علوم آب
حمید شیروانی ایچی؛ مهدی قبادی نیا؛ نگار نورمهناد؛ سید حسن طباطبائی
چکیده
امروزه کاربرد پساب در آبیاری و بهویژه سیستمهای آبیاری قطرهای افزایش یافته است. در این پژوهش به منظور بررسی کارایی فیلترهای ترکیبی بر ویژگیهای پساب و استفاده از آنها در فیلتراسیون، آزمایش فاکتوریل درقالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای پژوهش شامل فیلتر شنی یا تیمار شاهد (CTRL)، فیلتر ژئوتکستایل (G)، فیلتر ...
بیشتر
امروزه کاربرد پساب در آبیاری و بهویژه سیستمهای آبیاری قطرهای افزایش یافته است. در این پژوهش به منظور بررسی کارایی فیلترهای ترکیبی بر ویژگیهای پساب و استفاده از آنها در فیلتراسیون، آزمایش فاکتوریل درقالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای پژوهش شامل فیلتر شنی یا تیمار شاهد (CTRL)، فیلتر ژئوتکستایل (G)، فیلتر شن-زئولیت (SZ) و فیلتر ژئوتکستایل-زئولیت (GZ) بود. پساب مورد استفاده در این پژوهش از فاضلاب دانشگاه تأمین شد. فشار، دبی سیستم، میزان نیترات، مواد معلق، سدیم، کلسیم، منیزیم، هدایت الکتریکی، پ-هاش پساب قبل و بعد از ورود به فیلترها در ساعات مختلف بررسی شد. نتایج نشان داد، فیلتر شن-زئولیت افت فشار اندک و تیمار زئوتکستایل-زئولیت نیز برای مدت زمان کوتاه قابلیت تامین فشار را داشت. مقدار نیترات در پساب خروجی در همه فیلترها بهجز شاهد به طور معنیداری کاهش یافت بهطوریکه مقدار نیترات ورودی تمامی تیمارها 26 میلیگرم بر لیتر و میانگین نیترات خروجی در فیلتر شاهد حدود 25 و در سایر فیلترها کمتر از 20 میلیگرم بر لیتر بود. مقدار میانگین مواد معلق فاضلاب ورودی حدود 110 میلیگرم بر لیتر بود درحالیکه مقدار میانگین مواد معلق پساب خروجی از فیلترها همگی به کمتر از 72 میلیگرم بر لیتر کاهش یافت. فیلترهای شن و شن- زئولیت به ترتیب بیشتر از فیلترهای ژئوتکستایل و ژئوتکستایل- زئولیت میزان مجموع کلسیم و منیزیم را در پساب افزایش دادند. بر اساس این پژوهش استفاده از شن- زئولیت به لحاظ کاهش نیترات و بار معلق، افزایش کلسیم و منیزیم و کاهش pH و عدم افت فشار پیشنهاد میگردد.
سونیا زبردست؛ سید حسن طباطبائی؛ فریبرز عباسی؛ منوچهر حیدرپور؛ کارلو گالتیری
چکیده
مطالعه فرآیندهای پخش و انتقال املاح در کانال‌های روباز و جویچه‌ها به دلیل نقش آنها در انتشار آلودگی‌ها ازجمله فعالیت‌های مهم در برنامه‌های مدیریتی محیط زیست و توسعه پایدار بشمار می‌آید. در این پژوهش تاثیر دبی و ضریب زبری‌های مختلف بر ضریب پخشیدگی عرضی و حداکثر طول پخشیدگی در یک کانال با مقطع سهمی در دو بستر نفوذپذیر و نفوذناپذیر ...
