwater harvesting, Supplementary irrigation, Rainfed wheat, Mashhad region
)
ارسال نظر در مورد این مقاله