مقالات پژوهشی
حسین صباحی؛ امیر قلاوند؛ علی محمد مدرس ثانوی؛ احمد اصغرزاده
چکیده
به منظور مقایسه عملکرد کلزا و خصوصیات شیمیایی خاک در سیستم کوددهی تلفیقی و متداول آزمایشی دو ساله در منطقه سواد کوه انجام گرفت. تیمارهای کودی شامل:
(0 ، 50 ، 100 ، 150 ، 100درصد کود شیمیایی) و 200 کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره (F0 تا F4 )،
kg N ha-1150 از منبع اوره + kg N ha-1 50 از منبع کود دامی MF1) – 100درصد شیمیایی + 35درصد آلی)،
kg N ha-1100 از منبع اوره +kg N ha-150 از ...
بیشتر
به منظور مقایسه عملکرد کلزا و خصوصیات شیمیایی خاک در سیستم کوددهی تلفیقی و متداول آزمایشی دو ساله در منطقه سواد کوه انجام گرفت. تیمارهای کودی شامل:
(0 ، 50 ، 100 ، 150 ، 100درصد کود شیمیایی) و 200 کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره (F0 تا F4 )،
kg N ha-1150 از منبع اوره + kg N ha-1 50 از منبع کود دامی MF1) – 100درصد شیمیایی + 35درصد آلی)،
kg N ha-1100 از منبع اوره +kg N ha-150 از منبع کود دامی MF2) – 65درصد شیمیایی + 35درصد آلی)،
kg N ha-150 از منبع اوره + kg N ha-1 100 از منبع کود دامی MF3) – 35درصد شیمیایی + 65درصد آلی)،
kg N ha-1150 از منبع کود دامیM) ) . نتایج نشان دادند که در هر دو سال بیشترین عملکرد دانه از تیمار تلفیقی150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن از منبع اوره بههمراه 50 کیلوگرم از منبع دامی (MF1 ) بهدست آمد. در سال اول، اختلافی بین عملکرد کلزا در دو سیستم تلفیقی و شیمیایی مشاهده نشد ولی در سال دوم عملکرد کلزا در تیمارهای تلفیقی بهطور معنی داری در مقایسه با تیمارهای شیمیایی بیشتر بود (p < 0.05 ). در سال اول عملکرد دانه در تیمار 100درصد شیمیایی، 200 کیلوگرم بیشتر از 100درصد آلی بود ولی در سال دوم بر عکس 300 کیلوگرم کمتر بود. مصرف تلفیقی کود بهطور چشمگیری خصوصیات شیمیایی خاک را بهبود بخشید. بطوریکه بعداز دو سال کشت کلزا، میزان فسفر قابل دسترس خاک در تیمار 100درصد آلی (M)نسبت به تیمار 100درصد شیمیایی (F3)، 115درصد افزایش یافت. در هر دو سیستم شیمیایی و تلفیقی ماده آلی خاک افزایش یافت ولی این افزایش در سیستم‌های شیمیایی 12درصد و در سیستم‌های تلفیقی 35درصد بود. میزان نیتروژن کل هم روندی مشابه ماده آلی داشت بهطوریکه ضریب همبستگی این دو بسیار معنی دار (R2=0.93 ( شد. با توجه به این نتایج مصرف تلفیقی کود دامی و شیمیایی می‌تواند بعنوان یک راه موثر جهت بهبود فسفر قابل جذب و پایداری عملکرد کلزا پیشنهاد شود.
واژه‌های کلیدی: سیستم کوددهی تلفیقی، کود دامی، کلزا
مقالات پژوهشی
اسماعیل کریمی؛ امیر لکزیان؛ کاظم خاوازی؛ اصغر اصغر زاده
چکیده
چکیده
شواهد ژنتیکی نشان داده است که باکتریهای ریزوبیوم بدلیل داشتن ژنهای nod گیاهان لگوم را گره دار می‌کنند. تقریباًًًً تمام خانواده باکتریهای ریزوبیاسه دارای پلاسمیدهای بزرگ هستند که از لحاظ اندازه و تعداد بسیار متغیر می‌باشند. معمولاًً ژنهای nif و nod بر روی پلاسمیدهای هم‌زیست(Psym) قرار دارند. مطالعه تعداد و اندازه پلاسمیدها ...
بیشتر
چکیده
شواهد ژنتیکی نشان داده است که باکتریهای ریزوبیوم بدلیل داشتن ژنهای nod گیاهان لگوم را گره دار می‌کنند. تقریباًًًً تمام خانواده باکتریهای ریزوبیاسه دارای پلاسمیدهای بزرگ هستند که از لحاظ اندازه و تعداد بسیار متغیر می‌باشند. معمولاًً ژنهای nif و nod بر روی پلاسمیدهای هم‌زیست(Psym) قرار دارند. مطالعه تعداد و اندازه پلاسمیدها از طریق تکنیک پروفیلهای پلاسمیدی می‌تواند به‌عنوان شاخصی از تنوع باکتریهای ریزوبیوم در مطالعات اکولوژی استفاده شود. در این مطالعه تنوع پلاسمیدی 196 جدایه سینوریزوبیوم (انسیفر) جدا شده از خاک‌های استان همدان با استفاده از تکنیک پروفیل پلاسمیدی مورد ارزیابی و مطالعه قرارگرفت. نتایج آزمایش نشان داد که تعداد پلاسمیدها در بین جدایهها بین 1 تا 4 پلاسمید تغییر میکند. بهطور کلی 13 نوع پلاسمید مختلف در بین جدایهها شناسایی شدند که اندازه آن‌ها از 50 تا 200 کیلو جفت بازآلی متغیر بود. جدایههایی با 1، 2، 3 و 4 پلاسمید به ترتیب 63، 21، 13 و 2 درصد کل جدایهها را تشکیل میدادند. جدایههای حاوی 2 و 3 پلاسمید به ترتیب 8 و 15 گروه مختلف پلاسمیدی گروه بندی شدند. چهار جدایه سینورزیوبیوم که دارای 4 پلاسمید بودند و در 4 گروه پلاسمیدی متفاوت قرار گرفتند. کل جدایهها جمعادر 28 گروه پلاسمیدی گروه بندی شدند.
واژه‌های کلیدی: سینوریزوبیوم (انسیفر) ، پروفیل پلاسمیدی
مقالات پژوهشی
آتنا میربلوک؛ امیر لکزیان؛ غلامحسین حق نیا
چکیده
چکیده
بعضی از گونه های کرم‌های خاکی توانایی فوق العاده‌ای برای تجزیه ضایعات آلی و تبدیل آن‌ها به ورمی کمپوست دارند. بهینه سازی شرایط رشد و تولید مثل کرم‌های خاکی به منظور دستیابی به راندمان بالا در تولید ورمی کمپوست از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق تأثیر هوادهی، خاک و ملاس چغندر قند روی تعداد کرم‌های بالغ و نوزاد، تعداد ...
بیشتر
چکیده
بعضی از گونه های کرم‌های خاکی توانایی فوق العاده‌ای برای تجزیه ضایعات آلی و تبدیل آن‌ها به ورمی کمپوست دارند. بهینه سازی شرایط رشد و تولید مثل کرم‌های خاکی به منظور دستیابی به راندمان بالا در تولید ورمی کمپوست از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق تأثیر هوادهی، خاک و ملاس چغندر قند روی تعداد کرم‌های بالغ و نوزاد، تعداد کپسولها و بیومس کرم‌های خاکی در یک طرح کاملا تصادفی با هشت تیمار مطالعه شد. ملاس چغندر قند بیشترین تأثیر را روی تعداد کرم‌های بالغ و نوزاد، تعدا کپسول و بیومس داشت. هوادهی تأثیر معنی داری روی تعداد کرم‌های نوزاد،کپسولها و بیومس کرم‌های خاکی داشت ولی روی کرم‌های بالغ تأثیر منفی نشان داد. تیمارهای دارای خاک تأثیر معنی داری روی تعداد کرم‌های بالغ و نوزاد نداشتند ولی تعداد کپسول و بیومس کرمها را به طور معنی داری افزایش دادند. بیشترین بیومس کرم‌های خاکی در هفته های هفتم و هشتم از زمان شروع آزمایش بهدست آمد و بعد از آن کاهش یافت. نرخ رشد کرمها نیز در تیمارهای دارای ملاس چغندر قند چندین برابر بیشتر از شاهد بود.
واژه های کلیدی: ورمی کمپوست، بیومس کرم‌های خاکی، کپسول، نرخ رشدکرم خاکی
مقالات پژوهشی
محمد لغوی؛ حسین عزیزی علی‌آبادی
چکیده
چکیده
تیغه‌های خاک ورز باریک از مهم ترین ادوات خاک ورزی می‌باشند که در گاوآهن‌های قلمی، کولتیواتورها و زیرشکن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. نیروی مقاومت کششی این تیغه‌ها وابستگی زیادی به شکل هندسی و عمق کار دارد. مهم ترین ویژگی هندسی این تیغه‌ها نسبت عمق کار به پهنا (d/w) و زاویه حمله تیغه است. تلاش پژوهشگران بر آن است تا با توجه ...
بیشتر
چکیده
تیغه‌های خاک ورز باریک از مهم ترین ادوات خاک ورزی می‌باشند که در گاوآهن‌های قلمی، کولتیواتورها و زیرشکن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. نیروی مقاومت کششی این تیغه‌ها وابستگی زیادی به شکل هندسی و عمق کار دارد. مهم ترین ویژگی هندسی این تیغه‌ها نسبت عمق کار به پهنا (d/w) و زاویه حمله تیغه است. تلاش پژوهشگران بر آن است تا با توجه به نوع و شرایط هر منطقه، از این نوع تیغه‌ها به نحوی استفاده گردد که مصرف انرژی کمینه گشته و بیشینه بازدهی را در نرم سازی خاک داشته باشد. دراین تحقیق، تأثیر نسبت عمق کار به پهنای تیغه (d/w) در چهار سطح (2، 3، 4 و 5) و پهنای تیغه در سه سطح (5/2، 5 و 5/7 سانتی متر) بر نیروی مقاومت کششی، سطح مقطع خاک به‌هم خورده و بازده نرم سازی خاک با استفاده از آزمایش فاکتوریل 3×4 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نیروی مقاومت کششی جهت حرکت تیغه‌ها با استفاده از یک لودسل ثبات اندازهگیری شد و مساحت سطح مقطع خاک به‌هم خورده توسط پروفیلمتر و نرم افزارهای Curve Expert و Matlab5.6 تعیین گردید. بازده نرم سازی خاک نیز از تقسیم مساحت سطح مقطع خاک به‌هم خورده بر نیروی کشش محاسبه گردید. نتایج نشان داد که نسبت عمق کار به پهنای تیغه(d/w) به احتمال 99درصد بر نیروی کشش موثر است. بالاترین نیروی مقاومت کششی برای همه تیغه‌ها در نسبت d/w برابر 5 واقع گردید. برهمکنش پهنای تیغه و نسبت d/w نیز به احتمال 99درصد در تغییرات نیروی مقاومت کششی معنی دار بود. میانگین نیروی مقاومت کششی در نسبتهای d/w مشابه، با افزایش پهنای تیغه افزایش یافت. همچنین نتایج حاصل از این آزمونها نشان داد که تأثیر نسبت عمق کار به پهنای تیغه‌های باریک(d/w) و بر همکنش پهنای تیغه و نسبت (d/w) به احتمال 99درصد بر سطح مقطح خاک به‌هم خورده معنی دار است. در نسبتهای d/w مشابه، با افزایش پهنای تیغه سطح مقطع خاک به‌هم خورده افزایش یافت. آزمایشها نشان داد که تأثیر نسبت d/w به احتمال 99درصد بر بازده نرمسازی خاک تأثیر معنی دار است و تیغه‌های با پهنای 5/7 سانتی متر در نسبت d/w برابر 3 به بالاترین بازدهی میرسند، در حالی که تیغه‌های با پهنای 5 سانتی متر و 5/2 سانتی متر به ترتیب در نسبتهای d/w برابر با 4 و 5 به بالاترین بازده نرم سازی خاک میرسند. میانگین بازده نرم سازی خاک در نسبت عمق کار به پهنای تیغه(d/w) برابر با 3 حداکثر و در نسبت 2 حداقل بود. لذا توصیه می‌شود که تیغه‌های باریک در نسبتd/w برابر 3 و یا بالاتر و قبل از رسیدن به عمق بحرانی بهکار گرفته شوند. میانگین بازده نرم سازی خاک در تیغه با پهنای 5/7 سانتی متر بالاترین و در تیغه با پهنای 5/2 سانتی متر کمترین مقدار بود. این نتیجه نشان می دهد که تیغه‌های پهن تر دارای بازده نرم سازی خاک بالاتری می‌باشند.
واژه‌های کلیدی: تیغه‌های باریک ،مقاومت کششی، سطح مقطع خاک به‌هم خورده، نرم سازی خاک، عمق بحرانی
مقالات پژوهشی
مهدی نادری؛ احمد کریمی
چکیده
چکیده
اگر بتوان به کمک اطلاعات سنجش از دور که در دوره‌های زمانی کوتاه مدت برداشت می‌شوند عملکرد سازه‌های آبیاری و زهکشی را پایش2 کرد امکان اصلاح و رفع عیوب سیستم‌ها فراهم می‌گردد. یک نمونه مطالعاتی وضعیت منطقه رودشت در دشت اصفهان در قسمت پایینی حوضه آبخیز زاینده‌رود می‌باشد که نمونه‌ای از وضعیت بسیاری از دشت‌های کشور است. مسئله ...
