مقالات پژوهشی
مریم حمزه‌زاده؛ پرویز فتحی؛ تیمور جوادی؛ عباس حسنی
چکیده
چکیده
محدودیت منابع آبی و وقوع خشکسالی‌های اخیر، استفاده از روش‌های نوین مدیریتی و برنامه‌ریزی بهینه آبیاری کشاورزی را اجتناب‌ناپذیر نموده است. ارائه رابطه ریاضی مناسب و پویا بین پارامترهای عملکرد، تبخیر و تعرق و کارایی مصرف آب، اولین و مهم‌ترین قدم در مدیریت بهینه آب آبیاری و اعمال استراتژی‌های کم‌آبیاری گیاهان در سطح مزرعه ...
بیشتر
چکیده
محدودیت منابع آبی و وقوع خشکسالی‌های اخیر، استفاده از روش‌های نوین مدیریتی و برنامه‌ریزی بهینه آبیاری کشاورزی را اجتناب‌ناپذیر نموده است. ارائه رابطه ریاضی مناسب و پویا بین پارامترهای عملکرد، تبخیر و تعرق و کارایی مصرف آب، اولین و مهم‌ترین قدم در مدیریت بهینه آب آبیاری و اعمال استراتژی‌های کم‌آبیاری گیاهان در سطح مزرعه می‌باشد. در همین راستا، به‌منظور استخراج تابع تولید گیاه ریحان، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تیمار آب آبیاری شامل: 100، 80، 60 و 40 درصد نیاز آبی و در سه تکرار به‌صورت آزمایش گلدانی در گلخانه شیشهای دانشگاه کردستان به اجرا درآمد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد در تابع تولید خطی کارایی مصرف حاشیه‌ای به إزای مقادیر مختلف تبخیر و تعرق دارای مقدار ثابتی است، در نتیجه برای تشریح جزئیات روابط نمیتوان از آن استفاده نمود. اما در تابع تولید درجه دوم کارایی مصرف آب حاشیه‌ای با افزایش تبخیر و تعرق کاهش یافت و در تبخیر و تعرق برابر 348 میلیمتر منحنی کارایی مصرف آب را قطع نمود. در این نقطه الاستیسته تولید آب برابر 1 و کارایی مصرف آب بیشینه مقدار خود را دارا می‌باشد. نتایج نشان داد عملکرد بیشینه در تبخیر و تعرق برابر 376 میلیمتر اتفاق میافتد. در این نقطه الاستیسته تولید آب برابر صفر می‌باشد. بیشینه کارایی مصرف آب و بیشینه عملکرد در یک نقطه اتفاق نمیافتد. در عملکرد بیشینه، تبخیر و تعرق دارای 8 درصد افزایش نسبت به کارایی مصرف آب بیشینه است، در صورتیکه مقدار عملکرد محصول به میزان 2/4 درصد افزایش یافت. همچنین فاکتور واکنش گیاه نسبت به آب در تابع تولید درجه دوم بیشتر از تابع تولید خطی می‌باشد.
واژههای کلیدی: آنالیز حاشیه‌ای، تابع تولید، ریحان، کارایی مصرف آب
مقالات پژوهشی
سالومه سیدعلیخانی؛ مهدی شرفا؛ ابوالقاسم توسلی؛ سیده سهیلا ابراهیمی
چکیده
چکیده
آلودگی های نفتی، از جمله رایج ترین و خطرناک ترین آلاینده هایی هستند که باعث آلودگی محیط زیست می شوند. تکنولوژی نو ظهور گیاه-پالایی به منظور پالایش برخی آلودگی ها، از جمله آلودگی های نفتی، به دلایل هزینه ی کم و پایین بودن تکنولوژی مورد نیاز، در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش با هدف پاک‌سازی مناطق آلوده به هیدروکربن ...
بیشتر
چکیده
آلودگی های نفتی، از جمله رایج ترین و خطرناک ترین آلاینده هایی هستند که باعث آلودگی محیط زیست می شوند. تکنولوژی نو ظهور گیاه-پالایی به منظور پالایش برخی آلودگی ها، از جمله آلودگی های نفتی، به دلایل هزینه ی کم و پایین بودن تکنولوژی مورد نیاز، در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش با هدف پاک‌سازی مناطق آلوده به هیدروکربن های نفتی، سه گیاه جو، ماش و لوبیا از دو خانواده ی گرس و لگومینه انتخاب و در سه سطح تراکم І، Π و Ш که به‌ترتیب بیشتر می شد ( گیاه جو و ماش به‌ترتیب10-15-20 و لوبیا 5-10-15 عدد بذر در هر گلدان) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، آزمایش فاکتوریل، در سه تکرار در خاک آلوده و غیرآلوده کشت گردیدند. آلودگی اولیه و آلودگی خاک در سه مرحله ی جوانه زنی، رویشی و زایشی رشد گیاه اندازه‌گیری گردید و نتایج با استفاده از نرم افزار SAS تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که حداکثر نرخ پالایش مربوط به گیاه جو در سطح تراکم Ш بود که میزان آلودگی را تا 78/45 درصد کاهش داد. بهطورکلی به علت مقاومت بالای گیاه جو به آلودگی در طول رشد و نرخ پالایش بالای آن، در بین تیمارهای مورد آزمون مناسب ترین تیمار جهت گیاه پالایی، تشخیص داده شد.
واژههای کلیدی: آلودگی، جو، خاک، لوبیا، ماش، نفت
مقالات پژوهشی
گلاله میرکی؛ عباس صمدی
چکیده
چکیده
جذب فسفر در خاک‌ها فرایند کلیدی است که قابلیت استفاده فسفر برای گیاهان زراعی را کنترل می‌کند. مشخصات جذب فسفر و ارتباط آنها با خصوصیات خاک در 21 جفت نمونه خاک متعلق به 5 زیرگروه Vertic Calcixerepts، Typic Endoaquepts،Typic Haploxerepts، Typic Calcixerepts و Vertic Endoaquepts تعیین شد. هم‌دماهای جذب فسفر پس از تعیین، بر داده‌های جذب برازش و سپس پارامترهای معادلات ...
بیشتر
چکیده
جذب فسفر در خاک‌ها فرایند کلیدی است که قابلیت استفاده فسفر برای گیاهان زراعی را کنترل می‌کند. مشخصات جذب فسفر و ارتباط آنها با خصوصیات خاک در 21 جفت نمونه خاک متعلق به 5 زیرگروه Vertic Calcixerepts، Typic Endoaquepts،Typic Haploxerepts، Typic Calcixerepts و Vertic Endoaquepts تعیین شد. هم‌دماهای جذب فسفر پس از تعیین، بر داده‌های جذب برازش و سپس پارامترهای معادلات لانگمویر و فروندلیچ برآورد شدند. هر دو معادله خصوصیات جذب را بهخوبی توصیف کردند لکن معادله فروندلیچ (97/0=R2) در همه خاک‌ها بهتر از لانگمویر (88/0=R2) توانست خصوصیات جذب را توصیف کند. میزان فسفر کل در خاک‌های زراعی از 1000 تا 1398 با میانگین 1272 میلی‌گرم بر کیلوگرم و در خاک‌های غیرزراعی از 1011 تا 1394 با میانگین 1248 میلی‌گرم بر کیلوگرم متغیر بود. زراعت مستمر باعث افزایش قابل توجهی در میزان فسفر قابل جذب (Olsen-P) در برخی از خاک‌های زراعی مورد مطالعه شد. دامنه تغییرات حداکثر جذب فسفر (b) در خاک‌های زراعی و غیرزراعی به‌ترتیب از 230-152 و 220-171 میلی‌گرم در کیلوگرم بود. نتایج نشان داد که غلظت تعادلی فسفر (EPC) در همه خاک‌های زراعی مورد مطالعه به جز خاک‌های زراعی متعلق به زیر گروه Typic Haploxerepts کمتر از 4/0 میلی‌گرم بر لیتر بود. مقدار فسفر جذب شده در غلظت تعادلی فسفر 4/0 میلی‌گرم بر لیتر در خاک‌های زراعی و غیرزراعی به‌ترتیب از 36 تا 75 و 21 تا 52 میلی‌گرم بر کیلوگرم متغیر بود. در اثر زراعت مستمر مقدار فسفر جذب شده در اکثر همه زیرگروهها افزایش یافت که احتمالاً بیانگر عدم مدیریت صحیح مصرف کودهای فسفاته در طول زراعت باشد که باعث تخلیه خاک از فسفر و در نتیجه افزایش جذب فسفر در این خاک‌ها شده است.
