علوم آب
صفورا جافرنوده؛ افشین سلطانی؛ الیاس سلطانی؛ امیر دادرسی؛ سمانه رهبان
چکیده
اطلاع از اجزای بیلان آب و حجم آب کاربردی برای بهینهسازی مصرف آب در کشاورزی ضروری است از طرفی اندازهگیری آنها پرهزینه و مشکل است. بنابراین استفاده از مدلهایی که بتواند مؤلفههای بیلان آب و حجم آب کاربردی را شبیهسازی کند برای مدیریت آب در کشاورزی اهمیت دارد. مدل SSM-iCrop2 در سالهای اخیر در مطالعات متعدد استفاده شده است. ...
بیشتر
اطلاع از اجزای بیلان آب و حجم آب کاربردی برای بهینهسازی مصرف آب در کشاورزی ضروری است از طرفی اندازهگیری آنها پرهزینه و مشکل است. بنابراین استفاده از مدلهایی که بتواند مؤلفههای بیلان آب و حجم آب کاربردی را شبیهسازی کند برای مدیریت آب در کشاورزی اهمیت دارد. مدل SSM-iCrop2 در سالهای اخیر در مطالعات متعدد استفاده شده است. در این مدل مشابه آزمایشها، فرض میشود آفات، بیماریها و علفهای هرز و نیز عناصر غذایی در مزرعه به نحو مطلوب مدیریت شده و تأثیری بر رشد و عملکرد ندارند. در حالی‌که در مزارع کشاورزان این عوامل وجود دارند و بر رشد و عملکرد گیاه و نیز مصرف آب اثر میگذارند. از سوی دیگر در موارد متعددی به برآورد عملکرد و مؤلفههای بیلان آب و حجم آب آبیاری در شرایط کشاورزان نیاز وجود دارد که طبیعتا مدلهای پارامتریابی شده با آزمایشها قادر به شبیهسازی آنها نیستند. در این مطالعه با استفاده از متغیرهایی مانند عملکرد و شاخص برداشت که برای مزراع کشاورزان موجود هستند یا با هزینه کم قابل اندازهگیری هستند مدل SSM-iCrop2 برای شرایط کشاورزان کالیبره شد. تأثیر عواملی نظیر آفات و بیماریها، علفهای هرز و تغذیه، تراکم و تاریخ کاشت نامناسب با کالیبراسیون سه پارامتر کارایی استفاده از تشعشع، حداکثر سطح برگ و حداکثر شاخص برداشت برای مزراع کشاورزان در مدل وارد شد. ابتدا خروجی مدل (میانگین 15 ساله، در شهرستانهای استان گلستان) با استفاده از دادههای عملکرد واقعی (میانگین چند ساله در شهرستانهای مختلف استان گلستان) کالیبره و ارزیابی شد. جذر میانگین مربعات خطا برای برنج و گندم آبی بهترتیب 6/216 و 6/157 کیلوگرم در هکتار و ضریب تغییرات و ضریب همبستگی برای برنج بهترتیب 4 و 85 درصد و برای گندم 3 و 94 درصد بود. سپس حجم آب آبیاری برآورد شده مدل با حجم آب آبیاری اندازهگیری شده در محصولات مختلف (در استان گلستان و در سالهای مختلف) ارزیابی و صحتسنجی شد. بر اساس نتایج ارزیابی ضریب تغییرات و ضریب همبستگی برای حجم آب آبیاری شبیهسازی شده در مقایسه با مشاهده شده برابر با 9/8 و 98 درصد بهدست آمد. بخش دیگر این مطالعه شبیهسازی روزانه و کاربرد مدل در این زمینه نشان داده شده است. این کالیبراسیون برای برنج (شلتوک) و گندم آبی در مزارع شهرستان گرگان انجام شد و شبیهسازی و اجرای با استفاده از آمار هواشناسی ثبت شده در ایستگاه هواشناسی هاشمآباد گرگان صورت پذیرفت. با توجه به اینکه پس از کالیبراسیون عملکردهای واقعی با دقت خوبی شبیهسازی شده است فرض شد سایر برآوردهای مدل نیز قابل اعتماد هستند. بدین ترتیب، مدل کالیبره شده با هزینه کم و دقت مناسب آنها را برآورد میکند و میتواند تکمیلکننده آزمایشهای مزرعهای باشد. یکی از مهمترین برآوردهای مدل حجم آب آبیاری در شرایط کشاورزان است که برای برنامهریزیهای کشاورزی و سازگاری به کمآبی حیاتی میباشد.