بیشتر
چکیده
اگر بتوان به کمک اطلاعات سنجش از دور که در دوره‌های زمانی کوتاه مدت برداشت می‌شوند عملکرد سازه‌های آبیاری و زهکشی را پایش2 کرد امکان اصلاح و رفع عیوب سیستم‌ها فراهم می‌گردد. یک نمونه مطالعاتی وضعیت منطقه رودشت در دشت اصفهان در قسمت پایینی حوضه آبخیز زاینده‌رود می‌باشد که نمونه‌ای از وضعیت بسیاری از دشت‌های کشور است. مسئله مبتلابه این دشت گسترش شوری و آبگرفتگی3 اراضی است که به نظر می‌رسد با دو برابر شدن سهمیه آب آبیاری در پی احداث سد زاینده‌رود شروع شده است. برای بررسی گستره شوری و آبگرفتگی اطلاعات ماهوارهایLandsat TM و Landsat MSS مربوط به سالهای 1976 و 1990 مورد استفاده قرار گرفتند، پس از اصلاحات طی کار میدانی، بررسی گزارشها و نقشههای تهیه شده از منطقه اطلاعات ماهوارهای طبقهبندی شدند. تجزیه و تحلیل زمانی تصاویر ماهوارهای نشان می‌دهد که طی 14 سال با دو برابر شدن آب اختصاص یافته زاینده‌رود به آن دشت، اراضی با خطر شوری شدید و اراضی بدون مسئله شوری به ترتیب 5 و 16 درصد کاهش یافتند درحالیکه 20 درصد به اراضی با شوری متوسط افزوده گردیده است. در طی این مدت اراضی با محدودیت زهکشی دو برابر شدهاند. تصاویر 1990 نشان میدهند که اراضی آبگرفته جدید تحت تأثیر کانال‌های آبیاری و زهکشی بوجود آمدهاند.
واژه‌های کلیدی: Landsat MSS ، Landsat TM، شوری، غرقاب
مقالات پژوهشی
علیرضا واعظی؛ حسینعلی بهرامی؛ سیدحمیدرضا صادقی؛ محمدحسین مهدیان
چکیده
چکیده
فرسایش پذیری خاک در معادله جهانی فرسایش خاک (USLE)، از رابطه ای رگرسیونی که بر اساس آزمایش های صحرایی فرسایش در خاک های تقریبا غیرآهکی به دست آمده است، برآورد می شود. از این رو تعیین خطای برآورد آن در خاک های آهکی ایران ضروری است. این پژوهش در منطقه ای کشاورزی به ابعاد 30 کیلومتر در شهرستان هشترود واقع در شما ل غرب ایران طی سال 1384 ...
بیشتر
چکیده
فرسایش پذیری خاک در معادله جهانی فرسایش خاک (USLE)، از رابطه ای رگرسیونی که بر اساس آزمایش های صحرایی فرسایش در خاک های تقریبا غیرآهکی به دست آمده است، برآورد می شود. از این رو تعیین خطای برآورد آن در خاک های آهکی ایران ضروری است. این پژوهش در منطقه ای کشاورزی به ابعاد 30 کیلومتر در شهرستان هشترود واقع در شما ل غرب ایران طی سال 1384 انجام گرفت. خاک های مورد مطالعه دارای حدود 1/1 درصد ماده آلی و 13 درصد آهک هستند. در سطح منطقه مورد بررسی، 36 شبکه مربعی به ابعاد 5 کیلومتر در نظر گرفته شد. در هر شبکه سه کرت استاندارد با فاصله 2/1 متر در یک دیمزار واقع روی شیب جنوبی 9 درصد احداث شدند. مقدار واقعی فرسایش پذیری، از نسبت مقدار رسوب سالانه بر عامل فرسایندگی باران سالانه تحت رخدادهای باران طبیعی و مقدار برآوردی آن، از رابطه رگرسیونی USLE به دست آمد. ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک در نمونه های برداشت شده از عمق صفر تا 30 سانتی متر اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین مقدار فرسایش پذیری واقعی در منطقه برابر 004258/0 تن ساعت بر مگاژول میلی متر می باشد که 75/10 برابر کمتر از مقدار برآوردی است. همبستگی ضعیفی (16/0=R2) بین فرسایش پذیری واقعی و برآوردی برقرار بود. مقدار خطای برآورد فرسایش پذیری از 173/3 تا 298/39 تغییر کرد و میانگین آن در منطقه 984/9 بود. فرسایش پذیری خاک همبستگی معنی داری با شن درشت، سیلت، ماده آلی و آهک داشت. تجزیه رگرسیونی نیز نشان داد که فرسایش پذیری خاک آهکی تحت تأثیر معنی دار (001/0p
مقالات پژوهشی
علیرضا جهانگیر؛ محمود رائینی؛ میرخالق ضیاتبار احمدی
چکیده
چکیده
سیل یکی از پدیده های ویرانگر طبیعی است که پیش بینی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. برآورد بارش-روانآب و سیل، به‌دلیل تأثیرگذاری عوامل مختلف، دشوار است. تا کنون روش‌های مختلفی برای تحلیل این پدیده ها پیشنهاد شده است. هدف این پژوهش مقایسه کارآمدی شبکه‌های عصبی مصنوعی (ANNs) در شبیه‌سازی فرآیند بارش ـ روانآب با نتایج مدل HEC-HMS است. ...
بیشتر
چکیده
سیل یکی از پدیده های ویرانگر طبیعی است که پیش بینی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. برآورد بارش-روانآب و سیل، به‌دلیل تأثیرگذاری عوامل مختلف، دشوار است. تا کنون روش‌های مختلفی برای تحلیل این پدیده ها پیشنهاد شده است. هدف این پژوهش مقایسه کارآمدی شبکه‌های عصبی مصنوعی (ANNs) در شبیه‌سازی فرآیند بارش ـ روانآب با نتایج مدل HEC-HMS است. به این منظور حوزه کارده واقع در شمال شرقی خراسان برگزیده شد و باراننمودهای چندین پیشامد بارندگی و آبنمودهای روانآب آن‌ها (مجموع450 داده مربوط به 30 پیشامد گزینش شده) مبنای کار قرار گرفت. سپس شبکه عصبی مصنوعی با الگوریتم پسپراکنش و استفاده از تابع تبدیلS-شکل آموزش داده شد. معیار گزینش پارامترهای شبکه در مرحله آموزش، تولید کمترین مقدار ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) در خروجی های آن بود. مدل HMS به روش پیشنهادی SCS اجرا گردید. برای ارزیابی کارایی ANN، داده های شبیه سازی شده و مشاهده ای مربوط به کل دبی و حجم روانآب، دبیهای اوج و زمان های اوج مقایسه شدند. نتایج نشان داد که بر پایه قانون آموزش دلتا، شبکه پرسپترون چندلایه (MLP) با تعداد 29 نرون در تنها لایه میانی (پنهان)، فرآیند بارش ـ روانآب را با دقت خوبی شبیه‌سازی می نماید. ضریب همبستگی کل داده‌های دبی و حجم روانآب شبیه سازی شده و مشاهده ای، به ترتیب 98/0 و 99/0 به دست آمد. ANN اندازه و زمان دبیهای اوج را نیز به خوبی (به ترتیب، 98/0 و 83/0 = r) برآورد کرد. با بررسی عملکرد مدل HMS، ضریب همبستگی کل داده‌های دبی و حجم روانآب 82/0 و 98/0 به دست آمد. همچنین ضریب همبستگی مربوط به اندازه و زمان دبیهای اوج روانآب برآورد شده با مدل به ترتیب 97/0 و 70/0 برآورد شد. در آزمون t با سطح اعتماد 99درصد، اختلاف معنی داری میان اندازه های مشاهده ای و شبیه سازی شده مربوط به همه پارامترهای مورد نظر دیده نشد. در نتیجه، گرچه تفاوت معنی داری میان دو روش یافت نشد، ولی مقایسه عملکرد شبکه و مدل به کار رفته نشان می دهد که در تمام پارامترها، دقت ANN بیشتر از مدل HMS بوده است.
واژه‌های کلیدی: شبیه‌سازی، مدل هیدرولوژیکی، بارش _ روانآب، شبکه عصبی مصنوعی، مدل HEC-HMS، حوزه کارده
مقالات پژوهشی
علی اصغر قائمی؛ زهره مهدی حسین آبادی؛ علیرضا سپاسخواه
چکیده
چکیده
با توجه به موقعیت اقلیمی کشور و نیز با عنایت بر مشکل آب و آبیاری، نیل به اهداف خودکفایی در تولیدات کشاورزی با استفاده از مهار هر چه بیشتر منابع آبی قابل استحصال موجود، با روش هایی که موجب افزایش بازده آبیاری و میزان محصول تولیدی می‌شود، امکان پذیر است. به همین منظور تحقیقی پیرامون عملکرد چغندرقند رقم PP22 (مولتی ژرم) در آبیاری ...
بیشتر
چکیده
با توجه به موقعیت اقلیمی کشور و نیز با عنایت بر مشکل آب و آبیاری، نیل به اهداف خودکفایی در تولیدات کشاورزی با استفاده از مهار هر چه بیشتر منابع آبی قابل استحصال موجود، با روش هایی که موجب افزایش بازده آبیاری و میزان محصول تولیدی می‌شود، امکان پذیر است. به همین منظور تحقیقی پیرامون عملکرد چغندرقند رقم PP22 (مولتی ژرم) در آبیاری نواری-قطره‌ای و جویچه ای در اراضی جنوب غربی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در منطقه باجگاه، انجام شد. در این طرح 4 تیمار مربوط به Tape که شامل نوارهای قطره‌ای ایرانی و خارجی بودند و2 تیمار مربوط به جویچه ای در نظر گرفته شد و در هر تیمار چهار ردیف چغندرقند کشت گردید. در این تیمارها آبیاری به صورت یک در میان و معمولی انجام شد. تیمارها از نظر میزان آب مصرفی، راندمان کاربرد آب ، ضرائب یکنواختی آب و کود در نوارها، عیار قند سفید، عیار قند ناخالص، عملکرد چغندر قند(ریشه)، عملکرد قند سفید، عملکرد قند ناخالص، بازده مصرف آب (WUE) عملکرد ریشه، بازده مصرف آب قند سفید و بازده مصرف آب قند ناخالص مقایسه شدند. نتایج بررسیها راندمان کاربرد در تیمارهای آبیاری نواری-قطره‌ای و آبیاری جویچه ای را به طور متوسط و به ترتیب7/90 درصد و ./52 درصد نشان می‌دهد. ضریب توزیع یکنواختی آب در Tapeهای خارجی و ایرانی به ترتیب 98 و 97 درصد مشاهده شد در حالیکه ضریب توزیع یکنواختی کود در Tape های خارجی و ایرانی به ترتیب و به طور متوسط، 5/94 و 5/97 درصد به دست آمد. بیشترین عیار قند سفید در تیمارهای آبیاری قطره‌ای یک ردیف در میان مشاهده گردید در حالیکه بیشترین عیار قند ناخالص در تیمار آبیاری جویچه ای یک ردیف در میان دیده شد. بیشترین عملکرد ریشه مربوط به تیمارهای آبیاری قطره‌ای ایرانی معمولی بود. بیشترین عملکرد قند ناخالص در تیمار جویچه ای معمولی مشاهده شد اما بین عملکرد قند سفید در تیمارها تفاوت معنی داری از لحاظ آماری مشاهده نگردید. میزان آب مصرفی در آبیاری قطره‌ای 58 درصد آبیاری سطحی بود در حالیکه WUE عملکرد غدهها، WUE عملکرد قند سفید و WUE عملکرد قند ناخالص در تیمارهای آبیاری قطره‌ای یک ردیف در میان بیشترین مقدار و در تیمار آبیاری جویچه ای معمولی کمترین مقدار را داشته است.
واژه‌های کلیدی : آبیاری نواری-قطره‌ای (Tape)، عملکرد، آبیاری جویچه ای، چغندر قند، ضرائب یکنواختی
مقالات پژوهشی
محمدکاظم شعبانی؛ تورج هنر
چکیده
چکیده
محدودیت منابع آب و خاک به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیمی کشور از یک سو و ضرورت تحقق پذیری آرمان خود کفایی در امور زیربنایی از سوی دیگر، موجبات بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک موجود در سطح کشور را امری اجتناب ناپذیر می‌سازد. این تحقیق جهت حداکثر نمودن سود، تخمین آب مورد نیاز گیاه در دوره‌های زمانی مختلف، بهینه کردن الگوی ...
بیشتر
چکیده
محدودیت منابع آب و خاک به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیمی کشور از یک سو و ضرورت تحقق پذیری آرمان خود کفایی در امور زیربنایی از سوی دیگر، موجبات بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک موجود در سطح کشور را امری اجتناب ناپذیر می‌سازد. این تحقیق جهت حداکثر نمودن سود، تخمین آب مورد نیاز گیاه در دوره‌های زمانی مختلف، بهینه کردن الگوی کشت و مدیریت آبیاری درکانال اردیبهشت در سطح زیر کشت 7000 هکتار از شبکه اصلی سد درودزن (استان فارس) انجام پذیرفت که برای نیل به اهداف فوق از برنامهریزی خطی (LP) و الگوریتم ژنتیک (GA) به عنوان یک روش بهینهیابی تصادفی استفاده گردید. مقایسه الگوی بهینه کشت حاصل از مدل با الگوی کشت فعلی زارعین (بهرهبردار نماینده) نشان داد که مدل ارایه شده در این تحقیق که به اختصار2 IPM نام گذاری شد، با تصمیمهای زارعین برای کشت گیاهان مختلف به خوبی انطباق دارد. همچنین نتایج نشان داد که الگوی بهینه کشت (در فصل اول و دوم کشت) حاصل از الگوریتم ژنتیک (GA) شبیه برنامهریزی خطی (LP) می‌باشد شایان ذکر است که برای بهدست آوردن بهترین جواب در الگوریتم ژنتیک، تعداد تکرار 800، اندازه جمعیت 100، احتمال تقاطع 6/0، احتمال جهش 02/0 در نظر گرفته شد.
واژه‌های کلیدی : مدیریت آبیاری، الگوریتم ژنتیک، الگوی بهینه کشت، استان فارس
مقالات پژوهشی
حسین انصاری
چکیده
چکیده
به منظور محاسبه عمق‌های شاخص و بهینه آب مصرفی و با توجه به هدف کسب سود حداکثر در اثر کم آبیاری، تحقیقی در قالب یک طرح آماری با آرایش کرت‌های خرد شده بر روی سه رقم ذرت زودرس ارقام 301 ، 303 و 315 انجام شد. در این آزمایش ارقام ذرت به‌عنوان تیمار اصلی با سه تکرار و سطوح آبیاری به‌عنوان تیمار فرعی بود که با استفاده از سیستم آبیاری تک شاخه‌ای ...
