علوم آب
محمدرضا زکایی خسروشاهی؛ خسرو پرویزی
چکیده
با توجه به بحران کمآبی چند سال اخیر در کشور، اعمال روشهایی نظیر کم‌آبیاری برای مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی امری ضروری مینماید. به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف کم‌آبیاری بر صفات کمی، کیفی و کارایی مصرف آب تاک، این تحقیق در تابستان 1402 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی بر روی تاکهای 8 ساله رقم ترکمن 4 در یک تاکستان داربستی ...
بیشتر
با توجه به بحران کمآبی چند سال اخیر در کشور، اعمال روشهایی نظیر کم‌آبیاری برای مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی امری ضروری مینماید. به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف کم‌آبیاری بر صفات کمی، کیفی و کارایی مصرف آب تاک، این تحقیق در تابستان 1402 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی بر روی تاکهای 8 ساله رقم ترکمن 4 در یک تاکستان داربستی واقع در شهرستان ملایر اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری کامل (شاهد)، 25 درصد کم‌آبیاری و50 درصد کم‌آبیاری بود. نیاز آبی هر تاک در شرایط بدون تنش آبی، توسط تشت تبخیر کلاس A براساس تبخیر و تعرق مبنا (ETo) و ضریب گیاهی (Kc) در طول فصل محاسبه شده و میزان آب هر تیمار با توجه به دور و سطوح آبیاری در تیمارها تعیین و بهصورت حجمی اعمال گردید. میزان مصرف آب در تیمارهای شاهد، 25 درصد کم‌آبیاری و 50 درصد کم‌آبیاری به‌ترتیب، 5140، 3855 و 2570 متر مکعب در هکتار بود. نتایج نشان داد که سطوح آبیاری در سطح احتمال 1 درصد تأثیر معنی‌داری بر صفات قطر حبه، وزن خوشه، درصد قند، رشد رویشی و کارایی مصرف آب داشت. همچنین، تأثیر سطوح آبیاری بر طول حبه، طول خوشه، عرض خوشه، وزن حبه، شاخص کلروفیل، محتوای نسبی آب، پتانسیل آب نیمروز برگ، عملکرد تاک و شاخص عملکرد در سطح احتمال 5 درصد معنیدار بود. بیشترین و کمترین میزان عملکرد به‌ترتیب، از آبیاری کامل و 50 درصد کم‌آبیاری حاصل شد، اما اثر 25 درصد کم‌آبیاری بر کاهش عملکرد معنیدار نبود. هرچند تیمارهای 25 و 50 درصد کم‌آبیاری به‌ترتیب، موجب کاهش 8/5 و 5/27 درصدی عملکرد تاک گردید، اما کارایی مصرف آب با این تیمارها به‌ترتیب، 34 و 5/44 درصد در مقایسه با شاهد افزایش یافت. برای افزایش کارایی مصرف آب انگور ترکمن 4 در شرایط اقلیمی ملایر، اعمال 25 درصد کم‌آبیاری قابل توصیه است، اما تیمار 50 درصد کم‌آبیاری به کاهش کیفیت محصول منجر میشود.
علوم خاک
محمود محمدی
چکیده
تنش خشکی از مهمترین عوامل محدود کننده عملکرد و تولید محصولات کشاورزی میباشد. قارچهای میکوریز آربسکولار در فراهم کردن جذب آب و مواد غذایی و افزایش تحمل گیاهان به خشکی به نفع میزبان خود عمل میکنند. به منظور بررسی تأثیر قارچهای میکوریزی بر میزان عناصر غذایی اندام هوایی پایههای متداول بادام در شرایط تنش خشکی آزمایشی بهصورت ...