رسول اسدی؛ فرزاد حسن پور؛ میترا مهربانی؛ امین باقی زاده؛ فاطمه کاراندیش
چکیده
به‌منظور مقایسه دو روش کم‌آبیاری بر خصوصیات رشد گیاه دارویی رزماری (Rosmarinus officinalis L.)، آزمایشی در سال زراعی 1395، در ایستگاه تولید نهال شهرداری کرمان در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش، تیمارها شامل آبیاری کامل (100 درصد تأمین رطوبت خاک تا حد ظرفیت زراعی)، کم‌آبیاری تنظیم شده و آبیاری ناقص ریشه هر کدام در دو سطح ...
بیشتر
به‌منظور مقایسه دو روش کم‌آبیاری بر خصوصیات رشد گیاه دارویی رزماری (Rosmarinus officinalis L.)، آزمایشی در سال زراعی 1395، در ایستگاه تولید نهال شهرداری کرمان در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش، تیمارها شامل آبیاری کامل (100 درصد تأمین رطوبت خاک تا حد ظرفیت زراعی)، کم‌آبیاری تنظیم شده و آبیاری ناقص ریشه هر کدام در دو سطح 75 و 55 درصد آبیاری کامل بودند. نتایج نشان داد که بیشترین وزن خشک اندام هوایی گیاه (6/3874 کیلوگرم در هکتار) و شاخص سطح برگ در مراحل مختلف رشد، در تیمار آبیاری کامل بدست آمد که از لحاظ آماری با سطح 75 درصد اعمال شده در آبیاری ناقص تفاوت معنی‌داری نداشت. این در حالی است که بیشترین بهره‌وری آب (06/2 کیلوگرم بر متر مکعب)، وزن تر ریشه (8/3 گرم)، طول ریشه (4/16 سانتی‌متر) و حجم ریشه (4/2 سانتی‌متر مکعب)، به سطح 75 درصد اعمال شده در آبیاری ناقص ریشه اختصاص یافت که این امر به‌دلیل افزایش ریشه‌های ثانویه در این تیمار نسبت به سایر تیمارها بود. لازم به ذکر است که عملکرد بدست آمده از سطح 75 درصد اعمال شده در آبیاری ناقص 3/3669 کیلوگرم در هکتار بود. بنابراین اعمال روش آبیاری ناقص ریشه و تأمین 75 درصد نیاز آبی گیاه، ضمن صرفه‌جویی در مصرف آب، میتواند با توسعه مناسب شاخص سطح برگ و ریشه گیاه، امکان استفاده بهتر از انرژی خورشید و رطوبت موجود در خاک را بهرغم اعمال تنش رطوبتی فرآهم آورد و راهکار مناسبی برای مقابله با بحران آب، برای حرکت به سمت کشاورزی پایدار محسوب شود.
شکوفه نجف آبادی؛ محمدرضا نوری امامزاده‌ایی؛ مهدی قبادی نیا؛ عبدالرزاق دانش شهرکی
چکیده
مهمترین هدف برنامه‌ریزی و مدیریت آبیاری افزایش بهره‌وری و راندمان مصرف آب و در عین حال دارا بودن یک سامانه پایدار تولید است. به منظور بررسی تاثیر انواع خاکپوش بر کارایی مصرف آب، شاخص‌های رشدو عملکرد ذرت، پژوهشی به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 6 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 93-94 در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهرکرد انجام شد. تیمارها ...