بیشتر
مطالعه فرآیندهای پخش و انتقال املاح در کانال‌های روباز و جویچه‌ها به دلیل نقش آنها در انتشار آلودگی‌ها ازجمله فعالیت‌های مهم در برنامه‌های مدیریتی محیط زیست و توسعه پایدار بشمار می‌آید. در این پژوهش تاثیر دبی و ضریب زبری‌های مختلف بر ضریب پخشیدگی عرضی و حداکثر طول پخشیدگی در یک کانال با مقطع سهمی در دو بستر نفوذپذیر و نفوذناپذیر بررسی شد. سه سطح دبی تقریبی 5، 10 و 15 لیتر بر ثانیه و سه سطح ضریب زبری مانینگ تقریبی 02/0، 04/0 و 06/0 در نظر گرفته شد. نمک کلرید سدیم محلول در آب به غلظت حدود 25 گرم در لیتر به عنوان ماده ردیاب در بالادست جریان تزریق شده و نیمرخ غلظت ماده ردیاب پخش شده در آب به همراه نیمرخ سرعت در 8 مقطع به فاصله 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9 و 5/9 متری از بالادست اندازهگیری شد. نتایج آزمایشها نشان داد که مقادیر طول پخشیدگی در سطوح مختلف ضریب زبری و دبی در بستر نفوذناپذیر 108 تا 170 متر و در بستر نفوذپذیر (مشابه جویچه) 91 تا 129 متر بدست آمده است. آزمون t-test نشان داد که اختلاف بین مقادیر طول پخشیدگی در دو بستر در سطح 1 درصد معنیدار است. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده از آزمایشها و مقدار دبی و زبری رایج در جویچه‌ها نشان داده شد که طول پخشیدگی برای جویچه‌ها کمتر از 70 متر خواهد بود.
علی مرشدی؛ سید حسن طباطبائی؛ مهدی نادری
چکیده
تبخیر و تعرق یکی از مؤلفه‌های مهم در معادلات انرژی در سطح زمین و توازن آب می‌باشد. در روش‌های متداول برآورد تبخیر و تعرق از اندازه‌گیری‌های نقطه‌ای ولی در تکنیک‌های سنجش از دور مانند سبال (SEBAL) مقدار شار تبخیر و تعرق لحظه‌ای در زمان گذر ماهواره به عنوان باقیمانده معادله توازن انرژی برای هر پیکسل محاسبه می‌شود. در این پژوهش تبخیر ...
بیشتر
تبخیر و تعرق یکی از مؤلفه‌های مهم در معادلات انرژی در سطح زمین و توازن آب می‌باشد. در روش‌های متداول برآورد تبخیر و تعرق از اندازه‌گیری‌های نقطه‌ای ولی در تکنیک‌های سنجش از دور مانند سبال (SEBAL) مقدار شار تبخیر و تعرق لحظه‌ای در زمان گذر ماهواره به عنوان باقیمانده معادله توازن انرژی برای هر پیکسل محاسبه می‌شود. در این پژوهش تبخیر و تعرق برآورد شده از مدل‌های سبال و هارگریوز- سامانی (HS) با نتایج یک لایسیمتر زهکش‌دار کشت شده با یونجه در محدوده دشت شهرکرد واقع در حوزه آبخیز کارون مورد مقایسه قرار گرفتند. داده‌های ماهواره‌ای بر اساس اطلاعات سنجنده ETM+ از ماهواره Landsat 7 در هفت تاریخ گذر بود. نتایج مربوط به مدل SEBAL نشان داد مقادیر شاخصهای RMSE، MAE و MBE نسبت به اندازه‌گیری‌های لایسیمتری به ترتیب برابر با 728/1، 275/1 و 272/0- میلی‌متر بر روز و شاخص توافق d نیز برابر با 700/0 بدست آمد و همین شاخص‌ها برای مدل هارگریوز- سامانی برابر 003/1، 580/0، 290/0 میلی‌متر بر روز و 917/0 بودند. برای مدل HS مقادیر RMSE، MAE و MBE به ترتیب برابر با 813/0، 477/0 و 206/0 میلی‌متر بر روز و مقدار شاخص توافق d برابر با 930/0 در کل دوره رشد بوده است. نتایج حاکی از کارآئی مدل سبال و تکرارپذیری آن با پردازش باندهای تصاویر ماهواره‌ای می‌باشد. این نکته شایان توجه است که نیاز آبی و یا تبخیر و تعرق در طول دوره رشد گیاهان مختلف و متفاوت بوده و در نتیجه برای برآورد تبخیر و تعرق کل و یا سالیانه به سری زمانی کاملی از تصاویر ماهواره‌ای نیاز است.