بیشتر
تنش خشکی از مهمترین عوامل محدود کننده عملکرد و تولید محصولات کشاورزی میباشد. قارچهای میکوریز آربسکولار در فراهم کردن جذب آب و مواد غذایی و افزایش تحمل گیاهان به خشکی به نفع میزبان خود عمل میکنند. به منظور بررسی تأثیر قارچهای میکوریزی بر میزان عناصر غذایی اندام هوایی پایههای متداول بادام در شرایط تنش خشکی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی شهرکرد اجرا شد. فاکتورهای این آزمایش شامل فاکتور اول، قارچ میکوریز در دو سطح :M0شاهد بدون مصرف و :M1 مصرف قارچ میکوریزی، فاکتور دوم پایههای بادام درچهار سطح (GN، GF، محلی شوراب 2 و تلخ) و فاکتور سوم تنش خشکی در چهار سطح (I1: بدون تنش، I2: 20، I3: 40 و I4: 60 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده گیاه بودند. نتایج نشان داد حداکثر مقادیر عناصر غذایی از پایه GF حاصل شد. با افزایش تنش خشکی روند کاهشی در میزان عناصر غذایی به جز پتاسیم مشاهده شد. تلقیح قارچهای میکوریزی باعث افزایش میزان عناصر غذایی به غیر از بور شد. حداکثر میزان نیتروژن، فسفر، آهن، روی و بور از تیمار GF+I1 حاصل شد. کاربرد قارچهای میکوریزی در تیمارهای تنش در پایههای مورد بررسی باعث افزایش معنیدار نیتروژن، پتاسیم، آهن، منگنز و بور شد. حداکثر میزان این عناصر غذایی از تیمار GF+M1 حاصل شد. حداکثر میزان نیتروژن، آهن و بور از تیمارI1+M1+GN حاصل شد. تلقیح قارچهای میکوریزی باعث افزایش میزان عناصر غذایی در شرایط تنش خشکی شد.
رسول اسدی؛ فرزاد حسن پور؛ میترا مهربانی؛ امین باقی زاده؛ فاطمه کاراندیش
چکیده
به‌منظور مقایسه دو روش کم‌آبیاری بر خصوصیات رشد گیاه دارویی رزماری (Rosmarinus officinalis L.)، آزمایشی در سال زراعی 1395، در ایستگاه تولید نهال شهرداری کرمان در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش، تیمارها شامل آبیاری کامل (100 درصد تأمین رطوبت خاک تا حد ظرفیت زراعی)، کم‌آبیاری تنظیم شده و آبیاری ناقص ریشه هر کدام در دو سطح ...
بیشتر
به‌منظور مقایسه دو روش کم‌آبیاری بر خصوصیات رشد گیاه دارویی رزماری (Rosmarinus officinalis L.)، آزمایشی در سال زراعی 1395، در ایستگاه تولید نهال شهرداری کرمان در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش، تیمارها شامل آبیاری کامل (100 درصد تأمین رطوبت خاک تا حد ظرفیت زراعی)، کم‌آبیاری تنظیم شده و آبیاری ناقص ریشه هر کدام در دو سطح 75 و 55 درصد آبیاری کامل بودند. نتایج نشان داد که بیشترین وزن خشک اندام هوایی گیاه (6/3874 کیلوگرم در هکتار) و شاخص سطح برگ در مراحل مختلف رشد، در تیمار آبیاری کامل بدست آمد که از لحاظ آماری با سطح 75 درصد اعمال شده در آبیاری ناقص تفاوت معنی‌داری نداشت. این در حالی است که بیشترین بهره‌وری آب (06/2 کیلوگرم بر متر مکعب)، وزن تر ریشه (8/3 گرم)، طول ریشه (4/16 سانتی‌متر) و حجم ریشه (4/2 سانتی‌متر مکعب)، به سطح 75 درصد اعمال شده در آبیاری ناقص ریشه اختصاص یافت که این امر به‌دلیل افزایش ریشه‌های ثانویه در این تیمار نسبت به سایر تیمارها بود. لازم به ذکر است که عملکرد بدست آمده از سطح 75 درصد اعمال شده در آبیاری ناقص 3/3669 کیلوگرم در هکتار بود. بنابراین اعمال روش آبیاری ناقص ریشه و تأمین 75 درصد نیاز آبی گیاه، ضمن صرفه‌جویی در مصرف آب، می‌تواند با توسعه مناسب شاخص سطح برگ و ریشه گیاه، امکان استفاده بهتر از انرژی خورشید و رطوبت موجود در خاک را بهرغم اعمال تنش رطوبتی فرآهم آورد و راهکار مناسبی برای مقابله با بحران آب، برای حرکت به سمت کشاورزی پایدار محسوب شود.