بیشتر
چکیده
به منظور محاسبه عمق‌های شاخص و بهینه آب مصرفی و با توجه به هدف کسب سود حداکثر در اثر کم آبیاری، تحقیقی در قالب یک طرح آماری با آرایش کرت‌های خرد شده بر روی سه رقم ذرت زودرس ارقام 301 ، 303 و 315 انجام شد. در این آزمایش ارقام ذرت به‌عنوان تیمار اصلی با سه تکرار و سطوح آبیاری به‌عنوان تیمار فرعی بود که با استفاده از سیستم آبیاری تک شاخه‌ای مدل هنکس اقدام به ایجاد 6 سطح آبیاری در دو طرف لوله گردید.
با استفاده از نتایج تحقیق براساس مقادیر مختلف آب مصرفی توابع تولید Y(W) ، تابع هزینه C(W) و تابع درآمد B(W) برای هر سه رقم تعیین و بر اساس تحلیل ریاضی و اقتصادی این توابع عمق‌های شاخص و بهینه آبیاری مورد ارزیابی قرار گرفت و مشخص گردید که: الف) با وجود اینکه آبیاری کامل بالاترین میزان عملکرد را به دنبال دارد اما به دلیل بالا رفتن هزینهها سود خالص نهایی حداکثر نیست، ب) با کم آبیاری در شرایط محدودیت زمین، با هدف استفاده از حداکثر واحد اراضی، عمق بهینه آب مصرفی برای ارقام مختلف، کاهش حدوداً 3درصد را نسبت به آبیاری ماکزیمم نشان می‌دهد، و ج) با کم آبیاری در شرایط محدودیت آب، با هدف استفاده حداکثر از واحد حجم آب، عمق بهینه آب مصرفی نسبت به آبیاری ماکزیمم بطور متوسط 19درصد کاهش خواهد یافت. نتایج همچنین نشان دادند که سود خالص در دو حالت با به‌کارگیری یک عمق آب مصرفی معادل با عمق آب مصرفی ماکزیمم برابر می‌باشد، پس منطقی است که عمق آب مصرفی معادل که بهطور متوسط 90درصد عمق آب مصرفی ماکزیمم است، بکار رود. ضمناً با کم آبیاری 5/17درصد برای رقم 301 ، 4/20درصد برای رقم 303 و 1/19درصد برای رقم 315، به ترتیب بالاترین بازده ریالی برای یک مترمکعب آب معادل 2/1011 ، 1/1206 و 6/1543 ریال عاید خواهد شد. با آب صرفه جویی شده از محل کم آبیاری، سطح زیر کشت افزایش یافته و در نهایت سود خالص نهایی افزایش قابل ملاحظهای خواهد داشت. همچنین بیشترین سود خالص در بین ارقام فوق، مربوط به رقم 315 است.
واژههان کلیدی: کم آبیاری، عمق بهینه آبیاری، ذرت زودرس، سود، بازده ریالی
مقالات پژوهشی
اعظم حسین پور؛ غلامحسین حق نیا؛ امین علیزاده؛ امیر فتوت
چکیده
چکیده
با توجه به لزوم استفاده مجدد از فاضلاب در مناطق خشک و همچنین اهمیت تحقیقات در زمینه سرنوشت مواد اضافه شده به خاک توسط فاضلاب از نظر انتقال به عمق خاک، آزمایشی در ستونهای پلی‌اتیلنی به ارتفاع 150 و قطر 11 سانتی‌متر در 7 دوره 15 روزه در قالب طرح فاکتوریل انجام شد. فاضلاب‌خام و پساب تصفیه‌خانه پرکند‌آباد به ستونهای پر شده از خاک ...
بیشتر
چکیده
با توجه به لزوم استفاده مجدد از فاضلاب در مناطق خشک و همچنین اهمیت تحقیقات در زمینه سرنوشت مواد اضافه شده به خاک توسط فاضلاب از نظر انتقال به عمق خاک، آزمایشی در ستونهای پلی‌اتیلنی به ارتفاع 150 و قطر 11 سانتی‌متر در 7 دوره 15 روزه در قالب طرح فاکتوریل انجام شد. فاضلاب‌خام و پساب تصفیه‌خانه پرکند‌آباد به ستونهای پر شده از خاک لومشنی در دو شرایط غرقاب پیوسته و متناوب بهکار برده شدند. نتایج بهدست آمده بیانگر توانایی خوب خاک در نگهداری دو عنصر فسفر و کادمیم است اما درصد زیادی از کاتیونها و آنیونهای محلول، نیتروژن-نیتراتی، کربنآلیکل و همچنین بخشی از نیکل به زهآبهای خروجی انتقال یافتند. نوع فاضلاب نیز تأثیر معنیداری بر درصد انتقال تمام پارامترها (بجز پتاسیم و منیزیم) گذاشت بهطوری که درصد انتقال هر یک از آن‌ها (بجر نیتروژن-نیتراتی و فسفر-فسفاتی) در اثر کاربرد پساب بیشتر از فاضلاب‌خام گردید. نحوه کاربرد فاضلاب نیز تنها بر درصد انتقال کلسیم، بیکربنات و نیکل اثر معنیداری داشت. بهطوری که کلسیم بیشتری در شرایط غرقاب متناوب منتقل شد و برای بیکربنات و نیکل عکس این حالت مشاهده شد. با توجه به درصد نسبتاً زیاد آبشویی کاتیونهای محلول بهویژه کلسیم و منیزیم، نیتروژن-نیتراتی و کربنآلیکل از خاک، تخلیه فاضلابها از لحاظ پارامترهای فوق با مدیریت صحیحی باید صورت گیرد. از طرفی با توجه به مقدار زیاد فلزات سنگین و همچنین کربنآلیکل در فاضلاب‌خام و خطراتی که انتقال آن‌ها به دنبال دارد باید در دراز مدت دقت ویژهای در استفاده از فاضلاب‌خام مبذول گردد.
واژه‌های کلیدی: مطالعه ستونی، فاضلاب‌خام، پساب، غرقاب پیوسته، غرقاب متناوب و درصد انتقال
مقالات پژوهشی
ولی فیضی اصل
چکیده
چکیده
به منظور تعیین حد بحرانی و کلاس‌بندی مقادیر روی در خاک‌های زیر کشت گندم دیم در استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، کردستان و کرمانشاه آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تیمار 0، 5، 10 و 15 کیلوگرم روی خالص در هکتار از منبع سولفات روی، در 3 تکرار و به مدت چهار سال زراعی (81ـ1377) به اجرا در آمد. نتایج این پژوهش ...
بیشتر
چکیده
به منظور تعیین حد بحرانی و کلاس‌بندی مقادیر روی در خاک‌های زیر کشت گندم دیم در استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، کردستان و کرمانشاه آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تیمار 0، 5، 10 و 15 کیلوگرم روی خالص در هکتار از منبع سولفات روی، در 3 تکرار و به مدت چهار سال زراعی (81ـ1377) به اجرا در آمد. نتایج این پژوهش پس از آزمون یکنواختی داده‌های به دست آمده از مکانهای اجرای آزمایش، با استفاده از روش‌های تصویری کیتـنلسون، مدل‌های دو و سه کلاسه تجزیه واریانس کیت ـ نلسون، میچرلیخ، ترتیب ستونی پاسخ گیاه و مربعکای اثرات متقابل تفسیر و حد بحرانی روی در خاک با روش‌های یاد شده به ترتیب 75/0، 55/0، 65/0، 61/0، 80/0 و 66/0 میلیگرم در کیلوگرم تعیین گردید. با استفاده از جدول توافقی اعداد به دست آمده از روش‌های مختلف تفسیر نتایج آزمون روی در این پژوهش مورد مقایسه قرار گرفت و حد بحرانی به دست آمده از مدل دو کلاسه تجزیه واریانس کیت ـ نلسون (55/0 میلیگرم در کیلوگرم) با احتمال پیشبینی یا احتمال استقلال 47/0 به عنوان مناسب‌ترین روش مورد استفاده در تعیین حد بحرانی روی در خاک‌های زیر کشت گندم دیم در شمال غرب کشور تشخیص داده شد. در مجموع می‌توان چنین استنباط نمود که با استفاده از روش‌های مختلف، مقادیر حد بحرانی روی در خاک تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند.
واژه‌های کلیدی: حد بحرانی روی، گندم دیم
مقالات پژوهشی
سعید رضا خداشناس؛ بیژن قهرمان؛ کامران داوری؛ حسن ناظریان
چکیده
چکیده
امروزه استفاده از داده های رسوب ایستگاه‌های هیدرومتری نقش اساسی در پروژه های آبی دارد. در این مطالعه داده‌های هم‌زمان بار رسوبی معلق- دبی جریان در ایستگاه های هیدرومتری در شمال استان خراسان بزرگ مورد بررسی قرار گرفته اند . 29 ایستگاه رسوب‌سنجی انتخاب و سپس بار رسوب متوسط سالیانه با استفاده از منحنی سنجه دبی- رسوب برای ایستگاه ...
بیشتر
چکیده
امروزه استفاده از داده های رسوب ایستگاه‌های هیدرومتری نقش اساسی در پروژه های آبی دارد. در این مطالعه داده‌های هم‌زمان بار رسوبی معلق- دبی جریان در ایستگاه های هیدرومتری در شمال استان خراسان بزرگ مورد بررسی قرار گرفته اند . 29 ایستگاه رسوب‌سنجی انتخاب و سپس بار رسوب متوسط سالیانه با استفاده از منحنی سنجه دبی- رسوب برای ایستگاه های منتخب محاسبه شد. مقدار بار رسوبی کل برای این حوزه های با مساحت بین 5/61 تا 16800 کیلومتر مربع از8/4 هزارتن تا 5/19 میلیون تن در سال و مقدار بار رسوبی ویژه از62 تن تا 3956 تن در سال در کیلومتر مربع متغیر بود. به علت تغییرات زیاد بار رسوبی ویژه و کل، 29 حوزه مورد بررسی به دو گروه 17 حوزه بزرگ (بیش از 500 کیلومتر مربع ) و12 حوزه کوچک (کوچکتر از 300 کیلومترمربع) تقسیم شدند. سپس خصوصیات مختلف حوزهها (خصوصیات ژئومورفولوژیکی، اقلیمی، هیدرولوژیکی، پوشش اراضی و زمین شناسی) برای بررسی تغییرات زیاد بار رسوبی ویژه وکل در این حوزهها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از آنجا که هیچکدام از پارامترهای مستقل فوق نتوانستند به تنهایی تمام تغییرها بار رسوبی کل و ویژه را در حوزه های مورد بررسی بیان کنند، مدل‌های رگرسیونی چند متغیره بین پارامترهای مستقل و حالتهای مختلف بار رسوبی ایجاد شد. نتایج نشان داد با تقسیم 29 حوزه به دو دسته حوزه های کوچک وبزرگ افزایش قابل توجهی در ضریب تبیین و کفایت مدل برای مدل‌های به دست آمده برای برآورد بار رسوبی ویژه ایجاد می‌شود و همچنین ضریب تبیین برای مدل‌های برآورد بار رسوبی کل نسبت به بار رسوبی ویژه در تمام حالات بالاتر می‌باشد. بهترین مدل ایجاد شده متشکل از 5 پارامتر ارتفاع متوسط حوزه، شیب متوسط حوزه، دبی متوسط جریان در کل سال، بارندگی متوسط و دبی حداکثر روزانه با دوره بازگشت 2 سال برای برآورد بار رسوبی کل در 12 حوزه کوچک در حالتی بود که داده‌های بار رسوبی در کل سال در نظر گرفته شد (79/0ME= و85/0 =R2).
واژه‌های کلیدی: بار رسوبی، معادلات رگرسیونی، منحنی سنجه، استان خراسان
مقالات پژوهشی
محمد صادق غضنفری مقدم؛ محمد موسوی بایگی؛ سید حسین ثنایی نژاد
چکیده
چکیده
در مناطق کوهستانی وضعیت توپوگرافی زمین عامل ایجاد دماهای پایین می‌باشد. سرما زدگی در این مناطق از نوع تشعشعی بوده و در دره‌ها به اوج خود می‌رسد. در طول شب با سرد شدن ارتفاعات در اثر تابش طول موج بلند، هوای سرد نزدیک زمین بعلت سنگینی به سمت پایین شیب حرکت می‌نماید. این نوع جریان، جریان باد کاتابولیک 2 نام دارد. (1) در نتیجه این ...
بیشتر
چکیده
در مناطق کوهستانی وضعیت توپوگرافی زمین عامل ایجاد دماهای پایین می‌باشد. سرما زدگی در این مناطق از نوع تشعشعی بوده و در دره‌ها به اوج خود می‌رسد. در طول شب با سرد شدن ارتفاعات در اثر تابش طول موج بلند، هوای سرد نزدیک زمین بعلت سنگینی به سمت پایین شیب حرکت می‌نماید. این نوع جریان، جریان باد کاتابولیک 2 نام دارد. (1) در نتیجه این فرآیند، گودالهای یخ بندان (چاله یخبندان) در این مناطق شکل میگیرد.
بر اساس قوانین تابشی می‌توان میزان تابش طول موج بلند از سطح زمین را در هر نقطه با داشتن خصوصیات آن محاسبه کرد. در این میان با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی3 منطقه می‌توان به مدل سازی حرکت جریان‌های همرفتی در منطقه پرداخت. نهایتا با داشتن اطلاعات دشت که از نزدیک ترین ایستگاه هواشناسی بهدست میآید، می‌توان میزان کاهش دما را در دره ها و مناطق کوهستانی را به دست آورد. به منظور بررسی دینامیکی این موضوع و کمی کردن مقدار افت دما و همچنین پیش بینی دمای حداقل برای ترسیم نقشه هم دمای حداقل (4MTPM ) مدلی با همین نام تدوین شد. نتایج حاصل از این مدل و مقایسه آن ها با داده های میدانی اندازه گیری شده در منطقه ارتفاعات دربند واقع در شمال تهران روند گرادیان دمای حداقل را به خوبی نشان داده است.
واژه‌های کلیدی : جریان کاتابولیک، دمای حداقل، چاله یخبندان، مناطق کوهستانی، مدل های ترمودینامیکی
مقالات پژوهشی
نسرین قربان زاده؛ غلامحسین حق نیا؛ امیر لکزیان؛ امیر فتوت
چکیده
چکیده
پودر خون دارای مقادیر زیادی آهن و نیتروژن است که می‌تواند به منظور تأمین نیاز گیاهان به جای کودهای شیمیایی استفاده شود. نیتروژن مهمترین عنصر غذایی در رشد گیاه ذرت می‌باشد. از این رو به منظور بررسی توان پودر خون در آزادسازی نیتروژن و آهن و تأثیر آن بر تأمین مواد غذایی مؤثر در رشد گیاه ذرت آزمایشی در قالب طرح کاملاَ تصادفی با 6 ...