پیام نجفی؛ سید حسن طباطبائی؛ هاجر طاهری سودجانی
چکیده
نیاز روزافزون به منابع آب در مناطق مختلف جهان، استفاده از پسابها را ضروری میسازد. هنگام استفاده از پسابها باید به سلامت خاک توجه شود. در این پژوهش تاثیر آبیاری با پساب به مدت سه سال بر برخی خصوصیات شیمیایی خاک با استفاده از پنج روش آبیاری شامل آبیاری سطحی (FI)، آبیاری قطرهای سطحی (SDI)، آبیاری قطرهای زیرسطحی در عمق 30 سانتیمتر (SDI30)، ...
بیشتر
نیاز روزافزون به منابع آب در مناطق مختلف جهان، استفاده از پسابها را ضروری میسازد. هنگام استفاده از پسابها باید به سلامت خاک توجه شود. در این پژوهش تاثیر آبیاری با پساب به مدت سه سال بر برخی خصوصیات شیمیایی خاک با استفاده از پنج روش آبیاری شامل آبیاری سطحی (FI)، آبیاری قطرهای سطحی (SDI)، آبیاری قطرهای زیرسطحی در عمق 30 سانتیمتر (SDI30)، آبیاری قطره ای زیرسطحی در عمق 60 سانتیمتر (SDI60) و روش آبیاری بابلر (BI) بررسی شد. در پایان دوره از سه عمق 30-0، 60-30 و 90-60 سانتیمتر از خاک نمونهگیری شد. اندازه‌گیری‌های هدایت الکتریکی (EC، pH)، نسبت جذب سدیم (SAR)، درصد مواد آلی (OM)، کربنات کلسیم معادل (CaCO3) روی نمونههای خاک نشان داد که بیشترین و کمترین میزان شوری تا عمق 90 سانتیمتر در تیمارهای مورد مطالعه به ترتیب در تیمار آبیاریBI 99/74 درصد افزایش در شوری) و SDI (19 درصد افزایش در شوری) مشاهده شد. تیمار BI و SID30 با 3/14 و 2/8- درصد افزایش در میزان SAR نسبت به ابتدای دوره به ترتیب بیشترین و کمترین افزایش در میزان SAR را داشتند. کاربرد پساب موجب کاهش 4/23 درصدی CaCO3 در لایه 90-60 سانتیمتری و کاهش 75/38 درصدی SAR در لایه 60-30 شد.
مریم حاج هاشم خانی؛ مهدی قبادی نیا؛ سید حسن طباطبائی؛ علیرضا حسین پور؛ سعداله هوشمند گوچی
چکیده
با توجه به کمبود منابع آب، امروزه از پساب ها به عنوان یکی از منابع آبیاری استفاده می‌شود. در این راستا استفاده از جاذب ها از جمله زئولیت ها برای بهبود ویژگی های پساب توصیه شده است. نتایج نشان داده که زئولیت طبیعی هرچند باعث کاهش غلظت آلودگی خروجی میگردد اما نفوذپذیری خاک را به شدت کاهش می‌دهد که می‌تواند اثرات نامطلوبی روی خاک گذارد. ...
بیشتر
با توجه به کمبود منابع آب، امروزه از پساب ها به عنوان یکی از منابع آبیاری استفاده می‌شود. در این راستا استفاده از جاذب ها از جمله زئولیت ها برای بهبود ویژگی های پساب توصیه شده است. نتایج نشان داده که زئولیت طبیعی هرچند باعث کاهش غلظت آلودگی خروجی میگردد اما نفوذپذیری خاک را به شدت کاهش می‌دهد که می‌تواند اثرات نامطلوبی روی خاک گذارد. این پژوهش در سال 1391 در دانشگاه شهرکرد در 27 ستون PVC به منظور بررسی اثر ذرات میکروزئولیت اصلاح شده روی نفوذپذیری و کیفیت زه‌آب خروجی انجام شد. آزمایش ها شامل دو فاکتور نوع میکروزئولیت(طبیعی و اصلاح شده) و روش کاربرد میکروزئولیت(مخلوط و لایه ای) با سه تکرار و در مجموع 9 تیمار بود. تزریق پساب به داخل خاک به طریق غرقابی و 15 مرتبه با تناوب هفتگی تکرار شد. حجم پساب به کار برده شده در هر مرتبه آبیاری برابر nv می باشد. در تناوب های تزریق 1، 3، 5، 7، 11 و 15 نفوذ به روش بار افتان اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که به ترتیب تیمارهای اصلاح شده شامل مخلوط، لایه ای در وسط و لایه ای در سطح بیشترین سرعت نفوذ و تیمارهای همراه با زئولیت طبیعی شامل مخلوط، لایه ای در وسط و لایه ای در سطح دارای کمترین سرعت نفوذ بودند. همچنین نمونه های اصلاح شده 111 درصد نسبت به تیمارهای طبیعی مقدار کلسیم زه آب خروجی را کاهش داده و در نتیجه باعث شدند که تیمارهای اصلاح شده %45 نسبت به تیمار شاهد و %132 نسبت به تیمارهای اصلاح نشده میزان SAR را کاهش دهند.