واژههای کلیدی: زراعت مستمر، فروندلیچ، لانگمویر، همدمای جذب فسفر
مقالات پژوهشی
عبدالامیر بستانی؛ غلامرضا ثواقبی
چکیده
چکیده
این پژوهش به‌منظور بررسی اثر غلظت پتاسیم اعمال شده و سابقه کشت بر میزان تثبیت پتاسیم در خاک‌های زیر‌کشت نیشکر خوزستان در شرایط اینکوبیشن ( رطوبت FC و دمای c30)، اجرا گردید. بدین منظور تعداد 70 نمونه مرکب خاک در قالب 35 جفت از دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی‌متری از خاک‌های زیر‌کشت نیشکر مزارع سه کشت و صنعت هفت تپه (با حداکثر 41 سال سابقه کشت)، ...
بیشتر
چکیده
این پژوهش به‌منظور بررسی اثر غلظت پتاسیم اعمال شده و سابقه کشت بر میزان تثبیت پتاسیم در خاک‌های زیر‌کشت نیشکر خوزستان در شرایط اینکوبیشن ( رطوبت FC و دمای c30)، اجرا گردید. بدین منظور تعداد 70 نمونه مرکب خاک در قالب 35 جفت از دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی‌متری از خاک‌های زیر‌کشت نیشکر مزارع سه کشت و صنعت هفت تپه (با حداکثر 41 سال سابقه کشت)، کارون (با حداکثر 26 سال سابقه کشت) و طرح توسعه نیشکر (با حداکثر 8 سال سابقه کشت) نمونهبرداری شد. به‌منظور بررسی اثرات تیمار پتاسیم و سابقه کشت گیاه نیشکر بر میزان تثبیت پتاسیم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با چهار سطح پتاسیم اعمال شده (صفر، 150، 300 و 600 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک) و سابقه کشت در چهار سطح (کمتر از 10 ، 20-10، 30-20 و بیش از30 سال) در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که میزان تثبیت پتاسیم در خاک‌های مورد مطالعه از 1-mg kg 74/17 تا 1-mg kg 15/129 متغیر بود. با افزایش غلظت پتاسیم اعمال شده (در دامنه غلظتهای مطالعه شده) هم مقدار و هم درصد تثبیت پتاسیم افزایش یافت (P
مقالات پژوهشی
علی عبدزاد گوهری؛ ابراهیم امیری؛ کوروش مجد سلیمی
چکیده
چکیده
به‌منظور بررسی تاثیر آبیاری و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد گیاه بادام‌زمینی و تعیین کارآیی مصرف آب، آزمایش کرت‌های خرد‌شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در3 تکرار با تیمار اصلی آبیاری با دورهای 6 ، 12 و 18 روز و بدون آبیاری، و تیمار فرعی کود نیتروژن با مقادیر30، 60 و90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و بدون کود، در سال زراعی 1388 در ...
بیشتر
چکیده
به‌منظور بررسی تاثیر آبیاری و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد گیاه بادام‌زمینی و تعیین کارآیی مصرف آب، آزمایش کرت‌های خرد‌شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در3 تکرار با تیمار اصلی آبیاری با دورهای 6 ، 12 و 18 روز و بدون آبیاری، و تیمار فرعی کود نیتروژن با مقادیر30، 60 و90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و بدون کود، در سال زراعی 1388 در شرق استان گیلان، در شهرستان آستانه اشرفیه اجرا شد. نتایج تحقیق نشان داد که در بین تیمارهای آبیاری، حداکثر عملکرد نیام و دانه مربوط به آبیاری 6 روز، به‌ترتیب با مقادیر 4093 و 2345 کیلوگرم در هکتار بود. در بین مقادیر کود نیتروژن، مقدار کودی60 کیلوگرم در هکتار با مقدار عملکرد نیام برابر 3376 کیلوگرم در هکتار و عملکرد دانه 1796 کیلوگرم در هکتار، دارای بیشترین مقدار عملکرد بود. مقدار کارایی مصرف آب بیوماس کل، دانه و نیام برای مدیریت آبیاری 6 روز به‌ترتیب 88/2، 71/0 و 24/1 کیلوگرم بر مترمکعب بود که نسبت به تیمارهای دیگر بیشترین مقدار را داشت. در بین تیمارهای کود نیتروژن، میزان کارآیی مصرف آب در مقدار کودی60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای بیوماس کل، دانه و نیام به‌ترتیب 58/2، 62/0 و 21/1 کیلوگرم بر مترمکعب بود که از سایر تیمارهای کودی بیشتر بود. همچنین رژیم آبیاری 6 روز و بدون آبیاری، به‌ترتیب با مقدار 96 و 76 درصد، دارای بیشترین و کمترین مقدار آب نسبی برگ بود. تیمارهای آبیاری و کود نیتروژن بر بیوماس کل، وزن صد دانه و شاخص برداشت اثر معنیدار گذاشت.
واژههای کلیدی: آبیاری، بادام‌زمینی، عملکرد، کارایی مصرف آب، کود نیتروژن
مقالات پژوهشی
حجت احمدی؛ حسن رحیمی؛ عباس سروش
چکیده
چکیده
در این تحقیق آزمایش تحکیم با نرخ کرنش ثابت در شرایط غیر‌دارسی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور معادله جدیدی برای تحکیم با نرخ کرنش ثابت در شرایط رژیم جریان غیر‌دارسی ارائه گردید. همچنین جهت اعتبار‌سنجی معادله ارائه شده، آزمایش‌های تحکیم با کرنش ثابت تحت نرخ‌های مختلف کرنش بر روی انواع مختلف نمونه‌های خاک انجام پذیرفت. ...
بیشتر
چکیده
در این تحقیق آزمایش تحکیم با نرخ کرنش ثابت در شرایط غیر‌دارسی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور معادله جدیدی برای تحکیم با نرخ کرنش ثابت در شرایط رژیم جریان غیر‌دارسی ارائه گردید. همچنین جهت اعتبار‌سنجی معادله ارائه شده، آزمایش‌های تحکیم با کرنش ثابت تحت نرخ‌های مختلف کرنش بر روی انواع مختلف نمونه‌های خاک انجام پذیرفت. نتایج آزمایش‌های صورت گرفته و مقایسه آنها با معادله ارائه شده نشان داد که جریان زه‌کشی در بخش ابتدائی از آزمایش غیر‌دارسی بوده که معمولاً در انتهای آزمایش به حالت دارسی تبدیل میگردد. بر اساس نتایج حاصله آستانه تبدیل جریان غیر‌دارسی به دارسی وابسته به تغییرات فشار آب منفذی نسبت به تنش کل وارد بر نمونه بوده و میتوان آنرا از روی تغییرات شیب منحنی نسبت فشار آب منفذی به تنش کل تشخیص داد.
واژههای کلیدی: تحکیم، جریان غیر‌دارسی، فشار آب منفذی، کرنش ثابت
مقالات پژوهشی
بهزاد قنبریان علویجه؛ عبدالمجید لیاقت
چکیده
چکیده
رطوبت اشباع خاک از جمله پارامترهایی است که اندازه‌گیری آن به‌منظور پیش‌بینی منحنی مشخصه رطوبتی و هدایت هیدرولیکی غیراشباع خاک ضروری می‌باشد. در برخی مطالعات مقدار رطوبت اشباع برابر تخلخل خاک و در موارد دیگر مقدار آن با استفاده از پارامترهای سهل‌الوصول شامل جرم مخصوص ظاهری و داده‌های بافت خاک و توابع انتقالی تخمین زده ...
بیشتر
چکیده
رطوبت اشباع خاک از جمله پارامترهایی است که اندازه‌گیری آن به‌منظور پیش‌بینی منحنی مشخصه رطوبتی و هدایت هیدرولیکی غیراشباع خاک ضروری می‌باشد. در برخی مطالعات مقدار رطوبت اشباع برابر تخلخل خاک و در موارد دیگر مقدار آن با استفاده از پارامترهای سهل‌الوصول شامل جرم مخصوص ظاهری و داده‌های بافت خاک و توابع انتقالی تخمین زده میشود. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی روش‌های ارائه شده در منابع در مورد پیش‌بینی رطوبت اشباع خاک می‌باشد. از آنجائیکه از مقدار ماده آلی خاک به‌عنوان پارامتری موثر بر ساختمان خاک یاد میشود، در این تحقیق همچنین تاثیر این پارامتر در پیش‌بینی رطوبت اشباع خاک مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور در حالت اول بدون در نظر گرفتن مقدار ماده آلی روش‌های مختلف مشتمل بر روش تخلخل کل خاک، مدل وریکن و همکاران، مدل مایر و یارویس، مدل شینوست و همکاران مورد ارزیابی قرار گرفتند. در حالت دوم با در نظر گرفتن مقدار اندازه‌گیری شده ماده آلی علاوه بر روش‌های مذکور روش وستن و همکاران و دو مدل خطی و غیرخطی راجکای و همکاران با سایر روشها مقایسه گردید. در حالت اول از 443 نمونه خاک و در حالت دوم به دلیل اینکه در برخی نمونه-ها مقدار ماده آلی خاک اندازه‌گیری نشده بود از 309 نمونه خاک مربوط به سه بانک اطلاعاتی کرنلیس و همکاران، UNSODA و GRIZZLY استفاده گردید. نتایج نشان داد که با افزایش ماده آلی رطوبت اشباع خاک نیز افزایش می‌یابد. همچنین مقادیر کمتر RMSE و AIC برای هر دو حالت اول و دوم نشان دادند که دقت مدل وریکن و همکاران در پیش‌بینی رطوبت اشباع خاک از سایر مدلها بیشتر می‌باشد. نتایج همچنین نشان داد که مدلهایی که در آن ها درصد ماده آلی به‌عنوان پارامتر ورودی مدل در نظر گرفته میشود نمی توانند با دقت بالاتری نسبت به مدل وریکن و همکاران رطوبت اشباع خاک را پیش‌بینی نمایند.