مریم پورمراد؛ محمدجعفر ملکوتی؛ محمد طهرانی
چکیده
با توجه به بحران کمآبی و ضرورت صرفه‌جویی در منابع آب و از سوی دیگر نقش بسزای اسیدهای آلی در کاهش اثرات منفی تنش خشکی، این مطالعه به‌منظور بررسی اثر اسید هیومیک و اسید فولویک بر روی عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) و کارایی مصرف آب در شرایط تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه خاک و آب کرج در سال زراعی 95-94 اجرا گردید. این آزمایش در قالب طرح بلوک ...
بیشتر
با توجه به بحران کمآبی و ضرورت صرفه‌جویی در منابع آب و از سوی دیگر نقش بسزای اسیدهای آلی در کاهش اثرات منفی تنش خشکی، این مطالعه به‌منظور بررسی اثر اسید هیومیک و اسید فولویک بر روی عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) و کارایی مصرف آب در شرایط تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه خاک و آب کرج در سال زراعی 95-94 اجرا گردید. این آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی بهصورت کرت‌های خرد شده با سه تکرار به اجرا درآمد. عامل اصلی رژیم آبیاری در دو سطح آبیاری کامل و تنش (35 درصد کمتر از نیاز آبی گیاه)، عامل فرعی شامل اسیدهای آلی محلول‌پاشی اسید فولویک در سه سطح با غلظت (صفر، 5 و 10 گرم در لیتر) و مصرف خاکی اسید هیومیک در دو سطح (صفر و 20 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج نشان داد کاربرد توأم اسید فولویک (5 گرم در لیتر) و اسید هیومیک بر روی عملکرد کل و دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع اندام هوایی، طول خوشه، تعداد دانه در خوشه و کارایی مصرف آب افزایش معنی‌داری داشت. نتایج نشان داد مصرف خاکی اسید هیومیک در شرایط تنش با 09/9 درصد افزایش عملکرد دانه و محلول‌پاشی اسید فولویک با غلظت 10 گرم در لیتر با 9/24 درصد افزایش عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد آبیاری کامل باعث جبران کاهش عملکرد حاصل از تنش شد. بیشترین کارایی مصرف آب (86/3 کیلوگرم بر متر مکعب) در محلول‌پاشی اسید فولویک با غلظت 10 گرم در لیتر بود. در نتیجه در شرایط تنش خشکی کاربرد اسیدهای آلی می‌تواند سبب بهبود رشد و عملکرد گیاه شود.
برهان سهرابی مشک آبادی
چکیده
با حمایت دولت ایران، استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار در حال افزایش است. برای بررسی تأثیر مقادیر مختلف آب بر رقم جدید پنبه- سپید پژوهش دو ساله ای با استفاده از نوارهای آبیاری قطره ای سطحی در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد گرگان انجام شد. در این پژوهش چهار سطح آب آبیاری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال های 1385 و 1386 مطالعه شدند. نتایج ...
بیشتر
با حمایت دولت ایران، استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار در حال افزایش است. برای بررسی تأثیر مقادیر مختلف آب بر رقم جدید پنبه- سپید پژوهش دو ساله ای با استفاده از نوارهای آبیاری قطره ای سطحی در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد گرگان انجام شد. در این پژوهش چهار سطح آب آبیاری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال های 1385 و 1386 مطالعه شدند. نتایج نشان داد که عملکرد چین یک، عملکرد چین دو و عملکرد کل تحت تأثیر معنی دار مقدار آب آبیاری قرار گرفتند. اما تیمارهای آب آبیاری تأثیر معنی داری بر صفت های زودرسی و وزن قوزه نداشته است. با توجه به نتیجه جدول تجزیه مرکب اطلاعات دو ساله از نظر عملکرد کل وش، در سال های نرمال می توان آبیاری به اندازه 70 درصد تبخیر از تشت تبخیر را برای مزارع پنبه شمال ایران توصیه کرد. در سال های خشک آبیاری به اندازه 100 درصد تبخیر از تشت تبخیر کلاس A پیشنهاد می شود.
حمید رضا مهرآبادی؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ ملیحه احمدی فرد
چکیده
بررسی عکس العمل ارقام متحمل و حساس گیاه در شرایط تنش می تواند منجر به بهبود صفات مرتبط با تحمل و افزایش رشد و عملکرد گیاه پنبه در مناطق خشک شود. این پژوهش به منظور ارزیابی واکنش عملکرد چهار رقم حساس و متحمل به خشکی پنبه در سطوح مختلف آبیاری انجام گرفت. ارقام پنبه به عنوان کرت‌های فرعی در سه سطح آب آبیاری (به میزان 33، 66 و 100 نیاز آبی) به ...
