سید بهروز حسینی؛ علی صارمی؛ محمد حسین نوری قیداری؛ حسین صدقی؛ علیرضا فیروزفر
چکیده
بررسی تغییرات کاربری اراضی، یکی از مهمترین جنبه‌های مدیریت منابع طبیعی و بازنگری در تغییرات محیطی است. با افزایش نیاز به تأمین مواد غذایی و ملزومات زندگی بشر، تغییراتی در سطح زمین ایجاد می‌شود که می‌تواند موجب تخریب اراضی و منابع موجود در آن گردد. این تغییرات، در اثر تقابل نیازهای همیشگی جوامع انسانی و محیطی با زمین ایجاد می‌شود. ...
بیشتر
بررسی تغییرات کاربری اراضی، یکی از مهمترین جنبه‌های مدیریت منابع طبیعی و بازنگری در تغییرات محیطی است. با افزایش نیاز به تأمین مواد غذایی و ملزومات زندگی بشر، تغییراتی در سطح زمین ایجاد می‌شود که می‌تواند موجب تخریب اراضی و منابع موجود در آن گردد. این تغییرات، در اثر تقابل نیازهای همیشگی جوامع انسانی و محیطی با زمین ایجاد می‌شود. در تحقیق حاضر با استفاده از تکنیک سنجش از دور، تغییرات کاربری اراضی منطقه طارم (در شمال‌غرب ایران) در بازه زمانی بین سال‌های 1393 تا 1396 با استفاده از تصاویر لندست 8 مورد پایش قرار گرفت. تصحیحات اتمسفری به‌وسیله الگوریتم FLAASH در نرم‌افزار ENVI 5.3 انجام شد و از روش طبقه‌بندی نظارت شده حداکثر درست‌نمایی، برای تولید نقشه‌های کاربری اراضی در پنج طبقه (شامل اراضی بایر، جنگل و باغ، پهنه سنگی، زراعت و پیکره آبی) استفاده گردید. نتایج نشان داد که نقشه‌های تهیه شده برای سال‌های 1393 و 1396، به‌ترتیب دارای دقت کلی 16/92 و 19/89 درصد بود. آماره کاپای این تصاویر نیز به‌ترتیب 89/0 و 85/ محاسبه شد که در محدوده قابل قبول می‌باشد. در منطقه طارم، بیش‌ترین مساحت محدوده مطالعاتی، متعلق به پهنه کوهستانی است (بیش از 70 درصد مساحت منطقه) و مشخص گردید که بیش‌ترین تغییرات در کاربری اراضی (کاهش 83 کیلومتر مربع)، متعلق به اراضی بایر و مراتع بود که در طی سه سال، تبدیل به باغات گردیده و در آنها درختکاری (عموماً درخت زیتون، گردو و انار) انجام شده است. علت تغییرات ذکر شده، رهاسازی آب از سد بالادست منطقه مورد مطالعه بود.
فرهنگ آذرنگ؛ عبدالرسول تلوری؛ حسین صدقی؛ محمود شفاعی بجستان
چکیده
با توجه به اهمیت رودخانه ها در تأمین آب، شناخت شرایط جریان و رژیم هیدرولیکی آن ها از اهمیت به سزایی برخوردار است. سازه های هیدرولیکی تأثیرات گسترده ای بر شرایط هیدرولیکی رودخانه در پایین دست خود دارند. سدهای مخزنی به عنوان مهم ترین سازه های هیدرولیکی ساخته شده بر روی رودخانه ها، تغییرات مضاعفی بر شرایط رژیم جریان در پایین دست می گذارند. ...