واژههای کلیدی: توابع انتقالی، جرم مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع، ماده آلی
مقالات پژوهشی
محمد جلینی
چکیده
چکیده
این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر خاکپوش پلاستیک، روش آبیاری قطره ای و مقادیر مختلف آب بر عملکرد، کارایی مصرف آب خصوصیات کیفی گوجه‌فرنگی (رقم موبیل) با استفاده از طرح آماری کرت‌های دوبار خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در دو سال زراعی 1386 و 1387 در سه تکرار به اجرا درآمد. آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی ...
بیشتر
چکیده
این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر خاکپوش پلاستیک، روش آبیاری قطره ای و مقادیر مختلف آب بر عملکرد، کارایی مصرف آب خصوصیات کیفی گوجه‌فرنگی (رقم موبیل) با استفاده از طرح آماری کرت‌های دوبار خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در دو سال زراعی 1386 و 1387 در سه تکرار به اجرا درآمد. آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی انجام شد. فاکتورهای طرح شامل مقادیر آب در سه سطح (60، 80 و 100 درصد آب مورد نیاز کامل گیاه) در پلات اصلی، روش آبیاری قطره ای در دو سطح (سطحی و زیر سطحی) در پلات فرعی و خاکپوش در دو سطح (بدون پوشش و خاکپوش پلاستیک) در پلات فرعی فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر میزان آب آبیاری، روش آبیاری و خاکپوش روی عملکرد و کارآیی مصرف آب در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. عملکرد گوجه فرنگی در سه سطح آبیاری 60، 80 و 100 درصد به‌ترتیب 141/31 ، 575/54 و 265/62 تن در هکتار به‌دست آمد که با هم اختلاف معنی دار داشتند. بیشترین میزان کارایی مصرف آب با مقدار 881/7 کیلوگرم بر مترمکعب در تیمار 80 درصد آب مصرفی به‌دست آمد. میزان کارایی مصرف آب در دو تیمار 60 و 100 درصد به‌ترتیب برابر با 955/5 و 232/7 کیلوگرم بر مترمکعب بود. مقدار عملکرد در دو روش آبیاری قطره ای سطحی و زیرسطحی به‌ترتیب برابر با 380/43 و 274/55 تن در هکتار بود که با هم اختلاف معنی دار داشتند. روش آبیاری قطره ای زیرسطحی با میزان کارایی 927/7 کیلوگرم بر مترمکعب نسبت به روش قطره ای سطحی برتر بود. مقدار عملکرد در تیمار بدون خاکپوش برابر با 714/42 و در تیمار خاکپوش برابر با 941/55 تن در هکتار بود. با کاربرد خاکپوش، مقدار کارایی مصرف آب حدود 30 درصد افزایش یافت. در نهایت سطح 80 درصد آب مصرفی با کاربرد روش آبیاری قطره ای زیرسطحی و استفاده از خاکپوش به عنوان تیمار برتر انتخاب گردید.
واژههای کلیدی: آبیاری قطره ای، خاکپوش، کم آبیاری، گوجه فرنگی
مقالات پژوهشی
مریم محسنی سجادی؛ مجید افیونی؛ حسین خادمی؛ سید اسدالله محسنی موحد؛ شمس الله ایوبی
چکیده
چکیده
فلوراید یکی از عناصر غذایی کم مصرف ضروری برای انسان و حیوانات است و غلظت آن در آب آبیاری به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت آب مطرح است. هدف از این پژوهش بررسی توزیع مکانی فلوراید در آب های زیرزمینی و خاک بخشی از اراضی دشت اراک است. به این منظور به‌ترتیب تعداد 87 و 92 نمونه آب چاه در دو فصل پاییز 1386 و اواخر بهار 1387 و 30 نمونه خاک از همان ...
بیشتر
چکیده
فلوراید یکی از عناصر غذایی کم مصرف ضروری برای انسان و حیوانات است و غلظت آن در آب آبیاری به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت آب مطرح است. هدف از این پژوهش بررسی توزیع مکانی فلوراید در آب های زیرزمینی و خاک بخشی از اراضی دشت اراک است. به این منظور به‌ترتیب تعداد 87 و 92 نمونه آب چاه در دو فصل پاییز 1386 و اواخر بهار 1387 و 30 نمونه خاک از همان موقعیت چاه ها برداشت گردید. میزان فلوراید محلول در آب های زیرزمینی و نمونه های خاک در اطراف شهر اراک به وسیله الکترود انتخابگر یونی (ISE) اندازه گیری شد. میانگین غلظت فلوراید در آب منطقه مورد مطالعه در دو فصل پاییز و اواخر بهار به ترتیب 3/0 و 06/0 میلی گرم در لیتر بود. این مقادیر در محدوده مجاز برای مصارف آبیاری بوده ولی برای مصارف آب آشامیدنی دارای کمبود می باشد. به‌طور کلی، نقشه های پراکنش مکانی فلوراید در آب زیرزمینی و منحنی های ایزوپیزومتر نشان دادکه میزان فلوراید با تمرکز خطوط جریان آب زیرزمینی افزایش یافته است. همچنین غلظت فلوراید در روستاها و نقاطی که برای پمپاژ مناسب تر است بیشتر می باشد. میانگین غلظت فلوراید محلول در نمونه های خاک 2/4 و حداکثر 5/26 میلی گرم بر کیلوگرم است. بیشترین غلظت فلوراید محلول در خاک های حوالی کارخانجات آلومینیوم سازی و مراکز صنعتی حومه می باشد. این مقادیر تفاوت معنی داری در سطح 1 درصد با غلظت فلوراید محلول نمونه های خاک اراضی کشاورزی و بایر دارد. میزان فلوراید محلول در خاک با میزان آهک همبستگی منفی و باpH همبستگی مثبت و معنی دار در سطح 1 درصد دارد.
واژه های کلیدی: آب های زیرزمینی، تغییرات مکانی، خاک، دشت اراک، فلوراید
مقالات پژوهشی
محبوبه زحمتکش؛ علی اصغر منتظر
چکیده
چکیده
این تحقیق با هدف ارزیابی عملکرد 18 شبکه آبیاری از 10 کشور جهان با استفاده از شیوه مقایسه‌ای و تحلیل داده‌کاوی انجام گردید. بدین منظور عملکرد شبکه‌های آبیاری دز، سفید‌رود، تجن و وشمگیر از ایران با 14 شبکه آبیاری از 9 کشور جهان مورد مقایسه قرار گرفت. در بررسی‌ها از 13 شاخص ارزیابی در زمینه عملکرد بهره‌برداری و راندمان تولید استفاده ...
بیشتر
چکیده
این تحقیق با هدف ارزیابی عملکرد 18 شبکه آبیاری از 10 کشور جهان با استفاده از شیوه مقایسه‌ای و تحلیل داده‌کاوی انجام گردید. بدین منظور عملکرد شبکه‌های آبیاری دز، سفید‌رود، تجن و وشمگیر از ایران با 14 شبکه آبیاری از 9 کشور جهان مورد مقایسه قرار گرفت. در بررسی‌ها از 13 شاخص ارزیابی در زمینه عملکرد بهره‌برداری و راندمان تولید استفاده شد. شیوه خوشهبندی k-means در تحلیل شاخصها و داده‌کاوی ارتباط مابین آنها بهکار گرفته شد. با محاسبه مقادیر کمّی شاخصها و انجام فرایند خوشهبندی، هفت خوشه مجزا از شبکه‌های آبیاری تشکیل و ارزیابی گردید. بررسی خوشهها نشان داد که همخوشه بودن شبکه‌های بدون پوشش کانالهای انتقال آب و شبکه‌های دارای100 درصد پوشش بتنی کانالهای اصلی و 50 درصد پوشش بتنی کانالهای فرعی می‌تواند به دلیل استفاده از آب برگشتی زهکشها در شبکه مودا باشد. به تعبیر دیگر پوششدار نمودن کانالهای انتقال و تجهیز شبکه‌های آبیاری به سیستم استفاده از آب برگشتی شرایط دستیابی به عملکرد تحویل آب مطلوب این سامانهها را فراهم مینماید. نتایج بیانگر آن است که تسطیح اراضی به‌عنوان یکی از برنامههای بهسازی، نقش قابل توجهی در ارتقای سطح راندمان تولید شبکه‌های آبیاری ایفا مینماید. در این زمینه افزایش تولید 5/1 تا 2 تن در هکتار در شبکه‌های بنی امیر مراکش و آفیس دونیگرکشور مالی به دلیل اجرای برنامه تسطیح اراضی تجربه گردیده است. ارزیابی نشان داد که وجود انجمنهای فعال بهره‌برداران آب در شبکه‌های آبیاری به‌عنوان عامل دیگری در بهبود راندمآنهای مدیریتی است. در این زمینه میتوان مطلوب بودن شاخص‌های اقتصادی شبکه وشمگیر علیرغم وجود هزینههای نگهداری و بهره‌برداری بالا به دلیل اتمام عمر مفید سد و اجزای آن را تنها در نتیجه وجود تعاونیها و تشکلهای آببران و مدیریت 70 درصد از اراضی شبکه توسط آنها جستجو نمود. عدم وجود این تشکلها در شبکه دز، باعث افزایش مقدار شاخص نسبت تأمین آب آبیاری سالانه به 08/3 گردیده است. این در حالی است که این شاخصها در شبکه آفیس دو نیگر با بهرهمندی از انجمنهای فعال مصرفکنندگان آب 12/0بوده است. نتایج نشان داد که کاربرد ترکیبی شیوه تحلیل مقایسه‌ای و خوشهبندی از قابلیت مطلوبی در ارزیابی عملکرد شبکه‌های آبیاری برخوردار می‌باشد.