بیشتر
چکیده
پودر خون دارای مقادیر زیادی آهن و نیتروژن است که می‌تواند به منظور تأمین نیاز گیاهان به جای کودهای شیمیایی استفاده شود. نیتروژن مهمترین عنصر غذایی در رشد گیاه ذرت می‌باشد. از این رو به منظور بررسی توان پودر خون در آزادسازی نیتروژن و آهن و تأثیر آن بر تأمین مواد غذایی مؤثر در رشد گیاه ذرت آزمایشی در قالب طرح کاملاَ تصادفی با 6 تیمار شامل سه سطح پودر خون (5/1، 3 و 6 تن در هکتار)، کود اوره به مقدار 200 کیلوگرم در هکتار، کود سکوسترین آهن به مقدار 5 کیلوگرم در هکتار و شاهد، با 3 تکرار در شرایط آزمایشگاه و گلخانه انجام شد. نتایج حاصل از انکوباسیون خاک نشان داد که آزادسازی آهن از پودر خون مشابه کود سکوسترین آهن بود و مقدار آهن فراهم پس از گذشت 30 روز از افزودن آن در خاک به بیشترین مقدار رسید. آزادسازی نیتروژن از تیمارهای حاوی پودر خون در تمامی سطوح کاربردی روندی کندتر از کود اوره داشت و مقدار افزایش نیتروژن معدنی با گذشت زمان در آن‌ها کمتر بود. نتایج کشت گیاه نیز حاکی از آن بود که کاربرد پودر خون یک ماه قبل از کاشت گیاه ذرت می‌تواند نیازهای نیتروژن و آهن ذرت را تأمین و بر رشد آن تأثیری مثبت داشته باشد.
واژه‌های کلیدی: پودر خون، آزادسازی، نیتروژن، آهن، ذرت
مقالات پژوهشی
مرتضی پوزشیرازی؛ مجید رخشنده رو
چکیده
چکیده
با توجه به شرایط مطلوب کشت اسفناج دراستان بوشهر و به‌منظور دستیابی به مناسب‌ترین روش کشت و تراکم این گیاه و همچنین مناسب‌ترین دور و عمق آب آبیاری اسفناج، این آزمایش به صورت اسپلیت – فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تیمار دور آبیاری I1= 25 , I2 = 35 , I3 = 45 (به‌صورت میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاسA ) درکرت‌های ...
بیشتر
چکیده
با توجه به شرایط مطلوب کشت اسفناج دراستان بوشهر و به‌منظور دستیابی به مناسب‌ترین روش کشت و تراکم این گیاه و همچنین مناسب‌ترین دور و عمق آب آبیاری اسفناج، این آزمایش به صورت اسپلیت – فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تیمار دور آبیاری I1= 25 , I2 = 35 , I3 = 45 (به‌صورت میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاسA ) درکرت‌های اصلی و سه تراکم کشت 40×15C1=، 50×15 C2=و 60×15 C3=سانتی‌متر و سه روش کشت کرتی- ردیفی (B1 )، جوی و پشته معمولی (B2) و جوی و پشته روی خط داغاب (B3) در کرت فرعی جمعاً 27 تیمار در 3 تکرار طی دو سال زراعی (81-1380) در مرکز تحقیقات کشاورزی استان بوشهر به اجرا در آمد. در هر کرت، چهار خط به طول 4 متر و به فاصله بوتهای 15 سانتی‌متر کشت شد. برای انجام محاسبات آماری، برداشت از دو خط وسط صورت گرفت و تجزیه واریانس ساده و مرکب انجام شد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که کلیه اثرات اصلی فاکتورهای مورد بررسی در طرح و همچنین اثرات متقابل دو گانه و سه گانه آن‌ها در سطح یک درصد معنی دار گردید. در ضمن، بیشترین عملکرد به میزان 06/39 تن در هکتار نیز مربوط به تیمار I1B3C1 (25 میلی‌متر تبخیر تجمعی، روش کشت جوی و پشته روی خط داغاب و تراکم 40 سانتی‌متری ) بود. مقدار کل آب مصرفی در تیمارهای مختلف آبیاری به ترتیب 5016 ، 4552 و 4266 متر مکعب در هکتار در سال بود. بهترین دور آبیاری در منطقه نیز به صورت سه روز یکبار در طول فصل رشد تعیین گردید.
واژه‌های کلیدی: اسفناج ، دور آبیاری ، تراکم بوته ، روش کشت ، رقم ویرو فلی ، بوشهر
مقالات پژوهشی
محمدرضا پیرستانی؛ محمدرضا مجدزاده طباطبائی؛ ندا برخورداری
چکیده
چکیده
الگوی جریان‌های انحرافی کاملا سه بعدی و غیر‌یکنواخت می‌باشد. انحراف جریان یا به‌صورت طبیعی (مانند رودخانه‌های شریانی) و یا به‌صورت مصنوعی (مانند آبگیرهای جانبی) اتفاق می‌افتد. مطابق تحقیقات انجام شده، موقعیت آبگیری بر روی میزان آبگیری و ورود رسوبات به داخل کانال انحرافی مؤثر است. ازآنجا که هدف اصلی آبگیرهای جانبی تسهیل ...
بیشتر
چکیده
الگوی جریان‌های انحرافی کاملا سه بعدی و غیر‌یکنواخت می‌باشد. انحراف جریان یا به‌صورت طبیعی (مانند رودخانه‌های شریانی) و یا به‌صورت مصنوعی (مانند آبگیرهای جانبی) اتفاق می‌افتد. مطابق تحقیقات انجام شده، موقعیت آبگیری بر روی میزان آبگیری و ورود رسوبات به داخل کانال انحرافی مؤثر است. ازآنجا که هدف اصلی آبگیرهای جانبی تسهیل انتقال آب بدون رسوب بوده و اکثر رودخانهها در بیشترین مسیر خود دارای پیچ وخم می‌باشند، بنابراین ضرورت تحقیقات بیشتر در زمینه انتخاب موقعیت و زاویه آبگیرهای جانبی در مسیرهای قوسی شکل لازم بنظر می‌رسد.
به همین منظور جهت بررسی تغییرات سرعت و جریان ثانویه ناشی از تغییرات پارامـترهای هیـدرولیکی جریـان در محدوده آبگیرهای جانبی بدون بند انحرافی در کانال های قوسی، فلومیU شکل با مقطع مستطـیل با بستر ثابت طراحی و ساخته شد. از یک کانال مسـتقیم با مقطع مستطیلی به‌عنوان کانال انحرافی استفاده گردید. با توجه به تحقیقات گذشته، آبگیری از قوس خارجی تحـت زاویه 60 درجه در موقعیتهای مختلف (40، 75، 115 درجه) و با اعـداد فـرود (27/0، 41/0، 55/0) انجام گرفت. با استفاده از داده‌های برداشت شده در محدوده آبگیر، تغییرات سرعت، قدرت جریان ثانویه و مومنتم جریان عرضی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. بیشترین تغییرات سرعت و قدرت جریان ثانویه و مومنتم جریان عرضی در طول دهانه آبگیر اتفاق می‌افتد . نیری (2) و دهقانی (1) در تحقیقات خود به چنین موضوعی اشاره کرده اند.
واژه‌های کلیدی:کانال قوسی شکل،آبگیر جانبی،توزیع سرعت،جریان ثانویه،قدرت جریان ثانویه
مقالات پژوهشی
مجتبی صفرپور؛ ابراهیم امیری تکلدانی؛ منصور ابوالقاسمی؛ عبدالحسین هورفر
چکیده
چکیده
مجاری طبیعی بندرت دارای مسیر مستقیم بوده و معمولا به‌صورت پیچانرود می باشند. بواسطه وجود جریان‌های ثانویه قوی در پیچانرودها، مطالعه ویژگیهای جریان در این گونه مجاری دارای پیچیدگی فراوان بوده که این امر به نوبه خود باعث ایجاد علاقه‌مندی برای محققان و مهندسین بخش مهندسی رودخانه برای تعیین روابط حاکم بر جریان در پیچانرودها ...
بیشتر
چکیده
مجاری طبیعی بندرت دارای مسیر مستقیم بوده و معمولا به‌صورت پیچانرود می باشند. بواسطه وجود جریان‌های ثانویه قوی در پیچانرودها، مطالعه ویژگیهای جریان در این گونه مجاری دارای پیچیدگی فراوان بوده که این امر به نوبه خود باعث ایجاد علاقه‌مندی برای محققان و مهندسین بخش مهندسی رودخانه برای تعیین روابط حاکم بر جریان در پیچانرودها شده است. در این خصوص تاکنون مطالعات فراوانی بهعمل آمده و روابط متعددی برای تعیین پارامترهای هیدرولیکی جریان در پیچانرودها منتشر شدهاند. در این تحقیق با استفاده از یک کانال آزمایشگاهی با شعاع انحنا خط مرکزی 5 متر و مقطع عرضی ذوزنقهای با زاویه مرکزی 94 درجه که دارای یک پیچانرود کامل بوده، پارامترهای هیدرولیکی جریان برای دبیهای 120، 180و230 لیتر بر ثانیه برروی یک بستر ماسهای متحرک اندازهگیری و نتایج حاصله با نتایج برخی از روابط ارایه شده، مقایسه شده و مناسب‌ترین مدل برای تعیین پارامترهای جریان در یک قوس با مشخصات ذکر شده، ارایه شده است.
واژه‌های کلیدی: پیچانرود، بستر متحرک، مهندسی رودخانه، جریان‌های ثانویه، بستر ماسهای، مدل‌های عددی
مقالات پژوهشی
سیدحمیدرضا صادقی؛ مهدی بشری سه قلعه؛ عبد الصالح رنگ آور
چکیده
چکیده
در تحقیق حاضر سعی شد تا نقش جهت دامنه و طول کرت های آزمایشی در دقّت برآورد فرسایش خاک مورد بررسی قرار گیرد. جهت انجام تحقیق، تعداد 12 کرت آزمایشی با طول های 2، 5، 10، 15، 20 و 25 متر در دو دامنه شمالی و جنوبی حوزه آبخیز سنگانه واقع در شمال شرقی استان خراسان رضوی با شیب متوسط حدود 30 درصد و خاک لوم شنی مستقّر گردید. به منظور کنترل عملکرد ...
بیشتر
چکیده
در تحقیق حاضر سعی شد تا نقش جهت دامنه و طول کرت های آزمایشی در دقّت برآورد فرسایش خاک مورد بررسی قرار گیرد. جهت انجام تحقیق، تعداد 12 کرت آزمایشی با طول های 2، 5، 10، 15، 20 و 25 متر در دو دامنه شمالی و جنوبی حوزه آبخیز سنگانه واقع در شمال شرقی استان خراسان رضوی با شیب متوسط حدود 30 درصد و خاک لوم شنی مستقّر گردید. به منظور کنترل عملکرد کرت های مورد بررسی، مقادیر رسوب خروجی از حوزه آبخیز سنگانه به مساحت حدود 1 هکتار به وسیله حوضچههای سیمانی، اندازه گیری و برای مقایسه مورد استفاده قرار گرفت. در طول مدت تحقیق از اواخر آبان 1385 تا خرداد 1386 به عنوان دوره بارندگی منطقه، 12 رگبار منجر به روانآب به وقوع پیوست که کلّیه داده های رسوب در محل خروجی با استفاده از منبع های فلزی جمع آوری و در نهایت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسی نتایج حاصل دلالت بر ارتباط منفی غیرخطی و معنی دار تغییرپذیری رسوب در واحد سطح کرت های مستقّر در دامنه جنوبی داشته است. حال آن که اختلاف مقادیر حاصل از کرت های مختلف با خروجی در دامنه شمالی به دلیل اختلاف در خاک و پوشش گیاهی غیرمعنی دار ارزیابی شد. هم چنین اختلاف عملکرد کرت های مستقّر بر دامنه جنوبی در برآورد میزان رسوب با افزایش طول آن‌ها تا حدود 20 متر کاسته شد. نتایج تحقیق حاضر ضمن تأیید عملکرد کرت های آزمایشی در بررسی تولید رسوب، بر ضرورت بهینه سازی ابعاد و جهت دامنه کرت های مزبور در دست یابی به نتایج قابل تعمیم به سطوح بزرگ تأکید داشته است.
واژه های کلیدی: فرسایش خاک، کرت آزمایشی، تولید رسوب، حوزه آبخیز سنگانه، خراسان رضوی
مقالات پژوهشی
کاظم اسماعیلی؛ محمود شفاعی بجستان؛ سیدمحمود کاشفی پور
چکیده
چکیده
با هدف بررسی عوامل مؤثرو شبیه سازی شرایط انتقال رسوب در رودخانه فصلی و مقایسه آن با رودخانه دائمی مجموعه‌ای از آزمایشات در یک کانال آزمایشگاهی انجام گرفت. جهت برآورد پارامترهای هیدرولیکی جریان در کانال، معادلات هیدرودینامیکی جریان با توجه به شرایط هندسی بستر وشرایط اولیه ومرزی جریان به روش عددی حل گردید. هیدروگراف های مثلثی ...