بیشتر
مهمترین هدف برنامه‌ریزی و مدیریت آبیاری افزایش بهره‌وری و راندمان مصرف آب و در عین حال دارا بودن یک سامانه پایدار تولید است. به منظور بررسی تاثیر انواع خاکپوش بر کارایی مصرف آب، شاخص‌های رشدو عملکرد ذرت، پژوهشی به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 6 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 93-94 در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهرکرد انجام شد. تیمارها شامل شاهد (بدون پوشش)، پوشش پلاستیک شفاف، پلاستیک سیاه، گونی نخی کناف، گونی سفید و آبی بود. در طول فصل کشت، رطوبت خاک تا عمق توسعه موثر ریشه اندازهگیری و آبیاری‌ها بر اساس کمبود رطوبت خاک با تأمین نیاز آبی کامل تعیین و اعمال گردید. در طول فصل رشد نمونه‌برداری برای تعیین میزان ماده خشک برگ، ساقه و میزان آماس نسبی برگ انجام گرفت و در پایان فصل رشد نیز میزان حجم آب مصرفی، میزان دانه تولیدی، اندازهگیری و ثبت گردید. نتایج نشان دادکه خاک-پوش‌ها در تمام مراحل اندازهگیری تأثیر افزاینده بر محتوای نسبی آب برگ داشته‌اند که این میتواند ناشی از تأثیر آنها بر حفظ رطوبت خاک باشد. خاکپوش پلاستیک شفاف بیشترین تأثیر را بر شاخص برداشت با مقدار 97/53 درصد داشت که این مقدار متناظر افزایش 32 درصد نسبت به تیمار شاهد بود. بیشترین و کمترین میزان کارایی مصرف آب به ترتیب مربوط به تیمار گونی‌سفید و شاهد با مقادیر 7/2 و 4/1 کیلوگرم وزن خشک دانه بر مترمکعب بدست آمدکه این معادل افزایش 93 درصد میزان کارایی مصرف آب میباشد. بنابراین خاکپوش گونی‌های سفید وآبی بیشترین تأثیر را بر حفظ رطوبت خاک و عملکرد محصول دارا بودند.
نادر نادری؛ رامین فضل اولی؛ میرخالق ضیاتبار احمدی؛ علی شاهنظری؛ سعید خاوری خراسانی
چکیده
به منظور بررسی اثر میزان آب آبیاری و روش اعمال کم آبیاری بر عملکرد و پارامترهای فیزیولوژیکی و فتوسنتزی ذرت علوفه ای رقم سینگل کراس 704، آزمایشی در سال زراعی 1393، در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی عبارت ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر میزان آب آبیاری و روش اعمال کم آبیاری بر عملکرد و پارامترهای فیزیولوژیکی و فتوسنتزی ذرت علوفه ای رقم سینگل کراس 704، آزمایشی در سال زراعی 1393، در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از تیمار آبیاری کامل، کم آبیاری تنظیم شده با تأمین 80 و 60 درصد نیاز آبی، آبیاری ناقص ریشه به طور متغیر (PRD) و تأمین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی و آبیاری ناقص ریشه به طور ثابت (FPRD) و تأمین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی. نتایج آزمایش نشان داد که همزمان با کاهش میزان آب مصرفی عملکرد تر و خشک علوفه ذرت در تیمار کم آبیاری تنظیم شده کاهش یافت اما در تیمار آبیاری ناقص ریشه به طور متغیر تفاوت معنی داری بین میزان عملکرد در تیمارهای تامین 100 و 80 درصد نیاز آبی مشاهده نشد. بیشترین عملکرد علوفه تر با میانگین 72099 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آبیاری کامل بود. بررسی صفات فیزیولوژیک طی چهار مرحله نمونه برداری در طول فصل رشد، نشان داد که شاخص سطح برگ تحت اثر متقابل تیمارهای آبیاری قرار گرفت. تفاوت معنی داری بین شاخص سطح برگ گیاهان در تیمار آبیاری کامل و سطوح 100 و 80 درصد تامین آبی در تیمار PRD وجود نداشت. همبستگی مثبت و معنی داری بین شاخص سطح برگ و عملکرد علوفه تر (r2= 0.98, p
علی بافکار؛ بهمن فرهادی بانسوله؛ علیرضا کریمی
چکیده
ضریب گیاهی یکی از فاکتورهای بسیار مهم در برنامه ریزی‌های آبیاری و تخصیص بهینه منابع آب به گیاهان به حساب می‌آید. این مطالعه در طی دو سال زراعی 1389 و 1390 در ایستگاه لایسیمتری مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان کرمانشاه واقع در دشت ماهیدشت صورت گرفته است. ضریب گیاهی از طریق نسبت تبخیر و تعرق واقعی به تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع بدست ...