واژههای کلیدی: ارزیابی مقایسه‌ای، خوشهبندی، داده‌کاوی، شاخص‌های عملکرد، شبکه آبیاری
مقالات پژوهشی
علیرضا عمادی؛ معصومه خادمی
چکیده
چکیده
با توجه به تغییرات زمانی آبدهی رودخانه ها و نیازها جهت استفاده مناسب از آب ذخیره شده در مخزن سدها باید از قواعد بهره برداری از مخزن استفاده شود. قواعد بهره برداری با منحنی فرمان مشخص می شوند. یکی از روش های تهیه منحنی فرمان استفاده از مدل آبدهی می باشد که بهره-برداری از مخزن را به حجم ذخیره مخزن در ابتدای دوره ارتباط می دهد. در ...
بیشتر
چکیده
با توجه به تغییرات زمانی آبدهی رودخانه ها و نیازها جهت استفاده مناسب از آب ذخیره شده در مخزن سدها باید از قواعد بهره برداری از مخزن استفاده شود. قواعد بهره برداری با منحنی فرمان مشخص می شوند. یکی از روش های تهیه منحنی فرمان استفاده از مدل آبدهی می باشد که بهره-برداری از مخزن را به حجم ذخیره مخزن در ابتدای دوره ارتباط می دهد. در این پژوهش پس از تشریح سیاست بهره برداری استاندارد (SOP)3 و مدل آبدهی4، دو برنامه کامپیوتری به زبان فرترن برای بهره برداری مخزن بر اساس این مدل ها تهیه شد. سپس بر اساس مدل آبدهی، منحنی فرمان سد مخزنی درودزن به‌دست آمده و نتایج آن با مدل شبیه سازی SOP مقایسه شد. نتایج نشان داد مجموع مربعات کمبود در مدل آبدهی به میزان قابل توجه 26/73 درصد کمتر از مدل SOP می باشد که بیانگر توانایی مدل در استخراج منحنی فرمان بهره برداری از سد می باشد. مدل آبدهی با قابلیت تامین نیازهای قطعی ضمن کاهش میزان کمبود آب، شدت کمبودها را کنترل می کند و به‌طور یکنواخت در تعداد سال های بیشتری توزیع می نماید.
واژه های کلیدی: بهره برداری از مخزن، سد درودزن، سیاست بهره برداری استاندارد (SOP)، مدل آبدهی
مقالات پژوهشی
بابک متشرع زاده؛ غلامرضا ثواقبی
چکیده
چکیده
امروزه آلودگی فلزات سنگین در خاک به مشکل بزرگی تبدیل شده که تجمع آن در گیاهان می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیر‌مستقیم بر زندگی حیوانات و انسان اثر گذار باشد. سرب و کادمیوم فلزات سمی هستند که با افزایش آلودگی‌های زیست محیطی، ورود آنها به زنجیره غذایی به‌طور معنی‌داری افزایش می‌یابد. در این تحقیق سه سطح کادمیوم (صفر، 100 و 200 میلی‌گرم ...
بیشتر
چکیده
امروزه آلودگی فلزات سنگین در خاک به مشکل بزرگی تبدیل شده که تجمع آن در گیاهان می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیر‌مستقیم بر زندگی حیوانات و انسان اثر گذار باشد. سرب و کادمیوم فلزات سمی هستند که با افزایش آلودگی‌های زیست محیطی، ورود آنها به زنجیره غذایی به‌طور معنی‌داری افزایش می‌یابد. در این تحقیق سه سطح کادمیوم (صفر، 100 و 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک)، سه سطح سرب (صفر، 200 و 400 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک)، و سه سطح زادمایه باکتری‌های محرک رشد ( Bacillus circulans:B0: Control , B1: Bacillus mycoides, B2) در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. سپس پاسخ‌های گیاهی آفتابگردان به سمیت فلزات کادمیوم و سرب شامل غلظت و جذب عناصر سنگین سمی و کممصرف و وزن ماده خشک در شرایط گلخانهای مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که با افزایش سطوح کادمیوم و سرب در خاک، غلظت این عناصر سمی در اندامهای گیاهی (ریشه و اندام هوایی) به‌طور معنی‌داری افزایش یافت (P
مقالات پژوهشی
الیاس رضائیان زاده؛ مهدی پارسا؛ علی گنجعلی؛ احمد نظامی
چکیده
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم نخود ( 482ILC، جم و کرج)، آزمایشی در سال زراعی 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت بلوک با طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. که رژیم‌های آبیاری شامل، آبیاری کامل، آبیاری تکمیلی (یک نوبت ...
بیشتر
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم نخود ( 482ILC، جم و کرج)، آزمایشی در سال زراعی 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت بلوک با طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. که رژیم‌های آبیاری شامل، آبیاری کامل، آبیاری تکمیلی (یک نوبت آبیاری در یکی از مراحل فنولوژیک شاخهدهی، گلدهی، تشکیل غلاف و دانه بستن) و بدون آبیاری (دیم) به‌عنوان فاکتورهای اصلی و ارقام نخود به‌عنوان فاکتورهای فرعی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که سطوح مختلف آبیاری تکمیلی تأثیر معنی‌داری بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود داشت. بهطوریکه در بین رژیم‌های آبیاری تکمیلی، تعداد غلاف در ساقه اصلی، تعداد غلاف در ساقههای فرعی، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در تک بوته، وزن 100 دانه و عملکرد دانه در شرایط آبیاری در مرحله گلدهی به‌طور معنی‌داری بیشتر از سایر رژیم‌های آبیاری بود. میانگین کلیه صفات به استثنای تعداد غلاف در ساقه اصلی و ساقه های فرعی در شرایط آبیاری کامل بیشتر از رژیم‌های آبیاریهای تکمیلی بود. در بین ارقام، رقم 482ILC بیشترین و رقم کرج کمترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت را دارا بودند. عملکرد دانه بالاترین همبستگی را با سرعت (**81/0r=) و دوره موثر پر شدن دانه (**79/0r=) داشت. در بین اجزای عملکرد، وزن دانه بالاترین همبستگی را با عملکرد دانه ( **75/0 r= ) نشان داد. نتایج مطالعه نشان داد که در بین مراحل فنولوژی گیاه نخود، مرحله گلدهی حساسترین مرحله به کمبود آب است و در شرایط محدودیت آب، با انجام آبیاری در این مرحله میتوان عملکرد نخود را به‌صورت قابل توجهی افزایش داد. همچنین رقم482 ILC، در شرایط تنش خشکی و آبیاری تکمیلی نسبت به سایر ارقام واکنش بهتری نشان داد.
واژههای کلیدی: آبیاری تکمیلی، تنش خشکی، سرعت پر شدن دانه، صفات مورفولوژیک، عملکرد دانه، نخود
مقالات پژوهشی
حسین مولوی؛ مسعود پارسی نژاد؛ عبدالمجید لیاقت
چکیده
چکیده
یکی از راهکارهای افزایش کارایی اقتصادی و زیست محیطی سیستم های زه‌کشی سنتی، زه‌کشی کنترل شده است. این تحقیق به بررسی اثر زه‌کشی کنترل شده بر عملکرد، الگوی توزیع ریشه و کارایی مصرف آب ذرت علوفه ای (رقم SC 704) در اقلیم کرج پرداخته است. سه تیمار در قالب طرح کاملا تصادفی، شامل دو تیمار کنترل سطح ایستابی در عمق های 40 (CD40)و 60 سانتی‌متر ...