بیشتر
چکیده
با هدف بررسی عوامل مؤثرو شبیه سازی شرایط انتقال رسوب در رودخانه فصلی و مقایسه آن با رودخانه دائمی مجموعه‌ای از آزمایشات در یک کانال آزمایشگاهی انجام گرفت. جهت برآورد پارامترهای هیدرولیکی جریان در کانال، معادلات هیدرودینامیکی جریان با توجه به شرایط هندسی بستر وشرایط اولیه ومرزی جریان به روش عددی حل گردید. هیدروگراف های مثلثی با زمان دوام 40،60و80 ثانیه و5 دبی متفاوت در هرحالت تولیدگردید. شیب کف 006/0، .014/0و.018/0 انتخاب شد سه نوع دانه بندی با قطر ذرات 5/1، 1/2و3 میلی‌متر از مواد رودخانهای تهیه گردید. در این آزمایشها از آب تمیزاستفاده شد وتغذیه رسوب از بالا دست وجود نداشت. نتایج حاصل از 85 آزمایش رسوب در حالات مختلف نشان داد. شیب کف مهمترین عامل در انتقال رسوب است، و جداسازی روابط پیش بینی رسوب براساس آن امکان پذیر می‌باشد. زمان پایه هیدروگراف نیز نقش موثری برمیزان رسوب انتقالی دارد، و با افزایش زمان پایه دبی رسوب انتقالی کاهش می‌یابد. فرم بستر نقش زیادی در مقاومت ایجادشده در برابر جریان داشته وجریان انتقال رسوب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نسبت دبی رسوب در حالت غیر دائمی به دبی رسوب در حالت دائمی در این مطالعه با نتایج لی کان تون Leekwan.tun هماهنگی خوبی نشان می‌دهد. (4)
واژه های کلیدی: جریان غیر دائمی، بار کف، سیلاب ناگهانی، رودخانه فصلی
مقالات پژوهشی
علی اصغر ذوالفقاری؛ محمدعلی حاج عباسی
چکیده
چکیده
تغییر در کاربری اراضی مرتع و جنگل سبب هدر رفت کربن آلی، تخریب ساختمان خاک، کاهش هدایت هیدرولیکی و افزایش چگالی ظاهری خاک می‌گردد. تغییر در کاربری اراضی همچنین سبب کاهش نفوذ آب در خاک و افزایش رواناب و فرسایش می‌گردد. از ویژگیهای فیزیکی برخی از خاک‌ها که رواناب را در مناطقی که این پدیده در آن وجود دارد، افزایش می‌دهد آبگریزی ...
بیشتر
چکیده
تغییر در کاربری اراضی مرتع و جنگل سبب هدر رفت کربن آلی، تخریب ساختمان خاک، کاهش هدایت هیدرولیکی و افزایش چگالی ظاهری خاک می‌گردد. تغییر در کاربری اراضی همچنین سبب کاهش نفوذ آب در خاک و افزایش رواناب و فرسایش می‌گردد. از ویژگیهای فیزیکی برخی از خاک‌ها که رواناب را در مناطقی که این پدیده در آن وجود دارد، افزایش می‌دهد آبگریزی خاک می‌باشد. در این پژوهش نمونهبرداری از دو عرصه مرتع و جنگل صورت گرفت. هر دو عرصه در 25 سال اخیر تحت تأثیر تغییر کاربری اراضی قرارگرفتهاند. در هر عرصه، دو کاربری دست خورده و دست نخورده انتخاب شد، سه ایستگاه در هر کاربری و در هر عرصه بهطور تصادفی انتخاب شد. در این مطالعه تاثیر دو عامل رطوبت خاک و میزان مواد آلی خاک بر آبگریزی خاک مورد بررسی قرار گرفت و آبگریزی خاک به روش زمان نفوذ آب در خاک بهدست آمد. در این مطالعه یک رابطه مثبت بین مواد آلی خاک و شدت آبگریزی خاک بهدست آمد. آبگریزی واقعی خاک در دی ماه، که رطوبت خاک حدود 22 -18 درصد بود، در جنگل دست نخورده مشاهده نشد. در حالی که در تیرماه که رطوبت خاک 5 درصد بود، زمان نفوذ آب در خاک درایستگاه 1،2 و 3 و در 5 سانتی متری بالایی خاک به ترتیب 130،50 و 150 ثانیه بود. آبگریزی خاک در جنگل دست خورده و در مرتع (دست خورده و دست نخورده) مشاهده نگردید. تغییر در کاربری اراضی جنگل سبب گردید که خاک‌های آبگریز خاصیت خود را از دست داده و به خاکهایی با قابلیت مرطوب شدن تبدیل شوند که البته این پدیده همیشه در تمام موارد صحیح نمیباشد. در اثر تبدیل جنگل به زمین کشاورزی کاهش 23، 55، 11 و 40 درصدی به تریبت در مواد آلی خاک، میانگین وزنی قطر خاکدانهها، تخلخل خاک و هدایت هیدرولیکی خاک و در اثر تبدیل مرتع به زمین کشاورزی کاهش 22، 40 و 9 درصدی به ترتیب در مواد آلی خاک، میانگین وزنی قطر خاکدانهها و تخلخل خاک مشاهده گردید. در اثر تغییر کاربری جنگل افزایش 7 درصدی و در اثر تغییر کاربری مرتع افزایش 6 درصدی در چگالی ظاهری خاک مشاهده شد.
واژه‌های کلیدی : کاربری اراضی، مرتع، جنگل، آبگریزی خاک
مقالات پژوهشی
لیلا غلامی؛ سیدحمیدرضا صادقی؛ عبدالواحد خالدی درویشان؛ عبدالرسول تلوری
چکیده
چکیده
پیچیدگی فرآیند و اشکال مختلف فرسایش، پراکنش مکانی و زمانی آن و همچنین نبود و یا کمبود آمار و اطلاعات در اغلب حوزه های آبخیز، استفاده از مدل های تجربی مبتنی بر متغیّرهای در دسترس را ضروری می نماید. در این تحقیق کارایی متغیّرهای باران و روانآب در برآورد تولید رسوب رگبارها در حوزة آبخیز چهل گزی استان کردستان با استفاده از انواع ...
بیشتر
چکیده
پیچیدگی فرآیند و اشکال مختلف فرسایش، پراکنش مکانی و زمانی آن و همچنین نبود و یا کمبود آمار و اطلاعات در اغلب حوزه های آبخیز، استفاده از مدل های تجربی مبتنی بر متغیّرهای در دسترس را ضروری می نماید. در این تحقیق کارایی متغیّرهای باران و روانآب در برآورد تولید رسوب رگبارها در حوزة آبخیز چهل گزی استان کردستان با استفاده از انواع رگرسیون دو و چند متغیّره و با تغییر شکل مختلف داده های باران، روانآب و رسوب متعلق به یازده رگبار در طی دوره مطالعاتی آبان 1385 تا اردیبهشت 1386 ارزیابی و مدل های بهینه با استفاده از معیارهای ضریب تبیین و خطای نسبی تخمین و تأیید تفکیک و ارائه گردید. نتایج حاصل از این تحقیق در مجموع نشان داد که مدل های رگرسیونی دومتغیّره در اشکال مختلف تغییر شکل یافته با ضریب تبیین بیش از 66درصد و خطای تخمین و تأیید به ترتیب کم تر از 40 و 30درصد در مقایسه با چند متغیّره از کارایی بالاتری برخوردار هستند. همچنین نتایج بر عملکرد بیش تر متغیّرهای باران با سهم مشارکت مجموع حدود 80درصد نسبت به متغیّرهای رواناب در تبیین رسوب ناشی از رگبارها در منطقه مورد بررسی دلالت دارد.
واژه‌های کلیدی: تولید رسوب، مدل های رگرسیونی، سدّ قشلاق، حوزة آبخیز چهل گزی، استان کردستان
مقالات پژوهشی
فاطمه سروش؛ بهروز مصطفی زاده فرد
چکیده
چکیده
آبیاری جویچه‌ای یکی از روش‌های قدیمی آبیاری است که در آن از سطح خاک برای انتقال و نفوذ آب استفاده می‌شود. اطلاعات سطح مقطع هندسی جویچه برای طراحی، ارزیابی و شبیه‌سازی آبیاری جویچه‌ای ضروری است. با استفاده از اطلاعات مقطع هندسی جویچه می‌توان نفوذ آب به جویچه و در نتیجه بازده آبیاری را با دقت بیشتری تخمین زد و تخمین دقیق‌تری ...
بیشتر
چکیده
آبیاری جویچه‌ای یکی از روش‌های قدیمی آبیاری است که در آن از سطح خاک برای انتقال و نفوذ آب استفاده می‌شود. اطلاعات سطح مقطع هندسی جویچه برای طراحی، ارزیابی و شبیه‌سازی آبیاری جویچه‌ای ضروری است. با استفاده از اطلاعات مقطع هندسی جویچه می‌توان نفوذ آب به جویچه و در نتیجه بازده آبیاری را با دقت بیشتری تخمین زد و تخمین دقیق‌تری از پدیدة فرسایش و رسوبگذاری جویچه به عمل آورد. هندسه جویچه به وسیله یک سری معادلات توانی بیان می‌شود و ضرایب این معادلات به عنوان ورودی مدل‌های آبیاری سطحی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله یک برنامه کامپیوتری با کد برنامهنویسی Matlab7 برای محاسبه مقطع هندسی جویچه نوشته شد که هندسه جویچه را به صورت توابع توانی و چند جملهای درجه دو بیان میکند. برای ارزیابی نتایج مدل از داده‌های دستگاه مقطعسنج جویچه دو مزرعه آبیاری جویچه‌ای استفاده شد. ضرایب معادلات توانی مقطع هندسی جویچه با روش معمول دو نقطهای الیوت و واکر محاسبه و با نتایج برنامه مقایسه شد و نتایج نشان دهنده اختلاف میان این دو بود. نتایج نشان داد که مدل با دقت بالایی قادر به پیشبینی ارقام صحرایی است. بررسی ضریب تعیین برازش معادلات توانی و چند جملهای درجه دو بر داده‌های مقطع جویچه نشان دادکه این معادلات برتری خاصی از لحاظ برازش بر دادهها بر یکدیگر ندارند.
واژه های کلیدی: مقطع هندسی جویچه، شبیه سازی، معادلات شکل جویچه
مقالات پژوهشی
فاطمه سروش؛ سید فرهاد موسوی؛ خورشید رزمجو؛ بهروز مصطفی زاده فرد
چکیده
چکیده
منابع آب شیرین برای آبیاری در ایران به صورت تدریجی رو به کاهش است. در نتیجه استفاده از پساب فاضلاب و دیگر آب های نامتعارف برای فضای سبز در مناطق خشک و نیمه خشک رو به افزایش است. آبیاری با پساب خصوصیات خاک را تغییر می‌دهد. بنابراین یک مطالعه موردی برای ارزیابی اثر آبیاری با پساب روی میزان جذب عناصر مغذی و فلزات سنگین یک پوشش چمنی ...
بیشتر
چکیده
منابع آب شیرین برای آبیاری در ایران به صورت تدریجی رو به کاهش است. در نتیجه استفاده از پساب فاضلاب و دیگر آب های نامتعارف برای فضای سبز در مناطق خشک و نیمه خشک رو به افزایش است. آبیاری با پساب خصوصیات خاک را تغییر می‌دهد. بنابراین یک مطالعه موردی برای ارزیابی اثر آبیاری با پساب روی میزان جذب عناصر مغذی و فلزات سنگین یک پوشش چمنی (رقم Dalzj1 از گونه زوشیاگراس) انجام شد. در این تحقیق اثر تیمارهای مختلف آبیاری با پساب ثانویه تصفیه‌خانه شاهین شهر، با درصدهای مختلف آب و پساب (100درصد آب، 50درصد آب و 50درصد پساب، و 100درصد پساب) در سه بافت خاک (لوم شنی، لوم و لوم رسی) بررسی شد. آزمایش در قالب طرح آزمایشی فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که استفاده از پساب برای آبیاری چمن باعث افزایش جذب گیاهی N و Cd می‌شود. بیشترین مقدار K، Ni، Co و Pb از خاک‌های آبیاری شده با 50درصد پساب جذب چمن شد. غلظت P، Fe و Zn تحت تأثیر درصد پساب در آب آبیاری قرار نگرفت. تجزیه واریانس دادهها نشان داد که بین تیمارهای خاک از لحاظ جذب گیاهی N، P، K، Cd، Co، Ni، Fe و Zn اختلاف معنیداری وجود ندارد. مقایسه میانگینها، اختلاف معنیداری را در محتوای Pbچمن کشت شده در تیمارهای مختلف خاک نشان داد. اثرات متقابل بافت خاک و درصد پساب نشان داد که در کل، تغییر جذب با افزایش درصد پساب در آب آبیاری خطی نبود و بافت خاک تأثیری در جذب عناصر توسط این رقم زوشیاگراس نداشت.
واژه‌های کلیدی: پساب، جذب گیاهی، بافت خاک، زوشیاگراس
مقالات پژوهشی
احمد امامی؛ بیژن قهرمان؛ کامران داوری؛ سیدمجید هاشمی نیا؛ سکینه تمسکی
چکیده
چکیده
کم آبیاری روشی برای افزایش بهره وری آب(WUE) است که اولین پیامد آن کاهش محصول در واحد سطح است. به منظور بررسی وتعیین توابع تولید سه رقم پنبه ( ساحل، سای-اکرا و312-818 )، آزمایشی روی یک خاک لوم رسی سیلتی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی هاشم آبادگرگان اجرا شد. دراین آزمایش 6 تیمار آبیاری در سه تکرار به صورت طرح کرت های یکبار خرد شده به کار گرفته ...
بیشتر
چکیده
کم آبیاری روشی برای افزایش بهره وری آب(WUE) است که اولین پیامد آن کاهش محصول در واحد سطح است. به منظور بررسی وتعیین توابع تولید سه رقم پنبه ( ساحل، سای-اکرا و312-818 )، آزمایشی روی یک خاک لوم رسی سیلتی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی هاشم آبادگرگان اجرا شد. دراین آزمایش 6 تیمار آبیاری در سه تکرار به صورت طرح کرت های یکبار خرد شده به کار گرفته شد. از سیستم آبیاری بارانی تک شاخه ای استفاده شد بهطوری که 54 کرت (3 رقم*6تیمار*3تکرار) در هر طرف خط لوله قرار داشت. به منظور برآورد کمبود رطوبت ناحیه ریشه، داده های آب وهوایی وضریب گیاهی پنبه درطول فصل رشد مورد استفاده قرار گرفت. رابطه توان دوم بین عملکرد و آب داده شده و رابطه خطی برای عملکرد وتبخیر تعرق به صورت فصلی برای ارقام تحت مطالعه به دست آمدند. هم چنین با توجه به فرمول دورنبوس وکاسام، ضرایب حساسیت سه رقم ساحل، سای-اکرا و 312-818 به ترتیب 02/1، 1 و01/1 به دست آمد. از این مقادیر می‌توان در بهینه سازی آبیاری در شرایط محدودیت آب استفاده کرد.