بیشتر
با توجه به اهمیت رودخانه ها در تأمین آب، شناخت شرایط جریان و رژیم هیدرولیکی آن ها از اهمیت به سزایی برخوردار است. سازه های هیدرولیکی تأثیرات گسترده ای بر شرایط هیدرولیکی رودخانه در پایین دست خود دارند. سدهای مخزنی به عنوان مهم ترین سازه های هیدرولیکی ساخته شده بر روی رودخانه ها، تغییرات مضاعفی بر شرایط رژیم جریان در پایین دست می گذارند. حوضه آبریز کرخه یکی از مهمترین حوضه های کشور و رودخانه کرخه سومین رود بزرگ ایران است. سد مخزنی کرخه به عنوان بزرگ ترین سد ایران و خاورمیانه، پایین دست رودخانه کرخه را تحت تأثیر خود قرار داده است. در این پژوهش ارزیابی دقیقی بر تغییر رژیم جریان رودخانه از حالت طبیعی به تنظیمی انجام شده است. بازه مورد مطالعه در پایین دست سد مخزنی کرخه واقع شده است. همچنین از اطلاعات دو ایستگاه آب سنجی پای پل و عبدالخان استفاده شد. مدل HEC-RAS برای شبیه سازی شرایط جریان قبل و بعد از احداث سد به کار رفت. آبدهی متوسط ماهانه، سالیانه، دبی حداکثر لحظه ای، پروفیل سطح آب و کلیه پارامترهای هیدرولیکی رودخانه کرخه در این بازه مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به احداث سد مخزنی کرخه، تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی در سطح حوضه آبریز کرخه و پی آمد آن خشکسالی های اخیر تغییرات گسترده ای در شرایط رژیم جریان رودخانه کرخه و پارامترهای هیدرولیکی آن به وجود آمده است. به طور مثال می توان گفت که در این پژوهش درصد مقادیر تغییر پارامترهای هیدرولیکی در مقاطع عرضی مختلف رودخانه کرخه به ازای دبی های مشخصه حداقل، متوسط و حداکثر قبل و بعد از ساخت سد محاسبه گردیده است که نشان دهنده ی کاهش چشمگیر آن پارامترها در اثر احداث سد می باشد. به طور نمونه در مورد شعاع هیدرولیکی به عنوان یکی از مهم ترین پارامترهای هیدرولیکی رودخانه می توان بیان نمود که درصد میزان کاهش این پارامتر نسبت به شرایط قبل از ساخت سد به ازای دبی های مشخصه حداقل، متوسط و حداکثر به ترتیب 33 درصد، 28 درصد و 59 درصد کاهش را نشان می دهد.
حامد خدمتی؛ محمد منشوری؛ مجید حیدری زاده؛ حسین صدقی
چکیده
چکیده
جنوب شرق ایران که شامل استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد و هرمزگان است در خود، بیابان وسیع لوت را جای داده و از گرمترین و خشکترین نواحی کشور می‌باشد. تعداد کم و عدم یکنواختی در پراکندگی ایستگاه‌های هیدرومتری از شاخصه‌های این منطقه بوده و مسئله دیگر، وجود داده‌های کوتاه مدت در این منطقه و در نتیجه وجود حوضه‌های آبخیز ...
بیشتر
چکیده
جنوب شرق ایران که شامل استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد و هرمزگان است در خود، بیابان وسیع لوت را جای داده و از گرمترین و خشکترین نواحی کشور می‌باشد. تعداد کم و عدم یکنواختی در پراکندگی ایستگاه‌های هیدرومتری از شاخصه‌های این منطقه بوده و مسئله دیگر، وجود داده‌های کوتاه مدت در این منطقه و در نتیجه وجود حوضه‌های آبخیز فاقد آمار است. با بازسازی و تطویل آمار در این منطقه، حداکثر امکان داشتن تعداد 43 ایستگاه هیدرومتری با داده‌های 20 ساله و تعداد 10 ایستگاه با داده‌های دوره 30 ساله فراهم شده است. از طرفی در هیدرولوژی برای برازش توزیع‌های آماری بر بارش و رواناب، حداقل به داشتن یک دوره 30 ساله و بیشتر داده اشاره شده است، لذا به منظور بررسی و تحلیل روش‌های مختلف برآورد سـیلاب در حوضـه‌های فـاقد آمار و ارائه روابط مناسب در زیر حوضه‌های آبخیز جنوب شرق ایران، نخست داده‌ها و اطلاعات هواشناسی، آبشناسی و ویژگیهای اکولوژیکی جمع آوری و مورفومتری زیرحوضه‌ها اندازه گیری گردید. آزمون همگنی بر روی داده‌ها صورت گرفته و نسبت به تکمـیل آنها در دوره 20 سال اقدام شد. به کمک روشهایی نظـیر شاخص سیلاب، تحلـیل خوشـه ای و رگرسیون چند متغیره ، بـا استفــاده از ویژگیـهای فیزیوگـرافی و گشتـاورهـای متعـارف و خـطـی، گــروه زیر حوضه‌های همگن تعیین شد. توزیع‌های احتمالاتی مرسـوم آزمون شـده و در نهـایت توزیـع احتمـالاتی غـالب مـنطقه توزیع لوگ پیرسـون تیپ 3 تعیـیـن گردیـد و بر اسـاس آن دبی اوج با دوره بازگـشت های مختلف برآورد و مدل‌های ریاضـی تولیـد شد. سپس مـدلهای بدست آمده با استفاده از سه زیـر حوضه دیگر که در پیدایش مدل‌های ریاضـی مشارکت نداشته، آزمون شدند. در نهایت مناسب ترین روابط ریاضی برای برآورد دبی سیلابی در دوره بازگشتهای مختلف در حوضه‌های آبخیز فاقد آمار در منطقه جنوب شرق ایران بدست آمد.