بیشتر
چکیده
یکی از راهکارهای افزایش کارایی اقتصادی و زیست محیطی سیستم های زه‌کشی سنتی، زه‌کشی کنترل شده است. این تحقیق به بررسی اثر زه‌کشی کنترل شده بر عملکرد، الگوی توزیع ریشه و کارایی مصرف آب ذرت علوفه ای (رقم SC 704) در اقلیم کرج پرداخته است. سه تیمار در قالب طرح کاملا تصادفی، شامل دو تیمار کنترل سطح ایستابی در عمق های 40 (CD40)و 60 سانتی‌متر (CD60) و یک تیمار زه‌کشی آزاد (FD)، با سه تکرار در نظر گرفته شد. ایستگاه لایسیمتری مجهز به سیستم زه‌کشی و سیستم کنترل سطح ایستابی بود. زمانبندی و مقدار آبیاری کلیه لایسیمترها با توجه به زمان رسیدن رطوبت خاک به حد تخلیه رطوبتی، بهمیزان 65 درصد، تعیین شد. مقدار آبیاری تمام تیمارها، بر اساس جبران کمبود رطوبتی برای رسیدن به حد ظرفیت زراعی و با اعمال راندمان 70 درصد صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که در تیمارهای CD، بهدلیل مصرف مفید گیاه از مقادیر آب نفوذ یافته موقعیت سطح ایستابی در دو تیمار CD، تفاوت معنی داری نداشت. علی رغم اینکه میزان ناخالص آبیاری در تیمار FD بیشتر از تیمارهای CD بود ولی در تیمار FD، بهدلیل فراهم بودن شرایط دفع زه‌آب، میزان مصرف مفید توسط گیاه کاهش یافت. اثر مدیریت سطح ایستابی بر روی عملکرد، حجم آبیاری، وزن خشک ریشه و کارایی مصرف آب در سطح 1درصد معنی دار بود. حجم زه‌آب خروجی تیمارFD، 8/34 درصد مقدار آبیاری ناخالص و برای تیمارهای زه‌کشی کنترل شده برابر صفر درصد بود. وزن خشک علوفه در تیمارهای FD، CD40 و CD60 به‌ترتیب برابر 94/3، 38/6 و 56/6 کیلوگرم بر مترمربع بود. وزن خشک کل ریشه ، در تیمارFD نسبت به تیمارهای CD، بهمیزان 7/43 درصد بیشتر شد. همچنین مدیریت سطح ایستابی باعث تغییر محسوس الگوی توزیع ریشه، در تیمارهای CD نسبت به FD گردید. تیمار FD با کارایی مصرف آب32/5 کیلوگرم بر مترمکعب دارای حداقل کارایی مصرف آب در بین تیمارها بود، در حالی که کارایی مصرف آب آبیاری برای تیمارهای CD40 و CD60 به‌ترتیب 87/9 و 16/10 کیلوگرم بر مترمکعب به‌دست آمد. در نهایت، نتایج به‌دست آمده نشان داد، راهکارهای مدیریتی تخلیه زه‌آب با استفاده از روش زه‌کشی کنترل شده، علاوه بر کنترل میزان زه‌آب تولیدی می تواند در کارایی مصرف آب گیاهان موثر باشد.
واژه های کلیدی: الگوی توزیع ریشه، ذرت علوفه ای، زه‌کشی کنترل شده، عملکرد، کارایی مصرف آب
مقالات پژوهشی
محسن باقری بداغ آبادی؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی؛ نورایر تومانیان؛ عیسی اسفندیارپور بروجنی
چکیده
چکیده
محدودیتهای موجود در روش‌های سنتی (مرسوم) شناسایی خاک و پیشرفتهای صورت‌گرفته در فناوری اطلاعات، باعث ارایه‌ی راه کارهای نوینی شده است که به‌طور کلی «شناسایی رقومی خاک» نامیده می‌شوند و هدف آنها پیش‌بینی کلاسهای خاک یا ویژگیهای آن، بر اساس متغیرهای محیطی و یا خصوصیاتی از خاک است که بهسادگی قابل دستیابی یا محاسبه ...
بیشتر
چکیده
محدودیتهای موجود در روش‌های سنتی (مرسوم) شناسایی خاک و پیشرفتهای صورت‌گرفته در فناوری اطلاعات، باعث ارایه‌ی راه کارهای نوینی شده است که به‌طور کلی «شناسایی رقومی خاک» نامیده می‌شوند و هدف آنها پیش‌بینی کلاسهای خاک یا ویژگیهای آن، بر اساس متغیرهای محیطی و یا خصوصیاتی از خاک است که بهسادگی قابل دستیابی یا محاسبه هستند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی کارآیی مدل رقومی ارتفاع و مشتقات آن در پیش بینی و برآورد کلاسهای خاک، با استفاده از مدل SoLIM و اعتبار‌سنجی نتایج این مدل در منطقه ی بروجن - استان چهارمحال و بختیاری- می باشد. برای این منظور، 18 ویژگی مختلف از مدل رقومی ارتفاع شامل ارتفاع، درصد شیب، جهت شیب، انحنای خالص، انحنای کمینه، انحنای بیشینه، انحنای تانژانت، انحنای نیمرخی، انحنای شکل سطح، جهت جریان، تجمع جریان، تابش مستقیم، مدت پخشیدگی، تابش پخشیده، تابش کل، شاخص قدرت جریان، شاخص رسوب و شاخص نمناکی استخراج گردیدند. این ویژگیها به همراه سه زیرگروه و هفت فامیل خاک غالب موجود در منطقه ی مطالعاتی (شامل 89 خاک رخ از 125 خاک رخ حفرشده در کل منطقه)، ماتریس داده های ورودی به مدل SoLIM را تشکیل دادند. نتایج نشان داد که تنها با توجه به مدل رقومی ارتفاع می توان در سطح زیرگروه با دقت حدود 65 درصد در درون یابی و 40 درصد در تعمیم (برون یابی) نتایج، برآورد درستی از کلاس های خاک داشت. این مقادیر در سطح فامیل خاک، تقریباً به نصف کاهش یافتند. ارزیابی نتایج شناسایی خاک ها بر اساس کلید رده بندی خاک آمریکایی که دارای معیارهای سخت و صُلب است، تا حدی می تواند گمراه کننده باشد؛ حال آن که استفاده از مدل فازیِ SoLIM که تغییرپذیری تدریجی خاک ها را مد نظر قرار می‌دهد، نمود بهتری از واقعیت خاک‌ها را بیان می‌کند.
واژه های کلیدی: مدل رقومی ارتفاع، مدل SoLIM، منطق فازی، نقشه برداری رقومی خاک
مقالات پژوهشی
امیر اعظمی؛ کیومرث زرافشانی؛ حسین دهقانی سانیج؛ علی گرجی
چکیده
چکیده
یکی از فناوری هایی که موجب استفاده بهینه‌از منابع آب شده‌است، سیستم های آبیاری تحت فشار می باشد. اگر کشاورزان بخواهند استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار را در جهت توسعه کشاورزی پایدار ادامه دهند، برنامه های آموزشی آن ها می بایست بر اساس نیاز تدارک دیده شود. بنابر این هدف اصلی این مطالعه، تحلیل نیاز های آموزشی کشاورزان ...
بیشتر
چکیده
یکی از فناوری هایی که موجب استفاده بهینه‌از منابع آب شده‌است، سیستم های آبیاری تحت فشار می باشد. اگر کشاورزان بخواهند استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار را در جهت توسعه کشاورزی پایدار ادامه دهند، برنامه های آموزشی آن ها می بایست بر اساس نیاز تدارک دیده شود. بنابر این هدف اصلی این مطالعه، تحلیل نیاز های آموزشی کشاورزان مجهز به سیستم‌های آبیاری تحت فشار می‌باشد. در این مطالعه سعی شده‌است که راهکارهای آموزشی مناسب که باید توسط آموزشگران بزرگسالان در آموزش سیستم های تحت فشار مورد استفاده قرار گیرد تعیین شود و در نهایت به بررسی صلاحیت های مورد نیاز آموزشگران از دیدگاه کشاورزان پرداخته شود. جامعهاماری در این تحقیق توصیفی، تعداد 75 نفر کشاورزان مجهز به سیستم های آبیاری تحت فشار در شهرستان سنقر در استان کرمانشاه می‌باشد کهاز این تعداد، 63 کشاورز قابل دسترس، به‌عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند (نرخ پاسخگویی 86 درصد). به منظور تجزیه و تحلیل نیازها، از مدل نیازسنجی بوریچ استفاده گردید. نتایج نشان داد که شناخت اجزای مختلف سیستم های آبیاری تحت فشار، سرویس و حفاظت از سیستم های آبیاری، معرفی سیستم های مختلف آبیاری و شناخت معایب و مزایای آن ها، به‌عنوان مهم‌ترین نیاز های آموزشی بهره‌برداران شناخته شدند. تماس رخ به رخ با مروجان کشاورزی، بازدید از مزارع نمایشی (روز مزرعه) و کارگاه های آموزشی از دیدگاه کشاورزان مجهز به روش های آبیاری تحت فشار به دیگر روش های آموزش ترجیح داده شد. در نهایت، بهره‌برداران معتقدند کهاموزشگران آبیاری تحت فشار باید اجزای سیستم های مختلف آبیاری تحت فشار را بشناسند و همچنین قادر به معرفی و نشر نوآوری ها باشند. نتایج این تحقیق می تواند دستاوردهای قابل توجهی جهت توسعه سیستم های آبیاری داشته باشد. نخست اینکهاموزشگران هنگام آموزش به بهره‌برداران از کلیگویی پرهیز نموده و به جنبه های تخصصی سیستمها بپردازند. اگر قرار باشد نیاز های آموزشی بهره‌برداران برآورده شود، استفاده از مروجان با صلاحیت های لازم ضروری است. همچنین مروجین تلاش نمایند حتی الامکان از آموزش های رخ به رخ بیشترین بهره‌برداری را به عمل آورند.