واژه‌های کلیدی : تابع تولید، ضریب حساسیت محصول به آب ، سیستم خطی، گرگان
مقالات پژوهشی
محمدرضا سلیمانی؛ محمد کافی؛ مسعود ضیایی؛ جواد شباهنگ
چکیده
چکیده
کوشیا گیاهی یک ساله، شورزیست و مقاوم به خشکی است که می‌تواند با آب شور آبیاری شده و منبع ارزشمندی از علوفه در اکوسیستم‌های تحت تنش شوری و خشکی تولید نماید. به منظور بررسی اثر کم آبیاری بر عملکرد علوفه دو توده بومی گیاه کوشیا تحقیقی در سال زراعی 1386 در قالب طرح کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. کرت‌های ...
بیشتر
چکیده
کوشیا گیاهی یک ساله، شورزیست و مقاوم به خشکی است که می‌تواند با آب شور آبیاری شده و منبع ارزشمندی از علوفه در اکوسیستم‌های تحت تنش شوری و خشکی تولید نماید. به منظور بررسی اثر کم آبیاری بر عملکرد علوفه دو توده بومی گیاه کوشیا تحقیقی در سال زراعی 1386 در قالب طرح کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. کرت‌های اصلی شامل چهار رژیم آبیاری 40، 60، 80 و 100 درصد نیاز آبی گیاه و کرت‌های فرعی شامل دو توده بروجرد و سبزوار با سه تکرار قرارگرفتند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخههای جانبی، وزن تر و وزن خشک بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ و شاخص سطح سبز 2( (GAIبود. نتایج حاصله نشان داد که تیمارهای مختلف آبیاری تاثیر معنی داری بر کلیه صفات مورد مطالعه داشت و تیمار شاهد (100درصد نیاز آبی گیاه) با تولید 22/13 تن علوفه خشک و 81/31 تن علوفه تر در هکتار از نظر کلیه صفات مورد مطالعه نسبت به تیمارهای تحت تنش دارای برتری بود. توده بومی سبزوار نیز در مقایسه با توده بومی بروجرد از نظر کلیه صفات مورد مطالعه برتری داشت ولی از لحاظ وزن خشک بوته اختلاف معنی داری بین دو توده مشاهده نشد. اثر متقابل آبیاری و رقم بر صفاتی چون وزن تر بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ و شاخص سطح سبز تفاوت معنی داری نشان دادند. ضرایب همبستگی صفات نشان داد که وزن خشک ساقه و شاخص سطح سبز به ترتیب بیشترین همبستگی را با وزن خشک و وزن تر بوته دارند. در آخر به دلیل مقاومت بالای کوشیا به خشکی وشوری و دیگر تنشهای بیابانی مانند گرما، این گیاه توانایی آن را دارد تا به عنوان یک گیاه علوفه ای در این مناطق مورد استفاده قرار گیرد.
واژه‌های کلیدی: کم آبیاری، کوشیا، عملکرد علوفه و آب شور
مقالات پژوهشی
هادی رمضانی؛ عبدالمجید لیاقت؛ عبدعلی ناصری
چکیده
چکیده
زه آب های تولید شده در پروژه های آبیاری و زهکشی جنوب استان خوزستان با مشکل شوری همراه می‌باشد و تخلیه آن‌ها به منابع آب پذیرنده مثل رودخانه کارون با محدودیت هایی روبرو است. یکی از راهکارهای دفع زه آب، استفاده از حوضچه های تبخیری است. مهمترین مؤلفه جریان خروجی این حوضچه ها، تبخیر است. تبخیر از این حوضچه ها با توجه به شوری بالای ...
بیشتر
چکیده
زه آب های تولید شده در پروژه های آبیاری و زهکشی جنوب استان خوزستان با مشکل شوری همراه می‌باشد و تخلیه آن‌ها به منابع آب پذیرنده مثل رودخانه کارون با محدودیت هایی روبرو است. یکی از راهکارهای دفع زه آب، استفاده از حوضچه های تبخیری است. مهمترین مؤلفه جریان خروجی این حوضچه ها، تبخیر است. تبخیر از این حوضچه ها با توجه به شوری بالای زهآب، کمتر از آب خالص است. در این مطالعه با اصلاح رابطه فشار بخار اشباع آب شور نسبت به آب خالص و با استفاده از معادلهی پنمن، میزان تبخیر از حوضچه های تبخیری فرضی برای کنترل زه آب در واحد میرزا کوچک خان برآورد شده است. در نهایت با مقادیر تبخیر و حجم زه آب سالانه، سطح حوضچه های تبخیری لازم برای دفع زه آب تعیین شده است. با تبخیر از آب درون حوضچه ها، شوری آب درون حوضچه ها افزایش می یابد. افزایش شوری تا حد اشباع نمک در آب ادامه پیدا می کند و پس از آن نمک ها رسوب می کنند. نمک غالب زه آب ها در خوزستان NaCl است و حد اشباع این نمک در آب 300 گرم بر لیتر می باشد. نتایج نشان می دهد میانگین تبخیر سالانه از آب با شوری300 گرم بر لیتر برابر با 1903 میلی متر می باشد. با توجه به حجم زه آب تولیدی در واحد میرزا کوچک خان با سطح 12000 هکتار، به حوضچه هایی به وسعت 7740 هکتار نیاز می باشد. این مطالعه نشان می دهد که دفع زه آب های تولیدی در واحد های تولید نیشکر تنها به صورت حوضچه های تبخیری امکان پذیر نبوده و باید مدیریت هایی در جهت کاهش حجم زه آب و شوری صورت گیرد.
واژه‌های کلیدی: حوضچه های تبخیری، زه آب، فشار بخار آب اشباع
مقالات پژوهشی
علی اکبر سبزی پرور؛ فرزین تفضلی؛ حمید زارع ابیانه؛ محمد موسوی بایگی؛ محمد غفوری؛ سید اسدالله محسنی موحد؛ زهره مریانجی
چکیده
چکیده
با توجه به ضرورت برآورد تبخیر- تعرق در مدیریت منابع آب، برنامه ریزی آبیاری و ارزیابی اثرات تغییر کاربری اراضی بر روی بازده وتأمین نیاز آبی گیاهان، تعیین دقیق تبخیر-تعرق گیاه مرجع بسیار مهم و حیاتی می‌باشد. با توجه به مشکلات متعددی که در به‌کارگیری لایسیمترها وجود دارد، استفاده از مدل‌هایی که بتواننداین فرآیند را با دقت نسبتاً ...
بیشتر
چکیده
با توجه به ضرورت برآورد تبخیر- تعرق در مدیریت منابع آب، برنامه ریزی آبیاری و ارزیابی اثرات تغییر کاربری اراضی بر روی بازده وتأمین نیاز آبی گیاهان، تعیین دقیق تبخیر-تعرق گیاه مرجع بسیار مهم و حیاتی می‌باشد. با توجه به مشکلات متعددی که در به‌کارگیری لایسیمترها وجود دارد، استفاده از مدل‌هایی که بتواننداین فرآیند را با دقت نسبتاً مطلوبی شبیه سازی و برآورد نمایند، امری ضروری بنظر می‌رسد. در این راستا، مدل‌های تبخیر-تعرقی که به مولفههای تابش نیاز دارند، به دلیل عدم دسترسی به داده‌های واقعی تابش، کمتر مورد استقبال کاربران قرار گرفته است. در این تحقیق، 4 مدل تبخیر-تعرق گیاه مرجع: جنسن هیز اصلاح شده (JH1)، جنسن-هیز (JH2)، پنمن-مانتیث فائو 56 (PMF56)، و پنمن-مانتیث فائو با تابش ایرماک (PMFI) برای تخمین تبخیر-تعرق مرجع روزانه چمن (ETo) در اقلیم سرد نیمه خشک مورد ارزیابی قرار گرفت. تابش کل(Rs) مورد نیاز با 4 مدل شامل: آنگستروم، پاتریج، دانشیار و صباغ محاسبه شد. در مجموع، 16 سناریوی مختلف تولید و تحت بررسی قرار گرفتند. واسنجی نتایج ETo بدست آمده با داده‌های چهار لایسیمتر زهکش دار در دوره رشد (اردیبهشت آبان) برای دو سال و با استفاده از معیارهای آماری R2، RMSE، MBE، و t انجام گرفت. نتایج بررسی نشان داد که از 16 سناریوی مطالعه شده، مدل جنسن-هیز که معادله تابش دانشیار در آن بهکار گرفته شده است، در مقایسه با سایر مدلها، مقدار ETo را در سطح معنیدار (5 % p< ) و با دقتی بهتر از مدل PMF56 در اقلیم سرد نیمه خشک همدان برآورد می‌نماید (85./ 0R2 >). نتایج برآورد مدل PMF56 با تابش کل (Rs) محاسبه شده به روش پاتریج و تابش خالص محاسبه شده به روش ایرماک، از نظر دقت برآورد در جایگاه بعدی قرار گرفت. اگر چه استفاده همه گیر از مدل تابش آنگستروم، در اغلب سناریوهایی که از مدل تابش آنگستروم استفاده شده بود، نتایج مطلوبی بهدست نیامد. این تحقیق نشان داد، در صورتی که مدل مناسب تابش بهکار برده شود، می‌توان مدل‌های سادهتر ETo را جهت تخمین مقدار تبخیر-تعرق مرجع روزانه جایگزین مدل‌های ترکیبی نظیر PMF56 نمود. تکرار این تحقیق برای محاسبه ETo ، با هدف استفاده بهینه از مدل‌های تابش در سایر اقلیمها نیز توصیه می‌گردد.
واژه‌های کلیدی: مدل‌های تبخیر- تعرق گیاه مرجع، لایسیمتر زهکشدار، مدل‌های تابش ، اقلیم سرد نیمه خشک.
مقالات پژوهشی
علی اصغر منتظر
چکیده
چکیده
فراهم نمودن زمینه افزایش بهره وری آب کشاورزی، به عنوان منطقی ترین رویکرد مدیریتی منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک عنوان می گردد. استفاده از پلیمرهای سوپرجاذب در کشاورزی دیم و فاریاب از جمله راهکارهای دستیابی به این مهم بوده که نه تنها شرایط بهبود عملکرد کیفی محصول را فراهم نموده، باعث افزایش قابل توجه کارایی مصرف آب نیز می گردد. ...
بیشتر
چکیده
فراهم نمودن زمینه افزایش بهره وری آب کشاورزی، به عنوان منطقی ترین رویکرد مدیریتی منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک عنوان می گردد. استفاده از پلیمرهای سوپرجاذب در کشاورزی دیم و فاریاب از جمله راهکارهای دستیابی به این مهم بوده که نه تنها شرایط بهبود عملکرد کیفی محصول را فراهم نموده، باعث افزایش قابل توجه کارایی مصرف آب نیز می گردد. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر پلیمر سوپرجاذب استاکوسورب بر مقدار و روند تغییرات ضرایب معادله نفوذ کوستیاکوف و منحنی پیشروی جریان در آبیاری جویچه ای انجام گردید. آزمایش در شرایط بدون کشت و در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران واقع در شهرستان پاکدشت انجام شد. آزمایش در قالب آزمون فاکتوریل با طرح بلوک تصادفی با استفاده از چهار سطح ترکیبی پلیمر سوپرجاذب استاکوسورب با خاک به عنوان تیمار اصلی و برای دو میزان شدت جریان به عنوان تیمار فرعی با سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای مربوط به مقدار پلیمر افزوده شده به خاک عبارت بودند از0، 5، 7 و 9 گرم پلیمر در متر مربع در عمق 25 سانتی متر خاک و مقادیر شدت جریان معادل 5/0 و 70/0 لیتر بر ثانیه در نظر گرفته شد. آزمایش در طول 4 آبیاری انجام شد. نتایج تجزیه واریانس تاثیر پلیمر سوپرجاذب بر مقدار نفوذ تجمعی و زمان پیشروی جویچه نشان داد که تکرارهای آزمایش اختلاف معنی داری ندارند و کلیه فاکتورها اعم از شدت جریان جویچه، تیمار مقدار پلیمر اضافه شده به خاک، اثر متقابل شدت جریان و تیمار مقدار پلیمر اضافه شده به خاک در سطح 1 درصد معنی دار هستند. در این رابطه با افزایش مقدار پلیمر ترکیبی به خاک، زمان پیشروی و نفوذ تجمعی افزایش یافت. مقدار نفوذ تجمعی در تیماری که دارای 9 گرم در متر مربع در عمق 25 سانتی متر خاک پلیمر، طول 90 متر و شدت جریان 50/0 لیتر بر ثانیه بود نسبت به تیمار شاهد آن حدود 67 درصد افزایش نشان داد. بدین ترتیب در آبیاری های پس از آبیاری اول که میزان نفوذ تجمعی به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد، کاربرد این پلیمر می تواند وضعیت نفوذپذیری خاک را به حد قابل قبولی بهبود بخشد. همچنین کاهش شدت جریان باعث افزایش نفوذ تجمعی جویچه ها می گردد.
واژه های کلیدی: ارزیابی عملکرد، آبیاری جویچه ای، پلیمرسوپرجاذب استاکوسورب، منحنی پیشروی، نفوذ
مقالات پژوهشی
ناصر گنجی خرم دل؛ کوروش محمدی؛ محمدجواد منعم
چکیده
چکیده
در امر مدیریت پایدار منابع آب تجدید پذیر در سطح یک آبخوان، تخمین بیلان آب زیرزمینی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. بهره برداری های بیش از حد از این منابع آبی برای مصارف کشاورزی و خانگی، بیشتر در جوامعی همانند ایران رخ می‌دهد که اقتصادشان به طور عمده بر مبنای تولیدات کشاورزی می‌باشد. استفاده از تغییرات سطح آب زیرزمینی در دو ...
بیشتر
چکیده
در امر مدیریت پایدار منابع آب تجدید پذیر در سطح یک آبخوان، تخمین بیلان آب زیرزمینی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. بهره برداری های بیش از حد از این منابع آبی برای مصارف کشاورزی و خانگی، بیشتر در جوامعی همانند ایران رخ می‌دهد که اقتصادشان به طور عمده بر مبنای تولیدات کشاورزی می‌باشد. استفاده از تغییرات سطح آب زیرزمینی در دو دوره خشک و مرطوب سال2 یک روش معتبر برای محاسبه بیلان آب زیرزمینی می باشد. در این روش، وجود یک شبکه پیزومتریک که سطح آب زیرزمینی را با دقت خوبی اندازه گیری نماید، لازم و ضروری بوده، لذا در این تحقیق، روشی جهت بهینه نمودن شبکه پایش به طوری که بتوان بیلان آب زیرزمینی را با دقت مناسب تخمین زد، ارایه شده است. در این روش با استفاده از زمین آمار درجه اهمیت هر چاه مشاهده ای بررسی گردیده و تأثیر آن در تعیین بیلان آب زیرزمینی به دست می آید. به این ترتیب با استفاده از تجزیه و تحلیلهای صورت گرفته، می‌توان شبکه بهینه را بهدست آورد. به منظور کاربرد و آزمایش روش پیشنهادی، دشت آستانه-کوچصفهان در استان گیلان به مساحت 1173 کیلومتر مربع انتخاب گردید. تعداد 57 چاه موجود بررسی زمین آماری شده و نیم تغییر نمای از نوع کروی بهترین نتیجه را نشان داد. نتیجه حاکی از این بود که شبکه بهینه حاصل با استفاده از نقاط اندازهگیری کمتر یعنی 33 چاه، می‌تواند مقدار بیلان آب زیرزمینی را بدون تغییر قابل ملاحظه ای بهدست آورد.