بیشتر
ضریب گیاهی یکی از فاکتورهای بسیار مهم در برنامه ریزی‌های آبیاری و تخصیص بهینه منابع آب به گیاهان به حساب می‌آید. این مطالعه در طی دو سال زراعی 1389 و 1390 در ایستگاه لایسیمتری مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان کرمانشاه واقع در دشت ماهیدشت صورت گرفته است. ضریب گیاهی از طریق نسبت تبخیر و تعرق واقعی به تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع بدست آمده است. تبخیر و تعرق واقعی با استفاده از داده های لایسیمتری اندازه گیری و تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع نیز بر اساس فرمول پنمن- مانتیث بر اساس داده های روزانه هواشناسی ایستگاه ماهیدشت محاسبه گردید. در طول دوره رشد شاخص سطح برگ نیز طی 14 مرحله اندازه گیری و ثبت گردید. بر اساس نتایج این مطالعه ضریب گیاهی با تعداد روزهای بعد از کاشت و همچنین شاخص سطح برگ به‌صورت یک معادله چند جمله ای درجه پنج با ضریب تبیین بالای 9/0 در سطح اعتماد 001/0 ارائه شده است. میزان متوسط تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع و تبخیر و تعرق ذرت در طول فصول رشد به ترتیب برابر 913 و 743 میلیمتر محاسبه گردیده است. در این تحقیق در مراحل مختلف رشد گیاه ذرت یعنی مراحل ابتدایی، میانی و نهایی در طی دو سال به طور متوسط به ترتیب برابر 5/0، 22/1 و 89/0 محاسبه شده است. مقایسه بین مقادیر بدست آمده با روش فائو حاکی از آن است که دادههای بدست آمده مطابقت خوبی را با آن نتایج نشان می‌دهند و تفاوت جزئی که در مراحل انتهایی رشد پیش آمده ناشی از تأثیر تغییرات اقلیمی در میزان آب مصرفی گیاه میباشد.
سیده ملیحه میرهاشمی؛ محمد بنایان اول
چکیده
یکی از راههای آزمون جنبه‌های مختلف مدیریت گیاهان زراعی، مدلسازی رشد آنها با هدف پیشبینی عملکرد گیاه تحت شرایط متفاوت میباشد. پیشبینی صحیح عملکرد گیاه زراعی جهت مدیریت مناسب سیستمهای زراعی در مناطق خشک و نیمهخشک با در نظر گرفتن کمبود آب ضرورت دارد. هدف از این مطالعه ارائه مدلی ساده برای پیشبینی عملکرد کلزا بر اساس شاخص ...
بیشتر
یکی از راههای آزمون جنبه‌های مختلف مدیریت گیاهان زراعی، مدلسازی رشد آنها با هدف پیشبینی عملکرد گیاه تحت شرایط متفاوت میباشد. پیشبینی صحیح عملکرد گیاه زراعی جهت مدیریت مناسب سیستمهای زراعی در مناطق خشک و نیمهخشک با در نظر گرفتن کمبود آب ضرورت دارد. هدف از این مطالعه ارائه مدلی ساده برای پیشبینی عملکرد کلزا بر اساس شاخص سطح برگ شبیهسازی شده در شرایط تنش آب بود. در این مدل شاخص سطح برگ بر اساس درجه روز تجمعی و شاخص تنش آب شبیهسازی شد. موازنه آب خاک توسط مقدار تخلیه رطوبت از منطقه توسعه ریشهها، تبخیر و تعرق واقعی گیاه، رواناب و نفوذ عمقی شبیهسازی شد. دادههای ورودی مورد نیاز مدل شامل دادههای آب و هوا (میزان تشعشع خورشیدی، درجه حرارت حداقل و حداکثر و بارندگی)، اطلاعات مربوط به خاک و گیاه میباشد. مدل برای رقم زرفام تحت شرایط تنش و عدم تنش در سال زراعی 84-1383 برای شرایط مشهد ساخته شد و در سال 85-1384 برای تیمارهای مربوطه ارزیابی شد. مدل در کلیه تیمارها و طی هر دو سال پیشبینی قابل قبولی از شبیهسازی شاخص سطح برگ و عملکرد کلزا نشان داد.