واژه های کلیدی: روش های آموزشی، سیستم های آبیاری تحت فشار، صلاحیت های آموزشی، نیاز های آموزشی
مقالات پژوهشی
هانیه سپه وند؛ اکبر فرقانی
چکیده
چکیده
روی یک عنصر غذایی ضروری گیاه است. اطلاع از توزیع روی بین شکل های شیمیایی مختلف برای درک واکنش های شیمیایی این عنصر در خاک و توسعه روش های آزمون خاک آن اهمیت دارد. مطالعه حاضر به منظور به‌دست آوردن اطلاعاتی در زمینه توزیع روی در 20 نمونه از خاک-های آهکی استان لرستان، با استفاده از روش عصاره گیری دنباله ای در استخراج شکل های مختلف ...
بیشتر
چکیده
روی یک عنصر غذایی ضروری گیاه است. اطلاع از توزیع روی بین شکل های شیمیایی مختلف برای درک واکنش های شیمیایی این عنصر در خاک و توسعه روش های آزمون خاک آن اهمیت دارد. مطالعه حاضر به منظور به‌دست آوردن اطلاعاتی در زمینه توزیع روی در 20 نمونه از خاک-های آهکی استان لرستان، با استفاده از روش عصاره گیری دنباله ای در استخراج شکل های مختلف روی در این خاک ها انجام شد و رابطه شکل ها با یکدیگر و با ویژگی های خاک به دست آمد. میزان کل روی 25/45 تا 35/115 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک به دست آمد. به طور متوسط روی متصل به کربنات ها 35/0، محلول + تبادلی 41/0، متصل به اکسیدهای آهن بی شکل 79/0، متصل به مواد آلی 03/3، متصل به اکسیدهای آهن متبلور 97/3 و تتمه 43/91 درصد مجموع شکل های اندازه گیری شده را تشکیل می داد. ضریب هم بستگی درصد کربنات کلسیم با تمام شکل های روی (به استثنای روی متصل به مواد آلی) منفی بود و با شکل های محلول + تبادلی، متصل به اکسیدهای آهن بی شکل و کریستالی معنی دار بود. رابطه مقدار فسفر قابل جذب با شکل های متصل به اکسیدهای آهن بی شکل و کریستالی و تتمه معنی دار به دست آمد. هم بستگی درصد مواد آلی با شکل متصل به مواد آلی، منفی و معنی دار بود. روی عصاره گیری شده با DTPA با شکل های روی متصل به اکسیدهای آهن بی شکل و کریستالی و تتمه هم بستگی معنی دار نشان داد. برخی شکل های روی بین خود دارای هم بستگی معنی داری بودند که احتمالاً بیانگر وجود یک رابطه پویا بین آن شکل ها در خاک می باشد.
واژه های کلیدی: جداسازی روی، خاک های آهکی، خاک های استان لرستان، شکل های روی، عصاره گیری دنباله ای
مقالات پژوهشی
مریم علیزاده؛ فرهاد میرزایی؛ تیمور سهرابی
چکیده
چکیده
برنج را می توان در خاک های مختلفی کاشت ولی خاک با بافت سنگین با نفوذپذیری کم برای رشد و نمو آن مناسب تر از انواع دیگر بافت خاک است. فرض بر این است که وجود زئولیت در خاک می تواند در حفظ رطوبت و جلوگیری از بروز ترک در خاک مؤثر باشد. به منظور بررسی اثر زئولیت بر وضعیت رطوبتی و خواص هیدرولیکی خاک های شالیزاری استان گیلان، فاکتور زئولیت ...
بیشتر
چکیده
برنج را می توان در خاک های مختلفی کاشت ولی خاک با بافت سنگین با نفوذپذیری کم برای رشد و نمو آن مناسب تر از انواع دیگر بافت خاک است. فرض بر این است که وجود زئولیت در خاک می تواند در حفظ رطوبت و جلوگیری از بروز ترک در خاک مؤثر باشد. به منظور بررسی اثر زئولیت بر وضعیت رطوبتی و خواص هیدرولیکی خاک های شالیزاری استان گیلان، فاکتور زئولیت در چهار سطح (صفر، 8، 16، 24 تن در هکتار) در پنج مرحله رطوبتی خاک (اشباع، ظهور ترک موئین، ترک نهایی، بازگشت از ترک نهایی به ترک موئین، از بین رفتن ترک) در سه تکرار به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در یک بافت خاک (رس سیلتی) به عنوان بافت غالب منطقه گیلان در شرایط آزمایشگاهی در مؤسسه تحقیقات برنج کشور اجرا گردید. نتایج نشان داد که با افزدون زئولیت، رطوبت در مرحله اشباع تغییر چندانی نکرد، حال آنکه با اضافه کردن زئولیت ذخیره رطوبتی در مرحله ترک موئین تا 7 درصد و در مرحله ترک نهایی به میزان 17 درصد افزایش یافته است. بعد از یک سیکل خشک و تر شدن، مقدار رطوبت و وزن مخصوص ظاهری به مقدار اولیه خود باز نگشت. همچنین حجم آماس در روند تر شدن خاک به مراتب کمتر از میزان حجم نشست در روند خشک شدن خاک بود و خاک به حجم اولیه خود باز نگشت. همچنین نتایج نشان داد که اثر زئولیت بر حجم آب مصرفی نیز در سطح آماری 5% معنی دار گردیده است.
واژه های کلیدی: برنج، خاک های ترک دار، زئولیت، کلینوپتیلولایت، وضعیت رطوبتی
مقالات پژوهشی
احسان امینی؛ بیژن قهرمان؛ کامران داوری؛ محمد موسوی بایگی
چکیده
چکیده
بارندگی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پارامترهای اقلیمی، نقشی اساسی در مدیریت منابع آب دارد. شبیه سازی این پارامتر با توجه به ناقص بودن آمار بارندگی روزانه در اغلب ایستگاه های هواشناسی، اهمیت بسزایی در مطالعات هیدرولوژی دارد. در این پژوهش روش دو جزئی برای شبیه سازی بارندگی روزانه در ایستگاه های فاقد آمار کافی استفاده شده است. این ...
بیشتر
چکیده
بارندگی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پارامترهای اقلیمی، نقشی اساسی در مدیریت منابع آب دارد. شبیه سازی این پارامتر با توجه به ناقص بودن آمار بارندگی روزانه در اغلب ایستگاه های هواشناسی، اهمیت بسزایی در مطالعات هیدرولوژی دارد. در این پژوهش روش دو جزئی برای شبیه سازی بارندگی روزانه در ایستگاه های فاقد آمار کافی استفاده شده است. این روش برای برآورد پارامترهای الگو، برای تولید داده های بارندگی در ایستگاه-های فاقد آمار کافی، از روابط بین پارامترهای الگوهای موجود در ایستگاه های دارای آمار کافی و برخی ویژگی های ماهانه بارندگی (میانگین بارندگی در روزهای بارانی و نسبت ماهانه روزهای بارانی) استفاده می کند. ایستگاه های مورد استفاده در این پژوهش 67 ایستگاه (دارای آمار بلندمدت بیش از 20 سال) و همگن است. روابط کلی در منطقه خراسان با استفاده از این ایستگاه ها به دست آمده است. شبیه سازی بارندگی در ایستگاه های با آمار کافی برای صحتسنجی روش مذکور انجام و مشخص شد که زنجیره مارکوف روش مناسبی در شبیه سازی تعداد روزهای بارانی بوده و تابع گاما نتایج بهتری در شبیه سازی میانگین بارندگی در روزهای بارانی نسبت به تابع توزیع نمایی دارد.