واژه‌های کلیدی : بیلان آب زیرزمینی، گیلان، شبکه پایش سطح ایستابی، بهینه سازی، زمین آمار
مقالات پژوهشی
حامد ابراهیمیان؛ عبدالمجید لیاقت؛ مسعود پارسی نژاد؛ مجتبی اکرم
چکیده
چکیده
با ارزیابی عملکرد سیستم‌های زهکشی اجرا شده و بررسی نقاط قوت و ضعف آن‌ها، می‌توان نگاهی جامع‌تر برای طراحی و اجرای بهینه در طرح‌های آینده در اختیار برنامه‌ریزان و طراحان قرار داد. در همین راستا تحقیق حاضر در اراضی تحت زهکشی شرکت ران بهشهر به منظور ارزیابی عملکرد سیستم زهکشی زیرزمینی با پوشش پوسته برنج انجام شده است. برای ...
بیشتر
چکیده
با ارزیابی عملکرد سیستم‌های زهکشی اجرا شده و بررسی نقاط قوت و ضعف آن‌ها، می‌توان نگاهی جامع‌تر برای طراحی و اجرای بهینه در طرح‌های آینده در اختیار برنامه‌ریزان و طراحان قرار داد. در همین راستا تحقیق حاضر در اراضی تحت زهکشی شرکت ران بهشهر به منظور ارزیابی عملکرد سیستم زهکشی زیرزمینی با پوشش پوسته برنج انجام شده است. برای مطالعات صحرایی 11 عدد پیزومتر بین دو خط زهکش زیرزمینی S3PD14 و S3PD15 نصب گردید. درطی فصول بارندگی در سالهای 1383 و 1385، پارامترهای عمق سطح ایستابی و شدت تخلیه زهکشها اندازهگیری شد. نتایج نشان داده است که عملکرد سیستم زهکشی زیرزمینی در کنترل سطح ایستابی و شدت تخلیه به دلیل گرفتگی پوشش اطراف لوله زهکش ضعیف بوده است زیرا در این تحقیق با اینکه عمق سطح ایستابی کمتر از حدکنترل سطح ایستابی مشاهده شد، اما شدت تخلیه کمتر از ضریب زهکشی طرح بود. همچنین زمانیکه مقاومت جریان نزدیک شونده زیاد باشد نمیتوان از معادله هوخهات جهت ارزیابی پارامترهای طراحی استفاده کرد، زیرا این معادله برای شرایط نرمال (بدون گرفتگی پوشش) صادق است.
واژه‌های کلیدی: ارزیابی، زهکش زیرزمینی، پوسته برنج، بهشهر، سطح ایستابی، شدت تخلیه
مقالات پژوهشی
سمیه یوسفی مقدم؛ سید فرهاد موسوی؛ بهروز مصطفی زاده فرد؛ محمدرضا یزدانی؛ عباس همت
چکیده
چکیده
پادلینگ یکی از روش های معمول آماده سازی بستر برای نشاکاری برنج در اراضی شالیزاری می باشد. پادلینگ بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و میکروبیولوژیک خاک تأثیر می گذارد و این تغییرات بر رشد برنج مؤثر است. خاکی که ساختمان آن بیشتر مستعد تخریب باشد راحت تر پادل می شود. در این پژوهش، اثر سطوح مختلف عملیات پادلینگ بر برخی ویژگی های فیزیکی ...
بیشتر
چکیده
پادلینگ یکی از روش های معمول آماده سازی بستر برای نشاکاری برنج در اراضی شالیزاری می باشد. پادلینگ بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و میکروبیولوژیک خاک تأثیر می گذارد و این تغییرات بر رشد برنج مؤثر است. خاکی که ساختمان آن بیشتر مستعد تخریب باشد راحت تر پادل می شود. در این پژوهش، اثر سطوح مختلف عملیات پادلینگ بر برخی ویژگی های فیزیکی (میزان رطوبت و چگالی حجمی) سه بافت خاک غالب در اراضی شالیزاری استان گیلان بررسی شد. طرح به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. از سه بافت خاک (رس سیلتی، لوم رسی و لوم) نمونه های دست نخورده با سیلندرهایی به قطر و ارتفاع 50 سانتی متر تهیه شد. نمونه ها توسط دستگاه همزن تحت تأثیر سطوح مختلف پادلینگ (P0: پادل نشده، P1: پادل کم، P2: پادل متوسط و P3: پادل زیاد) قرار گرفتند. رطوبت خاک به روش وزنی و چگالی حجمی با استفاده از استوانه های نمونه گیری به فاصله زمانی هر 24 ساعت یکبار به مدت شش روز برای هر یک از سه بافت خاک اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که تأثیر تیمارهای مختلف پادلینگ بر رطوبت وزنی و چگالی حجمی خاک در سطح 5 درصد معنی دار بود. مقدار آب لایه های پادل شده با افزایش زمان ته نشینی ذرات خاک کاهش یافت. شیب کاهشی منحنی های رطوبت وزنی در طول زمان در تیمار پادل نشده (P0) بیشتر از تیمارهایP1 تا P3 بود، که نشانگر نرخ بیشتر خشک شدن خاک در این تیمار بود. در بافت لوم، از زمان اعمال سطوح پادلینگ تا 144 ساعت پس از آن در تیمارهای P0 تا P3 ، رطوبت خاک به ترتیب 6/22، 3/16، 8/14 و 6/9 درصد کاهش یافت. در هر سه بافت خاک، روند این تغییرات تقریباً مشابه بود. با انجام پادلینگ کم، در عمق 15-0 سانتی متر، چگالی حجمی خاک در بافت های رس سیلتی و لوم رسی به ترتیب 8/23درصد و 8/22درصد کاهش یافت. اما عملیات پادلینگ در بافت لوم سبب شد چگالی حجمی 1/4درصد افزایش یابد. در هر سه نوع بافت خاک، با گذشت زمان، چگالی حجمی افزایش یافت. چگالی حجمی خاک با عمق نیز افزایش یافت و این افزایش برای سطوح کمتر پادلینگ بیشتر بود. به نظر می رسد که سطوح بالاتر پادلینگ به دلیل آن که رطوبت را با سرعت کمتری از دست می دهند، برای آماده سازی اراضی شالیزاری مناسب تر باشد. اما برای تعیین این که چه سطحی از پادلینگ باید در چه بافت خاکی استفاده شود بایستی پارامترهایی نظیر سرعت نفوذ آب به خاک، نگهداشت آب و مقدار آب مصرفی را مورد بررسی قرار داد.
واژه های کلیدی: پادلینگ، اراضی شالیزاری، خاکدانه، تهیه بستر، برنج.
مقالات پژوهشی
فهیمه وهابی ماشک؛ حسین میرسید حسینی؛ مهدی شرفا؛ سهیلا حاتمی
چکیده
چکیده
تولیدکنندگان قارچ از کمپوست به عنوان بستر کشت برای تولید قارچ استفاده می‌کنند . حاصلخیزی این کمپوست بعد از برداشت قارج کاهش می‌یابد که اصطلاحا به آن کمپوست قارچ مصرف شده( SMC) می‌گویند. به طور معمول این بستر مصرف شده به عنوان ضایعات دور ریخته می‌شود، ولی می‌توان از آن در موارد مختلف کشاورزی و باغبانی و فضای سبز استفاده نمود. ...
بیشتر
چکیده
تولیدکنندگان قارچ از کمپوست به عنوان بستر کشت برای تولید قارچ استفاده می‌کنند . حاصلخیزی این کمپوست بعد از برداشت قارج کاهش می‌یابد که اصطلاحا به آن کمپوست قارچ مصرف شده( SMC) می‌گویند. به طور معمول این بستر مصرف شده به عنوان ضایعات دور ریخته می‌شود، ولی می‌توان از آن در موارد مختلف کشاورزی و باغبانی و فضای سبز استفاده نمود. در این مطالعه اثرات انواع مختلف SMC در مراحل متفاوت پوسیدگی (تازه، یک ساله ، دو ساله ) و در سطوح مختلف 15، 30 و 60 تن در هکتار در تغییر خصوصیات شیمیایی یک خاک لومی مورد بررسی قرار گرفت . این تحقیق به صورت آزمایش آبشویی ستونها انجام گرفته است که SMCها با خاک لومی در ستونهایی به طور یکنواخت مخلوط گردید و در دوره زمانی معین هفته ای یک بار با آب مقطر آبشویی شدند ، زه آب ستونها جمع آوری شد و در 4 دوره انتخابی هفته اول ، هفته چهارم ، هفته هشتم و هفته دوازدهم در زه آب ستونها کاتیونها و آنیونهای محلول اندازه گیری شد. اندازه گیریها در نمونه های خاک قبل از آزمایش و در پایان آزمایش نیز انجام شد . نتایج نشان داد که از میان انواع SMC ، SMC دو ساله به دلیل هوا دیدگی و کمپوست شدن در مدت زمان طولانی تر ، بیشتر تجزیه شده و سبب EC کمتری نسبت به سایر SMCها می‌شود و حاوی کلسیم و منیزیم بیشتری است . از نظر راثرات منفی کاتیونها و آنیونها می‌توان گفت که SMC دو ساله سدیم و کلر کمتری داشته و خطرات سدیمی کردن کمتری درخاک ایجاد میکند. مقدار نتیرات موجود در آن هم می تواند نیاز اولیه گیاه را نسبت به سایر SMC های تازه و یک ساله فراهم کند و نیاز کمتری به استفاده از کود ازته داشته باشد . مقایسه سطوح مختلف استفاده SMC نشان داد که سطح 60 تن در هکتاراز نظر EC و غلظت بالای کاتیونها و آنیونها باعث شوری و خطرات بیشتر خاک می‌شود. احتمال میرود که سطح 30تن در هکتار مصرف SMC نسبت به سایر سطوح مطلوب تر باشد. به طور کلی اگر SMC درشرایط بهینه ماندگاری و در مقدار لازم مصرف گردد ، می‌تواند از لحاظ خصوصیات شیمایی و فیزیکی در خاک موثر باشد و به عنوان اصلاح کننده خاک مانند سایر موادآلی به کار رود.
واژه‌های کلیدی : کمپوست قارچ، ضایعات قارچ، هوادیدگی،اصلاح خاک ،آبشویی
مقالات پژوهشی
جهانشیر محمدزاده هابیلی؛ سید فرهاد موسوی
چکیده
چکیده
ضریب شکل یکی از مهمترین خصوصیات فیزیکی مخازن سدها می باشد که عبارت است از عکس شیب منحنی ارتفاع - حجم مخزن در دستگاه مختصات لگاریتمی. از ضریب شکل برای طبقه بندی مخازن و پیش بینی توزیع رسوب در آن‌ها استفاده می‌شود. در این تحقیق یک روش جدید جهت بهبود تعیین ضریب شکل مخازن ارائه شده است. در روش پیشنهادی، به جای منحنی ارتفاع - حجم، منحنی ...
بیشتر
چکیده
ضریب شکل یکی از مهمترین خصوصیات فیزیکی مخازن سدها می باشد که عبارت است از عکس شیب منحنی ارتفاع - حجم مخزن در دستگاه مختصات لگاریتمی. از ضریب شکل برای طبقه بندی مخازن و پیش بینی توزیع رسوب در آن‌ها استفاده می‌شود. در این تحقیق یک روش جدید جهت بهبود تعیین ضریب شکل مخازن ارائه شده است. در روش پیشنهادی، به جای منحنی ارتفاع - حجم، منحنی بدون بعد ارتفاع - حجم مخزن در مختصات تمام لگاریتمی ترسیم می شود و سپس مقدار ضریب شکل تعیین می گردد. داده های ارتفاع - حجم اولیه و داده های حاصل از رسوب سنجی های انجام شده در مخازن 4 سد در ایران (دز، شهید عباسپور، کارده و لتیان) و 4 سد در آمریکا (روزولت، سدار بلاف، کروین و نامبی فالز) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که ضرایب شکل همه مخازن مورد مطالعه، در اولین یا دومین عملیات رسوب سنجی کم شده، به گونه ای که مقدار عددی آن‌ها به 2 تا 5/2 کاهش یافته است. همچنین تیپ همه مخازن پس از رسوب گذاری به تیپ III تغیر پیدا کرده است. لذا بهتر است برای کاربرد روش کاهش سطح در توزیع رسوبات، تیپ مخازن از نوع III انتخاب شود. از مهمترین مزایای روش جدید این است که به طور هم‌زمان می توان منحنی های بدون بعد ارتفاع - حجم چندین مخزن (و یا یک مخزن در رسوب سنجی های متعدد) را در یک دستگاه مختصات لگاریتمی ترسیم نموده و ضریب شکل آن‌ها را با هم مقایسه کرد. در حالی که در روش قدیمی بایستی منحنی ارتفاع - حجم مخزن هر سد را به طور جداگانه در یک دستگاه مختصات لگاریتمی ترسیم نمود.
واژه های کلیدی: توزیع رسوب، روش افزایش سطح، روش کاهش سطح، منحنی ارتفاع – حجم
مقالات پژوهشی
مرتضی صادقی؛ بیژن قهرمان؛ کامران داوری
چکیده
چکیده
نرخ و دوام جریان رو به پایین رطوبت خاک طی فرآیند توزیع مجدد، میزان ذخیره موثر آب در خاک را در هر زمان تعیین می کند. این امر به ویژه در مناطق خشک که گیاهان مجبورند برای مدت زمان زیادی وابسته به میزان رطوبت باقی مانده در منطقه ریشه باشند، بسیار مهم است. در این تحقیق، یک روش جدید برای مقیاس سازی فرآیند توزیع مجدد بر پایه مدل توزیع ...
