منطقه بندی و برآورد دبی سیلابی در حوضه‌های آبخیز فاقد آمار جنوب شرق ایران با ترکیب روش شاخص سیلاب و رگرسیون چند متغیره(استان‌های کرمان، یزد، سیستان و بلوچستان و هرمزگان)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• حامد خدمتی ¹
• محمد منشوری ¹
• مجید حیدری زاده ²
• حسین صدقی ³

¹ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

² مرکز تحقیقات حفاظت آب و آبخیزداری

³ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران،تهران،ایران

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.3630

چکیده

چکیده
جنوب شرق ایران که شامل استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد و هرمزگان است در خود، بیابان وسیع لوت را جای داده و از گرمترین و خشکترین نواحی کشور می‌باشد. تعداد کم و عدم یکنواختی در پراکندگی ایستگاه‌های هیدرومتری از شاخصه‌های این منطقه بوده و مسئله دیگر، وجود داده‌های کوتاه مدت در این منطقه و در نتیجه وجود حوضه‌های آبخیز فاقد آمار است. با بازسازی و تطویل آمار در این منطقه، حداکثر امکان داشتن تعداد 43 ایستگاه هیدرومتری با داده‌های 20 ساله و تعداد 10 ایستگاه با داده‌های دوره 30 ساله فراهم شده است. از طرفی در هیدرولوژی برای برازش توزیع‌های آماری بر بارش و رواناب، حداقل به داشتن یک دوره 30 ساله و بیشتر داده اشاره شده است، لذا به منظور بررسی و تحلیل روش‌های مختلف برآورد سـیلاب در حوضـه‌های فـاقد آمار و ارائه روابط مناسب در زیر حوضه‌های آبخیز جنوب شرق ایران، نخست داده‌ها و اطلاعات هواشناسی، آبشناسی و ویژگیهای اکولوژیکی جمع آوری و مورفومتری زیرحوضه‌ها اندازه گیری گردید. آزمون همگنی بر روی داده‌ها صورت گرفته و نسبت به تکمـیل آنها در دوره 20 سال اقدام شد. به کمک روشهایی نظـیر شاخص سیلاب، تحلـیل خوشـه ای و رگرسیون چند متغیره ، بـا استفــاده از ویژگیـهای فیزیوگـرافی و گشتـاورهـای متعـارف و خـطـی، گــروه زیر حوضه‌های همگن تعیین شد. توزیع‌های احتمالاتی مرسـوم آزمون شـده و در نهـایت توزیـع احتمـالاتی غـالب مـنطقه توزیع لوگ پیرسـون تیپ 3 تعیـیـن گردیـد و بر اسـاس آن دبی اوج با دوره بازگـشت ‌های مختلف برآورد و مدل‌های ریاضـی تولیـد شد. سپس مـدلهای بدست آمده با استفاده از سه زیـر حوضه دیگر که در پیدایش مدل‌های ریاضـی مشارکت نداشته، آزمون شدند. در نهایت مناسب ترین روابط ریاضی برای برآورد دبی سیلابی در دوره بازگشتهای مختلف در حوضه‌های آبخیز فاقد آمار در منطقه جنوب شرق ایران بدست آمد.

واژه‌های کلیدی: تحلیل منطقه ای سیلاب، حوضه‌های فاقد آمار، شاخص سیلاب، تحلـیل خوشـه ای، رگرسیون چند متغیره

عنوان مقاله [English]

Zonation and Estimation of Flood Discharge in Unguaged Sites Located in South-East Basins of Iran Using a Combination of Flood Index and Multi-Variable Regression Methods (Sistan and Baluchistan, Kerman, Yazd and Hormozgan Provinces)

نویسندگان [English]

• H. Khedmati ¹
• M. Manshouri ¹
• M. Heydarizadeh ²
• H. Sedghi ³

¹ Islamic Azad University, Science and Research branch, Tehran

² Soil Conservation and Watershed Management Research Center, Tehran

³ Tehran Science and Research branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Abstract
South-east basins of Iran which is including Sistan and Baluchistan, Kerman, Yazd and Hormozgan provinces has an extensive desert called " Loot " and this region is one of the hottest and driest parts of Iran. Few numbers and the lack of uniformity in scattering of hydrometric stations are main characteristics of this region.
Another problem in this region is that data are short-term, so it leads to have unguaged sites.Data generation helped us to have at most 43 hydrometric stations with 20 years data plus 10 stations with 30 years data.On the other hand, in hydrology for fitting statistical distribution on rainfall and runoff, at least we need to have 30 years data and even more. Thus for analyzing different methods of flood estimation and presenting logical relationships in sub-basins, first of all we gathered meteorology, hydrology and ecological features and also morphometric characteristics were measured.Homogeneity test was done for data and they have been completed in a 20 years data.The group of homogeneous sub-basins has been determined using some methods like: Index Flood, cluster analysis and, multi-variable regression while some physiographic properties and ordinary and linear moments were used.Common statistical distributions have been tested and dominant statistical distribution of region was finally determined Log Pearson type III and based on that peak discharge with different return periods have been estimated to present mathematical models.Then, generated models have been tested using three other sub-basins which hadn't participated in presenting mathematical models.At last, the most appropriate mathematical relationships for flood discharge estimation in different return periods have been achieved in unguaged sites of south-east basins of Iran.

Keywords: Regional flood analysis, Unguaged sites, Flood index, Mathematical model, Cluster analysis, Multi-variable regression