واژه های کلیدی: تابع توزیع گاما، زنجیره مارکوف، شبیه سازی بارندگی، منطقه خراسان بزرگ
مقالات پژوهشی
عیسی اسفندیارپور بروجنی؛ محمد هادی فرپور؛ اردوان کمالی
چکیده
چکیده
طبقه بندی خاک ، ابزار ساده ای است که به منظور سامان دهی دانش بشر و انتقال تجربه و فناوری کسب شده از سیمای سرزمین، از نقطه ای به نقطه ی دیگر کاربرد دارد. این پژوهش، کارایی دو سامانه ی رده بندی آمریکایی و طبقه بندی جهانی را در ارتباط با خاک های شور موجود در نقاط مختلف استان کرمان بحث می کند. پس از تفکیک واحدهای اقلیمی خاک موجود در ...
بیشتر
چکیده
طبقه بندی خاک ، ابزار ساده ای است که به منظور سامان دهی دانش بشر و انتقال تجربه و فناوری کسب شده از سیمای سرزمین، از نقطه ای به نقطه ی دیگر کاربرد دارد. این پژوهش، کارایی دو سامانه ی رده بندی آمریکایی و طبقه بندی جهانی را در ارتباط با خاک های شور موجود در نقاط مختلف استان کرمان بحث می کند. پس از تفکیک واحدهای اقلیمی خاک موجود در سرتاسر این استان، بسته به مساحت هر واحد، تعدادی خاک رخ در هر کدام حفر و تشریح گردید. درنهایت، تعداد 12 خاک رخ شور برای این مطالعه انتخاب شد. نتایج نشان داد که به کارگیری سامانه ی طبقه بندی جهانی برای گروه بندی خاک های شور موجود در مناطق خشک، به دلیل استفاده از توصیف کننده های مختلف و انعطاف پذیری بالاتر در انعکاس خصوصیات مؤثر در نام گذاری خاک ها، بهتر می تواند واقعیات صحرا را در هر دو بُعد افقی و عمودی خاک به نمایش گذارد. به علاوه، اضافه نمودن زیرگروه های جدید «کلسیک ناتری سالیدز» و «کلسیک پتروسالیدز» به سامانه ی رده بندی آمریکایی از یک سو، و افزودن پیشوندهایی نظیر «پتروژیپسیک»، «هایپرژیپسیک»، «اپی سالیک»، «اندوسالیک» و «اکوییک» در مجموعه ی توصیف کننده های پیشوندی گروه مرجع سولونچاک سامانه ی طبقه بندی جهانی از سوی دیگر، می تواند در هم بستگی بالاتر بین اسامی خاک در سطح زیرگروه سامانه ی رده بندی آمریکایی با واحدهای خاک تعریف شده در سطح دوم سامانه ی طبقه بندی جهانی مؤثرتر باشد.
واژه های کلیدی: استان کرمان، خاک های شور، سامانه ی رده بندی آمریکایی خاک، سامانه ی طبقه بندی جهانی خاک، همبستگی خاک
مقالات پژوهشی
سید علی قاسمی؛ شهناز دانش؛ امین علیزاده
چکیده
چکیده
کاربرد پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب به‌عنوان یک منبع آب غیرمتعارف، یکی از مهم‌ترین ارکان مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. از این رو ارزیابی ارزش کودی و پتانسیل تأمین آب این گونه منابع غیرمتعارف جایگاه ویژه‌ای را در برنامه‌ریزی جامع مدیریتی منابع آب به خود اختصاص می‌دهد. به همین منظور، در این کار تحقیقاتی ...
بیشتر
چکیده
کاربرد پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب به‌عنوان یک منبع آب غیرمتعارف، یکی از مهم‌ترین ارکان مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. از این رو ارزیابی ارزش کودی و پتانسیل تأمین آب این گونه منابع غیرمتعارف جایگاه ویژه‌ای را در برنامه‌ریزی جامع مدیریتی منابع آب به خود اختصاص می‌دهد. به همین منظور، در این کار تحقیقاتی در طی مدت یک سال (1388)، از پساب تصفیه‌خانه‌های شهر مشهد شامل تصفیهخانه اولنگ، پرکندآباد 1 و پرکندآباد 2 نمونه برداری گردید و ترکیبات مختلف عناصر پرمصرف گیاهی شامل نیتروژن و فسفر در نمونه‌های مذکور اندازه‌گیری شد. نتایج به‌دست آمده در این تحقیق حاکی از آن است که در حال حاضر پتانسیل تأمین آب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهر مشهد در آبیاری محصولات گندم، جو، گوجه‌فرنگی به‌ترتیب معادل 962، 870، 729 هکتار می‌باشد. علاوه بر این بر اساس نتایج مدل تلفیقی برآورد نیتروژن قابل دسترس گیاه، با کاربرد پساب به‌عنوان آب آبیاری میتوان مقادیری به‌ترتیب معادل 2/87، 4/74 و 6/133 کیلوگرم در هکتار از نیاز محصولات گندم، جو و گوجه‌فرنگی به نیتروژن را تأمین نمود. از نظر محتوای فسفر قابل دسترس برای گیاهان نیز نتایج نشان داد که آبیاری با پساب می‌تواند نیاز محصولات گندم، جو و گوجه‌فرنگی را تا حد 7/36، 7/31 و 62 کیلوگرم در هکتار تأمین سازد. با توجه به برآورد اقتصادی انجام شده در طی دوره رشد گیاهان مورد بررسی (6 ماهه نخست سال)، ارزش آبی پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهر مشهد در آبیاری گندم، جو و گوجه‌فرنگی به‌ترتیب معادل 97/1، 44/1 و 68/4 میلیارد ریال و ارزش اقتصادی محتوای کودی آن به‌ترتیب معادل 6/89، 4/67 و 0/125 میلیون ریال برآورد گردید. بهطورکلی، نتایج نهایی تحلیل اقتصادی این تحقیق دلالت بر آن دارد که با استفاده از پساب تصفیه‌خانه‌های شهر مشهد میتوان هزینههای تولید گندم، جو و گوجه‌فرنگی در هکتار را به‌ترتیب در حدی معادل 33، 31 و 28 درصد کاهش داد.
واژههای کلیدی: ارزش اقتصادی، پساب، فسفر، کشاورزی، منابع آب، نیتروژن
مقالات پژوهشی
بتول اشرف؛ محمد موسوی بایگی؛ غلامعلی کمالی؛ کامران داوری
چکیده
چکیده
مهم‌ترین بخش طراحی و بهره‌برداری از سیستم های تأمین کننده آب مورد نیاز کشاورزی، تخمین نیاز آبی گیاه می‌باشد. در این تحقیق با استفاده از مدل LARS-WG5 داده های مدل گردش عمومی جو HADCM3 طبق سه سناریوی A2 , A1B و B1 تأیید شده IPCC ریزمقیاس شده و مقادیر ماهانه بارش، دمای کمینه، دمای بیشینه و ساعت آفتابی استان خراسان رضوی در دوره 2030- 2011 شبیه‌سازی ...
بیشتر
چکیده
مهم‌ترین بخش طراحی و بهره‌برداری از سیستم های تأمین کننده آب مورد نیاز کشاورزی، تخمین نیاز آبی گیاه می‌باشد. در این تحقیق با استفاده از مدل LARS-WG5 داده های مدل گردش عمومی جو HADCM3 طبق سه سناریوی A2 , A1B و B1 تأیید شده IPCC ریزمقیاس شده و مقادیر ماهانه بارش، دمای کمینه، دمای بیشینه و ساعت آفتابی استان خراسان رضوی در دوره 2030- 2011 شبیه‌سازی شد. سپس با بهکارگیری نرمافزار OPTIWAT تبخیر- تعرق مرجع به روشهارگریوز- سامانی و بارندگی مؤثر به روش فائو محاسبه شده و در نهایت نیاز آبی چغندرقند در مقیاس ماهانه برای دو دهه آتی در مقایسه با دوره پایه (2010- 1991) برآورد گردید. نتایج نشان داد که بارشهای بهاره و پاییزه دوره آینده در همه ایستگاههای تحت مطالعه به جز تربت جام در مقایسه با دوره پایه افزایش خواهند داشت. بیشترین افزایش بارش به میزان 26، 21 و 16 درصد بر اساس سناریوهایA1B ، A2 و B1 و در مقایسه با دوره پایه، مربوط به ایستگاه مشهد بوده و در فروردین ماه رخ خواهد داد. همچنین طبق پیش بینی مدل LARS-WG5 دمای کمینه و بیشینه استان در دوره 2030- 2011 افزایش خواهد یافت و میزان افزایش دمای کمینه بیشتر از افزایش دمای بیشینه خواهد بود. در نتیجه این تغییرات، نیاز آبی چغندرقند در 20 سال آینده در اغلب شهرستانهای استان خراسان رضوی نسبت به دوره کنونی متفاوت خواهد بود. بهطوریکه در ایستگاه تربت جام طبق سناریوهایA1B ، A2 و B1 به‌ترتیب برابر 19، 18 و 18 درصد و در شهرستان گلمکان به‌ترتیب برابر 15، 17 و 17 درصد نیاز آبی این گیاه از دوره توسعه تا ابتدای دوره پایانی افزایش و در شهرستانهای قوچان، نیشابور و مشهد در طول دوره میانی رشد کاهش خواهد یافت. بیشترین میزان کاهش نیاز آبی برابر 10 درصد و مربوط به ایستگاه قوچان می‌باشد. نتایج اجرای نرمافزار OPTIWAT همچنین نشان داد که در شهرستان های سرخس، گناباد، کاشمر و سبزوار، تغییر محسوسی در میزان نیاز آبی این گیاه در دو دهه آتی درمقایسه با دوره پایه، رخ نخواهد داد.