علی فلاحتی مروست؛ علیرضا حسین پور؛ سید حسن طباطبائی
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی اثر شوری خاک برفراهمی و جذب کادمیم، سرب، نیکل، روی و مس در یک خاک تیمار شده با لجن فاضلاب بود. شوری خاک (2، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر، عصاره گل اشباع) با نسبت 1:1 با استفاده از نمک های کلرید سدیم و کلرید کلسیم ایجاد گردید و خاک به مدت یک ماه در رطوبت مزرعه نگه داری شد. سپس خاک، با لجن فاضلاب (5/1درصد) تیمار گردید و به مدت یک ...
بیشتر
هدف این پژوهش، بررسی اثر شوری خاک برفراهمی و جذب کادمیم، سرب، نیکل، روی و مس در یک خاک تیمار شده با لجن فاضلاب بود. شوری خاک (2، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر، عصاره گل اشباع) با نسبت 1:1 با استفاده از نمک های کلرید سدیم و کلرید کلسیم ایجاد گردید و خاک به مدت یک ماه در رطوبت مزرعه نگه داری شد. سپس خاک، با لجن فاضلاب (5/1درصد) تیمار گردید و به مدت یک ماه، خوابانده شد. قبل از کشت، غلظت فلزات سنگین در محلول، کلرید محلول و فلزات سنگین عصاره گیری شده باDTPA –TEA تعیین گردید. سپس گیاه جو کشت و 10 هفته پس از جوانه زنی، قسمت های هوایی برداشت و شاخص های گیاهی (عملکرد، غلظت و جذب) تعیین شدند. نتایج نشان داد که کلیه سطوح شوری خاک باعث افزایش معنی دار مقادیر محلول و قابل استفاده کادمیم، سرب، نیکل، روی و مس شد. شوری خاک بر غلظت وجذب کادمیم و سرب گیاه اثر معنیداری (05/0p
فاطمه مستشفی حبیب آبادی؛ محمد شایان نژاد؛ محسن دهقانی؛ سید حسن طباطبائی
چکیده
چکیده
کیفیت آب آبیاری در اکثر مناطق ایران پائین بوده و به درجات مختلف با شوری همراه می‌باشد که بروز خشکسالی این مشکل را تشدید کرده است. با اعمال مدیریت‌های صحیح کشاورزی می‌توان از این آبها برای کشت گیاهان متحمّل و نیمه متحمّل به شوری استفاده کرد. یکی از روش‌های مدیریتی جهت استفاده از آب‌های شور و لب‌شور، تلفیق آب شور و معمولی می‌باشد. ...