بیشتر
بررسی عکس العمل ارقام متحمل و حساس گیاه در شرایط تنش می تواند منجر به بهبود صفات مرتبط با تحمل و افزایش رشد و عملکرد گیاه پنبه در مناطق خشک شود. این پژوهش به منظور ارزیابی واکنش عملکرد چهار رقم حساس و متحمل به خشکی پنبه در سطوح مختلف آبیاری انجام گرفت. ارقام پنبه به عنوان کرت‌های فرعی در سه سطح آب آبیاری (به میزان 33، 66 و 100 نیاز آبی) به عنوان کرت‌های اصلی با استفاده از آزمایش کرت‌های خرد شده و در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کاشمر طی سال 1390 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تمامی اجزاء عملکرد پنبه بجز وزن غوزه بطور معنی داری تحت تاثیر سطوح کم آبیاری قرار گرفتند. ریزش کمتر گل و غوزه و ابقاء بیشتر غوزه در بوته و حفظ زیست توده در شرایط تنش خشکی مهمترین عوامل موثر در عملکرد ارقام متحمل به خشکی پنبه در مقایسه با ارقام حساس بودند. در شرایط تنش همبستگی بالا و معنی دار بین عملکرد وش با تعداد غوزه در بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مشاهده شد. درصورتیکه در شرایط آبیاری کامل این همبستگی تنها بین دو صفت ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیک دیده شد.
رحیم مطلبی فرد؛ نصرت اله نجفی؛ شاهین اوستان
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر سطوح رطوبت خاک، روی و فسفر بر ترکیب شیمیایی و غلظت عناصر غذایی غده سیب زمینی (Solanum tuberosum L.) رقم آگریا به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با سه عامل در شرایط گلخانه‌ای اجرا شد. در این آزمایش سطوح روی شامل مقادیر 0، 10 و 20 میلی گرم روی بر کیلوگرم خاک، سطوح فسفر شامل مقادیر 0، 30 و 60 میلی گرم فسفر ...
بیشتر
پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر سطوح رطوبت خاک، روی و فسفر بر ترکیب شیمیایی و غلظت عناصر غذایی غده سیب زمینی (Solanum tuberosum L.) رقم آگریا به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با سه عامل در شرایط گلخانه‌ای اجرا شد. در این آزمایش سطوح روی شامل مقادیر 0، 10 و 20 میلی گرم روی بر کیلوگرم خاک، سطوح فسفر شامل مقادیر 0، 30 و 60 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک و سطوح رطوبت خاک شامل سه سطح (FC-FC9/0، FC8/0- FC7/0 و FC6/0- FC5/0) بود. در پایان دوره رشد، عملکرد و اجزای عملکرد غده تعیین و غلظت قندهای احیایی در بافت تازه و غلظت نشاسته، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن، منگنز و روی در ماده خشک غده سیب زمینی تعیین شد. با کاهش رطوبت خاک غلظت نیتروژن، فسفر و قندهای احیایی غده افزایش ولی غلظت سدیم، منیزیم، آهن و نشاسته آن کاهش یافت (05/0>p). با این حال، کاهش رطوبت خاک بر غلظت پتاسیم و روی غده تأثیر معنی داری نداشت. مصرف 20 میلی گرم Zn بر کیلوگرم خاک باعث افزایش غلظت نشاسته، سدیم، آهن و روی غده شد (05/0>p) ولی بر غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم و منیزیم تأثیر معنی داری نداشت. مصرف 60 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک باعث کاهش غلظت نیتروژن و افزایش غلظت نشاسته، قندهای احیایی و فسفر غده شد (05/0>p) ولی بر غلظت پتاسیم، منیزیم، سدیم، آهن و روی غده تأثیر معنی داری نداشت.