بیشتر
چکیده
نرخ و دوام جریان رو به پایین رطوبت خاک طی فرآیند توزیع مجدد، میزان ذخیره موثر آب در خاک را در هر زمان تعیین می کند. این امر به ویژه در مناطق خشک که گیاهان مجبورند برای مدت زمان زیادی وابسته به میزان رطوبت باقی مانده در منطقه ریشه باشند، بسیار مهم است. در این تحقیق، یک روش جدید برای مقیاس سازی فرآیند توزیع مجدد بر پایه مدل توزیع مجدد گرینامپت ارایه شده است. با استفاده از نتایج مقیاس شده حل عددی معادله عمومی جریان موسوم به معادله ریچاردز، یک معادله تجربی برای تخمین نیمرخ رطوبت خاک در فاز توزیع مجدد به دست آمده است. از ویژگی های بارز معادله تجربی ارایه شده، قبول تأثیر پس ماند در منحنی رطوبتی بر فرآیند توزیع مجدد می باشد. به منظور صحت سنجی معادله پیشنهادی، نتایج آن با نتایج حل عددی معادله ریچاردز برای یازده کلاس بافت خاک (در محدوده شن تا رس) مقایسه گردید. خطای حاصل از مقایسه برای هر یازده کلاس بافت خاک و برای گستره زیادی از شرایط اولیه ناچیز بود. اگرچه در شرایطی که عمق جبهه خیس شده اولیه و یا میزان رطوبت اولیه خاک پیش از نفوذ زیاد بود، در نتایج مدل پیشنهادی نسبت به حل عددی کمی انحراف دیده میشد. بدین ترتیب مدلی ارایه شده است که بتواند با سادگی کاربرد مدل های تحلیلی و دقت مدل های عددی، میزان رطوبت خاک را در هر عمق و هر زمان در طول فاز توزیع مجدد، تخمین بزند.
واژه های کلیدی: مقیاس سازی، نیمرخ رطوبت خاک، توزیع مجدد، گرین-امپت
مقالات پژوهشی
حمیدرضا متقیان؛ احمد کریمی؛ جهانگرد محمدی
چکیده
چکیده
تفسیر تغییرات مکانی خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی در مقیاس حوزه آبخیز یکی از فاکتور های اساسی در مدل سازی خصوصیات هیدرولوژیکی، طراحی ها و تصمیم گیری ها است. این تحقیق با هدف تجزیه و تحلیل توزیع مکانی توزیع اندازه ذرات خاک (مقادیر شن، سیلت و رس)، چگالی ظاهری ( )، سرعت نفوذ (IR) و هدایت هیدرولیکی اشباع (Ks) در حوزه آبخیز مرغملک (زیر حوزه ...
بیشتر
چکیده
تفسیر تغییرات مکانی خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی در مقیاس حوزه آبخیز یکی از فاکتور های اساسی در مدل سازی خصوصیات هیدرولوژیکی، طراحی ها و تصمیم گیری ها است. این تحقیق با هدف تجزیه و تحلیل توزیع مکانی توزیع اندازه ذرات خاک (مقادیر شن، سیلت و رس)، چگالی ظاهری ( )، سرعت نفوذ (IR) و هدایت هیدرولیکی اشباع (Ks) در حوزه آبخیز مرغملک (زیر حوزه زاینده رود) انجام گرفت. در این تحقیق 111 نمونه خاک بر روی شبکه شبه منظم با فواصل 1 کیلومتری از خاک سطحی از عمق 30-0 سانتی متر حوزه برای تعیین توزیع اندازه ای ذرات تهیه گردید. سرعت نفوذ با استفاده از استوانه مضاعف در محل نمونه برداری انجام شد. نمونه های دست نخورده برای تعیین هدایت هیدرولیکی اشباع به روش بار افتان و چگالی ظاهری تهیه و به آزمایشگاه منتقل گردید. نتایج نشان داد حداکثر ضریب تغییرات برای سرعت نفوذ (72درصد) و هدایت هیدرولیکی اشباع (67درصد) است و حداقل ضریب تغییرات (8درصد) برای چگالی ظاهری بهدست آمد. آنالیز آماری داده ها نشان داد بین مقادیر IR در دو شکل اراضی مختلف (فلات و دشت های آبرفتی) تفاوت آماری معنی داری (05/0p
مقالات پژوهشی
یوسف هاشمی نژاد؛ محمود غلامی توران پشتی
چکیده
چکیده
فرض اولیه بسیاری از مطالعات آزمایشگاهی، گلخانه‌ای و لایسیمتری یکنواخت بودن خاک در عمق و عرض و نیز بین تکرارهای مختلف می‌باشد. علیرغم اهمیت بسیار زیاد این پیش فرضها تعداد بسیار کمی، به خصوص از گزارش‌های داخلی به جزییات روش پر کردن مجدد ستونهای خاک دست خورده پرداخته اند. گذشته از این در مورد معیار ارزیابی یا روشی معرفی نشده ...
بیشتر
چکیده
فرض اولیه بسیاری از مطالعات آزمایشگاهی، گلخانه‌ای و لایسیمتری یکنواخت بودن خاک در عمق و عرض و نیز بین تکرارهای مختلف می‌باشد. علیرغم اهمیت بسیار زیاد این پیش فرضها تعداد بسیار کمی، به خصوص از گزارش‌های داخلی به جزییات روش پر کردن مجدد ستونهای خاک دست خورده پرداخته اند. گذشته از این در مورد معیار ارزیابی یا روشی معرفی نشده است و یا روش‌های معرفی شده به دلیل اتکا به نمونه برداری نوعا خود مخرب و بر هم زننده یکنواختی اولیه ستون خاک می‌باشند. در این مقاله علاوه بر شرح جزییات روش پر کردن 36 لایسیمتر استوانهای شکل به قطر 5/39 سانتی متر در ارتفاع 150 سانتی متر، سه معیار جهت ارزیابی صحت پرکردن و یکنواختی ستونهای خاک حاصله معرفی شده است.این معیارها عبارتند از افت سطح خاک، تغییر در نقطه ظرفیت زراعی و شیب منحنی های رخنه. با توجه به هر سه معیار معرفی شده مشخص می‌شود روش مورد استفاده در این تحقیق باعث یکنواختی ستونهای خاک در عرض و عمق و نیز تقریبا بین هر36 تکرار آن شده است.
واژه‌های کلیدی: پر کردن، لایسیمتر، منحنی رخنه، یکنواختی
مقالات پژوهشی
محمدحسین نجفی مود؛ امین علیزاده؛ آزاده محمدیان؛ جواد موسوی
چکیده
چکیده
به منظور برآورد عمق یخبندان خاک و ارایه یک رابطه ساده و منطقی بین درجه حرارت هوا و اعماق مختلف خاک در سطح شهرستان‌های استان خراسان رضوی مطالعه‌ای بر روی داده‌های جمع آوری شده درجه حرارت هوا و اعماق 5 ،10 ،20، 30 ،50 و 100 سانتی‌متری خاک از ایستگاه‌های مختلف هواشناسی استان در سال 1386 انجام پذیرفت. نتایج حاصل از این مطالعه منجر به ...
بیشتر
چکیده
به منظور برآورد عمق یخبندان خاک و ارایه یک رابطه ساده و منطقی بین درجه حرارت هوا و اعماق مختلف خاک در سطح شهرستان‌های استان خراسان رضوی مطالعه‌ای بر روی داده‌های جمع آوری شده درجه حرارت هوا و اعماق 5 ،10 ،20، 30 ،50 و 100 سانتی‌متری خاک از ایستگاه‌های مختلف هواشناسی استان در سال 1386 انجام پذیرفت. نتایج حاصل از این مطالعه منجر به ارایه یک معادله درجه دوم به ازای هر عمق خاک گردید. با توجه به ضرایب همبستگی بهدست آمده می‌توان گفت این رابطه برای عمق 100 سانتی متری خاک غیر قابل قبول، اما برای سایر اعماق مناسب و قابل قبول می‌باشد. همچنین در برآورد عمق یخبندان و مقایسه آن با مقدار واقعی مشخص شد که روش استاندارد عمق یخبندان را در همه بافت‌های خاک بسیار بیشتر از مقدار واقعی برآورد میکند و نمی توان آن را به‌عنوان یک روش برآورد مناسب پیشنهادکرد. همچنین روش مککوین، مبتنی بر روش آمریکایی تعیین شاخص یخبندان، در کلیه ایستگاه‌های مورد مطالعه، عمق یخبندان را بیشتر از مقدار واقعی برآورد می‌نماید، در حالی که روش‌های فنلاندی و نروژی به ترتیب بهترین برآورد عمق یخبندان را ارایه نموده اند.
واژه های کلیدی: دمای هوا – دمای اعماق مختلف خاک – عمق یخبندان
مقالات پژوهشی
غلامعلی کمالی؛ علی صدقیانی پور؛ عبداله صداقت کردار
چکیده
چکیده
با توجه به اینکه سطح زیر کشت غالب محصولات دیم در استان آذربایجان شرقی اختصاص به گندم دارد لذا پهنه‌بندی اقلیمی کشت گندم دیم در این استان هدف این تحقیق قرار گرفت. برای این منظور از آمار بلند مدت 39 ایستگاه هواشناسی داخل استان و 7 ایستگاه سینوپتیک خارج از استان جهت هم پوشانی بهتر استفاده شد. در این تحقیق با توجه به تاریخ آغاز بارش‌های ...
بیشتر
چکیده
با توجه به اینکه سطح زیر کشت غالب محصولات دیم در استان آذربایجان شرقی اختصاص به گندم دارد لذا پهنه‌بندی اقلیمی کشت گندم دیم در این استان هدف این تحقیق قرار گرفت. برای این منظور از آمار بلند مدت 39 ایستگاه هواشناسی داخل استان و 7 ایستگاه سینوپتیک خارج از استان جهت هم پوشانی بهتر استفاده شد. در این تحقیق با توجه به تاریخ آغاز بارش‌های پاییزی برای هر منطقه از استان تاریخ کاشتی پیشنهاد شد و با توجه به آن، مراحل مختلف رشد گندم دیم تعیین شد. سپس از عنصر بارش، نقشههای همارزش اقلیمی بارش سالانه، بارش در دوره جوانه زنی، بارش دردوره گل دهی و بارش دوره پر شدن دانه استخراج گردید. هم چنین با توجه به عنصر دما نیز نقشههای همارزش اقلیمی دمای مناسب جوانه زنی، تنشهای دمایی در طول دوره گل دهی و پر شدن دانه در سطح استان تهیه شد. در نهایت با تلفیق این نقشهها در محیط GIS نقشه پهنه بندی اقلیمی کشت گندم دیم استخراج گردید که از این نقشه مناطقی که به هیچ عنوان قابلیت کشت نداشتند، حذف شدند. نقشه نهایی شامل 4 پهنه بسیار مناسب، مناسب، متوسط و ضعیف ترسیم شد. این نقشه نشان داد که عمده مناطق بسیار مناسب کشت گندم دیم در شمال استان قراردارند و این مناطق از لحاظ اقلیمی جهت کشت دیم گندم مناسبند. البته بعضی از مناطق حفاظت شده که پناهگاه حیات وحش است وهم چنین مناطق جنگلی استان در این قسمت قرار دارند. هم چنین بیشتر مناطق در شمال و جنوب استان جهت کشت دیم گندم از لحاظ عامل اقلیم در حد مناسب طبقه بندی شدند و بیشترین مرکز تجمع مناطق متوسط و ضعیف به صورت نواری از شرق به غرب استان کشیده شده است.
واژه‌های کلیدی: پهنه بندی اقلیمی، گندم دیم، آذربایجان شرقی
مقالات پژوهشی
مجید وظیفه دوست؛ امین علیزاده؛ غلامعلی کمالی؛ محمد فیضی
چکیده
چکیده
به منظور کاوش راهکارهایی که منجر به افزایش بهره وری آب می گردد ،یک مدل اگروهیدرولوژی (SWAP) با استفاده از داده های اندازه گیری شده در 8 مزرعه کشاورز برای محصولات گندم، ذرت علوفه ای، آفتاب گردان و چغندرقند در منطقه برخوار اصفهان و در طی سال زراعی84-1383 اعتبار سنجی گردید. میزان بهره وری آب (WP ) برای این گیاهان با استفاده از اجزای بیلان ...
بیشتر
چکیده
به منظور کاوش راهکارهایی که منجر به افزایش بهره وری آب می گردد ،یک مدل اگروهیدرولوژی (SWAP) با استفاده از داده های اندازه گیری شده در 8 مزرعه کشاورز برای محصولات گندم، ذرت علوفه ای، آفتاب گردان و چغندرقند در منطقه برخوار اصفهان و در طی سال زراعی84-1383 اعتبار سنجی گردید. میزان بهره وری آب (WP ) برای این گیاهان با استفاده از اجزای بیلان آب و عملکرد قابل فروش که توسط مدل SWAP شبیه سازی شده بود تحت عبارات YM T -1 ، YM ET -1 و YM I -1 محاسبه گردید. متوسط WP تحت عبارت YM T -1 (kg m-3) 18/1 برای گندم ، 38/3 برای ذرت علوفه ای، 33/0 برای آفتاب گردان و 72/1 برای چغندرقند محاسبه گردید که این نشان دهنده سود اقتصادی بالاتر درکشت ذرت علوفه‌ای در منطقه آبیاری برخوار بود. تبخیر مستقیم از خاک موجب کاهش 11 تا 27 درصدی WP تحت عنوان YM ET-1 در مقایسه با WP تحت عنوان YM T-1 گردید. علاوه بر این، به دلیل هدر رفتن آب از منطقه توسعه ریشه ها به صورت نفوذ عمقی ، مقادیر متوسط WP تحت عنوان YM ET-1 به اندازه 24 تا 42 در صد کمتر از مقادیر متوسط WP تحت عنوان YM I-1 (kg m-3) بود. کاهش دور آبیاری و کم آبیاری به میزان چشمگیری کارایی مصرف آب WPI را افزایش داد اما تاثیر چندانی بر WPET نداشت.
واژه‌های کلیدی : بهره وری آب، گندم، ذرت علوفه ای، عملیات آبیاری، آفتاب گردان، چغندر قند