بیشتر
چکیده
کیفیت آب آبیاری در اکثر مناطق ایران پائین بوده و به درجات مختلف با شوری همراه می‌باشد که بروز خشکسالی این مشکل را تشدید کرده است. با اعمال مدیریت‌های صحیح کشاورزی می‌توان از این آبها برای کشت گیاهان متحمّل و نیمه متحمّل به شوری استفاده کرد. یکی از روش‌های مدیریتی جهت استفاده از آب‌های شور و لب‌شور، تلفیق آب شور و معمولی می‌باشد. هدف این تحقیق، بررسی چهار روش تلفیق آب شور (هدایت الکتریکی 11 دسی زیمنس بر متر) و معمولی (هدایت الکتریکی 2 دسی زیمنس بر متر) و تأثیر هر رژیم روی عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم آفتابگردان بود. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید که در آن کرت‌های اصلی شامل 2 رقم آفتابگردان ( هایسان 33 و آلستار) بوده و در کرت‌های فرعی از 4 رژیم آبیاری (1ـ تیمار شور ـ معمولی، 2ـ تیمارآب معمولی ـ شور، 3ـ آبیاری یک در میان و 4ـ آبیاری مخلوط) استفاده شد. بذر هر دو رقم هایسان 33 و رقم آلستار، به طور مساوی در 32 کرت کاشته شده و از مرحله‌ی کاشت تا ساقه‌دهی گیاهان، سه مرتبه با آب معمولی جهت استقرار بهتر آبیاری شدند. بعد از این مرحله تا زمان برداشت برای آبیاری، رژیم‌های آبیاری مورد اشاره به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که در میان چهار رژیم اعمالی، رژیم آبیاری شور ـ معمولی از نظر عملکرد روغن، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد دانه در طبق، قطر ساقه، ارتفاع بوته، قطر طبق، مساحت برگ و املاح موجود در برگ بیشترین شاخص را داشته است. برای رقم هایسان 33 رژیم آبیاری یک در میان و برای رقم آلستار رژیم آبیاری مخلوط بعد از رژیم آبیاری شور ـ معمولی دارای بهترین عملکرد دانه و روغن بوده است.
واژه های کلیدی: شوری، مدیریت آبیاری تلفیقی، آفتابگردان، عملکرد
شیما مصلحی؛ پیام نجفی؛ سید حسن طباطبائی؛ نگار نورمهناد
چکیده
چکیده
اندازه گیری و کنترل رطوبت خاک از مؤلفه های ضروری برای اعمال روش های مدیریتی بهینه به منظور کاهش مصرف آب و بهبود کیفیت محصول است. هدف از این تحقیق افزایش کارایی مصرف آب در بخش تولیدات محصولات گلخانه و کاهش مصرف آب می‌باشد. این طرح در قالب سه تیمار پتانسیل خاک شامل آبیاری در مکش های 40 و 60 و 80 سانتی بار در 3 تکرار با استفاده از تانسیومتر ...
بیشتر
چکیده
اندازه گیری و کنترل رطوبت خاک از مؤلفه های ضروری برای اعمال روش های مدیریتی بهینه به منظور کاهش مصرف آب و بهبود کیفیت محصول است. هدف از این تحقیق افزایش کارایی مصرف آب در بخش تولیدات محصولات گلخانه و کاهش مصرف آب می‌باشد. این طرح در قالب سه تیمار پتانسیل خاک شامل آبیاری در مکش های 40 و 60 و 80 سانتی بار در 3 تکرار با استفاده از تانسیومتر پیاده شد. گیاه کشت شده خیار گلخانه‌ای بوده و شاخص های رشد و عملکرد شامل وزن میوه، قطر میوه، طول میوه، قطر ساقه و سطح برگ بود، که به ترتیب توسط ترازو، کولیس و پلانیمتر اندازه گیری شد. برای اندازه گیری این شاخص ها از هر تکرار در هر تیمار 6 بوته به طور تصادفی انتخاب شد. شاخص سطح برگ در سه اندازه برگ کوچک، متوسط و بزرگ محاسبه شد. نتایج نشان داد که اعمال تیمار های 40 و 60 سانتی بار در مقایسه با تیمار 80 سانتی بار در افزایش LAI اختلاف معنی دار (001/0(p< نشان داده است میانگین شاخص سطح برگ (برگ های بزرگ) به ترتیب در تیمار 40،60 و 80 سانتی بار560، 522 و 395 سانتی متر مربع بود. نتایج آماری و مقایسه میانگین ها نشان داد که تیمارهای 40 و 60 سانتی بار پس از تیمار شاهد به ترتیب بیشترین عملکرد محصول (37 و 39 کیلوگرم بر متر مربع) را داشتند، این در حالی است که تیمار 80 سانتی بار کمترین میزان عملکرد (20 کیلوگرم بر متر مربع) را داشت. نتایج نشان می‌دهد میزان کارایی مصرف آب در تیمار 60، 40 و 80 سانتی بار به ترتیب 96، 84 و 49 کیلوگرم در هر متر مکعب آب بود بنابراین مکش 60 سانتی بار در افزایش کارآیی مصرف آب مؤثرتر بوده است.
واژه های کلیدی: تنش رطوبتی، تانسیومتر، شاخص سطح برگ، عملکرد، خیار گلخانه ای