افسانه تنگو؛ علی مهدوی؛ احسان صیاد
چکیده
به منظور بررسی اثر سوپرجاذب آکوازورب در کاهش تنش خشکی نهال آکاسیا ویکتوریا، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. در این تحقیق، تیمار تنش خشکی به عنوان کرت اصلی و مقادیر سوپرجاذب به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. تیمارهای به کار رفته شامل چهار سطح تنش خشکی (15، 30، 60 و 100 درصد ظرفیت زراعی) و چهارسطح سوپرجاذب (صفر، ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر سوپرجاذب آکوازورب در کاهش تنش خشکی نهال آکاسیا ویکتوریا، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. در این تحقیق، تیمار تنش خشکی به عنوان کرت اصلی و مقادیر سوپرجاذب به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. تیمارهای به کار رفته شامل چهار سطح تنش خشکی (15، 30، 60 و 100 درصد ظرفیت زراعی) و چهارسطح سوپرجاذب (صفر، 2/0، 4/0 و 6/0 درصد وزنی) مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که زندهمانی نهالها در پایان فصل رویش در بین تیمار های مختلف یکسان بود، اما رشد گونه آکاسیا به شرایط کمبود آب پاسخ داد، به طوری که صفات رشد کاهش نشان داد. استفاده از پلیمر سوپرجاذب بر شاخص های رشدی قطر یقه، ارتفاع نهال، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر اندام هوایی، محتوای نسبی آب برگ و پرولین اثر معنی داری داشت. با توجه به مقایسه میانگین اثرات ساده، در تمام شاخص های رشدی به جز سطح برگ و وزن تر ریشه بیشترین میانگین ها مربوط به تیمار 2/0 درصد پلیمر سوپرجاذب بود. و هم چنین در مقایسه اثر فاکتورهای مختلف، در اکثر صفات بالاترین میانگین ها در مقایسه با سطح آبیاری 100 درصد بدون کاربرد سوپرجاذب مربوط به کاربرد 2/0 درصد پلیمر با سطح آبیاری 60 درصد بود، که نشان دهنده حدود 40 درصد صرفه جویی در مصرف آب است.
نسترن قاسم جوکار؛ حبیب نادیان؛ بیژن خلیل مقدم؛ مختار حیدری؛ محمد حسین قرینه
چکیده
در یک آزمایش گلدانی در سال 1389 در گلخانه دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین، برای اولین بار نقش ریخت‌شناسی ریشه سه ژنوتیپ تره با حضور قارچهای میکوریز-آربسکولار در شرایط خشکی بر جذب عناصر غذایی فسفر،کلسیم، پتاسیم در برگ و ریشه سه ژنوتیپ تره مطالعه گردید. این آزمایش با سه سطح رطوبتی خاک (آبیاری پس از تخلیه 40، 60 و 80 درصد آب قابل استفاده ...
بیشتر
در یک آزمایش گلدانی در سال 1389 در گلخانه دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین، برای اولین بار نقش ریخت‌شناسی ریشه سه ژنوتیپ تره با حضور قارچهای میکوریز-آربسکولار در شرایط خشکی بر جذب عناصر غذایی فسفر،کلسیم، پتاسیم در برگ و ریشه سه ژنوتیپ تره مطالعه گردید. این آزمایش با سه سطح رطوبتی خاک (آبیاری پس از تخلیه 40، 60 و 80 درصد آب قابل استفاده گیاه در خاک)، دو سطح میکوریزا (وجود و عدم وجود قارچ گلوموس اینترارادیسس) و سه ژنوتیپ تره شامل: شادگان (با ریشه‌های کم انشعاب، کوتاه و نازک)، اصفهان (با ریشه‌های منشعب و بلند) و تره فرنگی (با ریشه‌های کم انشعاب، کوتاه و ضخیم) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی از مقدار کل عناصر فسفر، پتاسیم و کلسیم کاسته میشود، ولی میزان این عناصر با توجه به نوع توده، ساختار ریخت‌شناسی ریشه‌ای و همچنین در برگ و ریشه، متفاوت بود. در تمام سطوح تنش خشکی، غلظت عنصر، مقدار کل عنصر و مقدار کل عنصر در واحد طول ریشه هر سه عنصر در برگ و ریشه هر سه ژنوتیپ تره میکوریزایی از تره‌های غیرمیکوریزایی بیشتر بود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در بین ژنوتیپ‌های تره، تره شادگان با داشتن سیستم ریشه‌ای ضعیف، رابطه همزیستی قویتری با قارچهای میکوریزا داشته است که در نهایت منجر به جذب بالاتر عناصر غذایی در تره‌های میکوریزایی شادگان نسبت به تره‌های دیگر گردید و این تأییدی است بر فرضیه بیلیس حتی در شرایط تنش خشکی.