واژه‌های کلیدی: تحلیل منطقه ای سیلاب، حوضه‌های فاقد آمار، شاخص سیلاب، تحلـیل خوشـه ای، رگرسیون چند متغیره
فرهاد خام چین مقدم؛ حسین صدقی؛ فریدون کاوه؛ محمد منشوری
چکیده
چکیده
رگبارهای شدید عامل تولید سیلاب های مخرب اند. معمولاً تحلیل رگبارهای ساعتی در حوضه های بدون آمار یکی از پارامترهای اصلی تحلیل سیلاب هاست. تعیین رگبار حوضه نیاز به تحلیل منطقه ای رگبارها و انتقال آن ها به مرکز ثقل حوضه دارد. حداکثر بارش روزانه ( ) قابل دسترس‌ترین رگبارهای هر منطقه است. این بارش قابل تفکیک به رگبارهای ساعتی است. ...
بیشتر
چکیده
رگبارهای شدید عامل تولید سیلاب های مخرب اند. معمولاً تحلیل رگبارهای ساعتی در حوضه های بدون آمار یکی از پارامترهای اصلی تحلیل سیلاب هاست. تعیین رگبار حوضه نیاز به تحلیل منطقه ای رگبارها و انتقال آن ها به مرکز ثقل حوضه دارد. حداکثر بارش روزانه ( ) قابل دسترس‌ترین رگبارهای هر منطقه است. این بارش قابل تفکیک به رگبارهای ساعتی است. بنابراین تحلیل نقطه ای و منطقه ای از ضروریات طرح‌های آب و هواشناسی است. پهنه بندی می تواند گام مثبت و کارا در تحلیل رگبارها و سیلاب های مولد باشد. برای پهنه بندی باید از روش های قدیمی اقلیم بندی و یا روش های آماری جدیدتر مانند تحلیل خوشه ای و آزمون های همگنی گشتاورهای خطی استفاده کرد. در این پژوهش از روش دوم استفاده شده است. کلیه ایستگاه های باران سنج کشور(396 ایستگاه) که زیر نظر سازمان هواشناسی کشور و وزارت نیروست انتخاب و تمام آمارهای آنها از بدو تأسیس تا آخرین سال اعلام شده(2005) به کار گرفته شده اند. گشتاورهای خطی به داده های پرت حساسیت کمتری دارند و مرز مشخصی برای اندازه نمونه تعریف نمی‌کنند. یعنی می توان از طول دوره های آماری متفاوت ایستگاه ها استفاده کرد. لذا از تمام آمار ایستگاه استفاده شده است. آزمون‌های پایه شامل: تصادفی بودن، استقلال، همگنی، داده پرت و ایستائی انجام و تعداد 266 ایستگاه به علت نداشتن شرایط لازم حذف و 130 ایستگاه در تحلیل شرکت کرده اند. روش مؤلفه های اصلی برای حذف متغیرهای غیرضرور به کار گرفته شد که ضرورت فقط 6 متغیر( ارتفاع، میانگین و انحراف معیار بارش سالانه و حداکثر روزانه و نسبت بارش زمستان به بهار) از 21 متغیر تأیید شد. روش تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی را برای پهنه‌بندی ایستگاه ها مورد استفاده قرار داده و کشور به هفت ناحیه تفکیک شده است. این نواحی در نقاط مختلف ایران پراکنده بوده و نقشه پهنه بندی آنها ارائه شده است. آزمون های گشتاورهای خطی برای تأیید همگنی هفت ناحیه به کار رفته است. نتایج این آزمون ها همگنی و همنوائی را برای این هفت ناحیه تأیید می کند.
واژه های کلیدی: پهنه بندی، حداکثر بارش روزانه، تحلیل مولفه های اصلی، تحلیل خوشه ای، گشتاورهای خطی
