نوع مقاله : مقالات پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه فردوسی مشهد
2 فردوسی مشهد
چکیده
ویژگی‌های پستی و بلندی اراضی به‌دلیل تاثیر بر توزیع آب در بخش‌های گوناگون زمین‌نما و همچنین اثر بر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک، از عوامل مهم موثر بر رشد و عملکرد محصول در کشاورزی دیم هستند. با وجود این‌که استان خراسان شمالی، یکی از مناطق مهم دیم‌کاری گندم می‌باشد، اطلاعاتی درباره ارتباط ویژگی‌های خاک و پستی و بلندی با رشد گندم دیم در این استان وجود ندارد. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تاثیر ویژگی‌های پستی و بلندی و خاک بر عملکرد گندم دیم در منطقه سیساب استان خراسان شمالی انجام شد. داده‌های عملکرد گندم و نمونه‌های خاک سطحی از 100 پلات 1×1 متر در منطقه‌ای به وسعت800 هکتار به گونه‌ای جمع‌آوری شد که گوناگونی موقعیت‌های شیب را دربرگیرد. سنگریزه، رس، کربنات کلسیم معادل، ماده آلی، pH، EC، نیتروژن کل، پتاسیم و فسفر قابل دسترس اندازه‌گیری شدند. مشتقات اولیه و ثانوی پستی و بلندی دربرگیرنده ارتفاع، شیب، جهت شیب، انحنای سطح، شاخص خیسی، انتقال رسوب و قدرت جریان با استفاده از مدل رقومی ارتفاع به ابعاد 30×30 متر محاسبه شدند. بین ویژگی‌های خاک و پستی و بلندی با مولفه‌های عملکرد، مدل‌های رگرسیونی چند متغیره برقرار و سپس به وسیله نقاط کمکی (20 نقطه از 100 نقطه) پیش‌بینی مدل‌های بدست آمده اعتبارسنجی شد. ضرایب ماتریس همبستگی نشان دادند که ارتفاع و درصد کربنات کلسیم معادل، بیشترین میزان همبستگی را با مولفه‌های عملکرد گندم دارند. در میان فاکتورهای بررسی شده خاک در این مطالعه، درصد آهک و ماده آلی و از میان شاخص‌های پستی و بلندی، ارتفاع، شیب و شاخص خیسی وارد مدل‌ها گردیدند. به‌دلیل وجود رابطه‌های غیرخطی و پیچیده، مدل‌های رگرسیونی، فقط 43 درصد از تغییرات عملکرد کل و 40 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. نتایج این پژوهش نشان داد اگرچه سیساب در مرز اقلیمی خشک و نیمه‌خشک قرار دارد، ویژگی‌های توپوگرافی بر ویژگی‌های خاک و عملکرد گندم دیم موثر هستند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Influence of Topography and Soil Characteristics on the Rainfed Wheat Yield in Sisab Region, Northeastern Iran
نویسندگان [English]
- A. Shabani
- Gh. haghnia 1
- Ali reza Karimi 2
- M.M. Ahmadi
1
2 ferdowsi university of mashhad
چکیده [English]
Topographic characteristics are considered as important factors for growth and yield of rainfed crops because of the impact on the water distribution and consequently effects on soil physical and chemical properties. No information is available on this subject for North Khorasan province of Iran. The purpose of this study was to investigate the effect of soil and topographic characteristics on the rainfed wheat yield in Sisab region of North Khorasan province. Surface soil samples and wheat yield data were taken from 100, 1×1 m2 plots on different slope positions from 800 ha of rainfed farms. Sand, silt, clay, gravel, calcium carbonate equivalent, soil organic matter, pH, EC, total nitrogen, available potassium and phosphorus were measured. Primary and secondary topographic derivatives including elevation, slope, aspect, plan curvature, topographic wetness index, sediment transport index and stream power index were calculated from a 30m grid cell size digital elevation model. Multiple regression models were developed between soil and topographic characteristics and yield components. 20 out of 100 samples were used to validate the model prediction. Coefficients of correlation matrix showed that elevation and calcium carbonate equivalent have the strongest correlation with wheat yield components. Soil factors including calcium carbonate percentage and organic matter and topographic indices such as elevation, slope and stream power index were entered into the regression models. Because of non-linear and complex interrelation, the regression models explained only 43% and 40% of total and grain yield variations, respectively. The results of this study showed that although Sisab is located on the border of arid and semiarid climate, the topographic characteristics could affect soil properties and wheat yield components.
کلیدواژه‌ها [English]
- Yield prediction
- Digital elevation model derivations
- Rainfed wheat
)
ارسال نظر در مورد این مقاله