واژههای کلیدی: ریزمقیاس نمایی، سناریوهای تغییر اقلیم، مدل HADCM3، نرمافزار OPTIWAT، نیاز آبی
مقالات پژوهشی
حسین شهاب آرخازلو؛ حجت امامی؛ غلامحسین حق نیا؛ علی رضا کریمی
چکیده
چکیده
یکی از مسائل مورد توجه در مدیریت پایدار خاک ها به منظور تولید بهینه کشاورزی و حفظ منابع طبیعی، ارزیابی کیفیت خاک است. استفاده از شاخص های کیفیت خاک ابزار مفیدی برای تعیین و مقایسه کیفیت خاک ها است. در این پژوهش با استفاده از روش تجزیه مولفه های اصلی (PCA)، از میان 18 ویژگی مورد بررسی خاک یا کل ویژگی های موثر بر کیفیت خاک (TDS)، 6 ویژگی ...
بیشتر
چکیده
یکی از مسائل مورد توجه در مدیریت پایدار خاک ها به منظور تولید بهینه کشاورزی و حفظ منابع طبیعی، ارزیابی کیفیت خاک است. استفاده از شاخص های کیفیت خاک ابزار مفیدی برای تعیین و مقایسه کیفیت خاک ها است. در این پژوهش با استفاده از روش تجزیه مولفه های اصلی (PCA)، از میان 18 ویژگی مورد بررسی خاک یا کل ویژگی های موثر بر کیفیت خاک (TDS)، 6 ویژگی به‌عنوان مهم‌ترین یا حداقل ویژگی های موثر بر کیفیت خاک (MDS) تعیین شدند. سپس کیفیت خاک های کشاورزی و مراتع منطقه ی ده سرخ واقع در جنوب شهر مشهد، با استفاده از دو مدل شاخص تجمعی کیفیت خاک (IQI) و شاخص کیفیت خاک نمورو (NQI) و هر کدام در دو مجموعه ی ویژگی های خاک TDS و MDS ارزیابی شد. نتایج نشان داد که به طور کلی خا ک های منطقه از نظر شاخص های مورد مطالعه دارای محدودیت زیادی بودند و همبستگی معنی داری بین IQITDS و IQIMDS و بین NQITDS و NQIMDS وجود داشت. این امر نشان می دهد که مجموعه ی MDS تعیین شده به خوبی می تواند نماینده ی مناسبی از TDS باشد. افزون بر این مقایسه شاخص های کیفیت خاک در زمین های کشاورزی و مرتع نشان داد که، استفاده از مجموعه ی TDS در تعیین تاثیر کاربری زمین بر شاخص های کیفیت خاک کارایی بیشتری دارد.
واژه های کلیدی: تجزیه مولفه های اصلی، شاخص تجمعی کیفیت خاک، شاخص نمورو
مقالات پژوهشی
ابوالفضل مساعدی؛ محمد قبائی سوق
چکیده
چکیده
شاخص بارش استاندارد شده (SPI)، از برازش توزیع گاما بر مقادیر بارندگی سالانه یا مجموع بارندگی در هر بازه ی زمانی دلخواه به‌دست می-آید. بر اساس تحقیقات انجام شده، در برخی از مناطق ممکن است توزیع گاما نتواند به عنوان مناسب ترین توزیع بر داده ها ی بارندگی برازش یابد. به-منظور بررسی این موضوع، از آمار بارندگی سالانه 11 ایستگاه سینوپتیک ...
بیشتر
چکیده
شاخص بارش استاندارد شده (SPI)، از برازش توزیع گاما بر مقادیر بارندگی سالانه یا مجموع بارندگی در هر بازه ی زمانی دلخواه به‌دست می-آید. بر اساس تحقیقات انجام شده، در برخی از مناطق ممکن است توزیع گاما نتواند به عنوان مناسب ترین توزیع بر داده ها ی بارندگی برازش یابد. به-منظور بررسی این موضوع، از آمار بارندگی سالانه 11 ایستگاه سینوپتیک کشور که بر اساس اقلیم نمای دومارتن اقلیم های بسیار مرطوب تا خشک را شامل می شوند، طی سال های 1958 تا 2007 میلادی استفاده شده است. در این تحقیق، ابتدا مقادیر SPIسالانه با انتخاب توزیع پیش فرض (گاما) محاسبه و فراوانی طبقات مختلف خشکسالی استخراج گردید. در ادامه با برازش توزیع های مختلف بر مقادیر بارندگی سالانه ی هر ایستگاه، مناسب ترین تابع توزیع بر اساس آماره ی کلموگروف- اسمیرنوف انتخاب و مقدار احتمال تجمعی آن محاسبه گردید. سپس مقادیر متناظر با هر مقدار بارندگی در توزیع نرمال معکوس با استفاده از انتقا ل هم احتمال محاسبه و مقادیر SPI تصحیح شده استخراج گردید و تاثیر استفاده از مناسب ترین تابع توزیع مقادیر بارندگی بر تغییر فراوانی و یا جابجایی طبقات مختلف خشکسالی شاخص SPI، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که توزیع گاما نمی تواند به عنوان مناسب ترین تابع توزیع مقدار بارندگی سالانه در هیج یک از ایستگاه های مورد بررسی (به جز رشت)، انتخاب شود. استفاده از مناسب ترین تابع توزیع در هر بازه زمانی، می تواند منجر به تغییر مقادیر عددی شاخص SPI گردد که این خود ممکن است منجر به تغییر فراوانی طبقات مختلف خشکسالی گردد. به طوری که در ایستگاه های گرگان و تهران جابجایی در تمامی طبقات خشکسالی مشاهده شد و ایستگاه گرگان با 15 جابجایی بیشترین تغییر را در مجموع طبقات خشکسالی به خود اختصاص داد.
واژه های کلیدی: انتقال هم احتمال، ایران، توزیع گاما، جابجایی طبقات خشکسالی، شاخص بارش استاندارد شده (SPI)
مقالات پژوهشی
پریوش طوفانی؛ ابوالفضل مساعدی؛ احمد فاخری فرد
چکیده
چکیده
مدل بندی جبری بارش ها در پریودهای مختلف به دلیل ماهیت تصادفی آن ها از نظر مکانی و زمانی، همواره با مشکلات عدیده ای همراه بوده و عدم قطعیت در پیش بینی ها از اعتبار برآوردها از طریق مدل های مختلف می کاهد. یکی از روش هایی که در سال های اخیر در رابطه با مدل سازی داده های هیدرولوژیکی مورد توجه قرار گرفته است، استفاده از موجک (Wavlet) به‌عنوان ...
بیشتر
چکیده
مدل بندی جبری بارش ها در پریودهای مختلف به دلیل ماهیت تصادفی آن ها از نظر مکانی و زمانی، همواره با مشکلات عدیده ای همراه بوده و عدم قطعیت در پیش بینی ها از اعتبار برآوردها از طریق مدل های مختلف می کاهد. یکی از روش هایی که در سال های اخیر در رابطه با مدل سازی داده های هیدرولوژیکی مورد توجه قرار گرفته است، استفاده از موجک (Wavlet) به‌عنوان یکی از روش های نوین و بسیار موثر در زمینه تحلیل سیگنال ها و سری های زمانی است. در این روش سیگنال بارندگی با استفاده از موجک مادر منتخب تجزیه شده و داده های حاصل از تجزیه با معادلات مناسب برازش می یابد و مدل بدست آمده برای پیش بینی استفاده می شود. روش مذکور در مورد پیش بینی بارندگی ماهانه 33 سال آماری ایستگاه باران سنجی زرینگل با میانگین بارندگی سالانه 808 میلی متر از سال آبی 55-1354 تا 87-1386 به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که تجزیه سیگنال با موجک، منجر به ساده تر شدن سیگنال بارندگی می شود. به‌طوری که همبستگی میان داده های مشاهداتی و محاسباتی 84 درصد به دست آمده و پیش بینی سیگنال بارندگی با دقت بیشتری صورت گرفته است. معنی دار نبودن آزمون F در سطح 90 درصد، تایید کننده نبودن اختلاف معنی دار بین داده های مشاهداتی و محاسباتی است.
واژههای کلیدی: الگو سازی، بارش، زرینگل، سیگنال، نظریه موجک
