علوم آب
بهناز صادقی؛ بهمن فرهادی بانسوله؛ علی بافکار؛ مختار قبادی
چکیده
زمان کشت یکی از عواملی است که روی میزان آب مصرفی، عملکرد و بهرهوری مصرف آب گیاهان تأثیرگذار است. مدلهای شبیهسازی رشد گیاه، ابزارهای مفیدی برای ارزیابی تأثیر تاریخ کشت روی پارامترهای مورد اشاره و تعیین زمان مناسب کشت میباشند. در این مطالعه به‌منظور تعیین تاریخ مناسب کشت آفتابگردان در استان کرمانشاه از مدل AquaCrop استفاده ...
بیشتر
زمان کشت یکی از عواملی است که روی میزان آب مصرفی، عملکرد و بهرهوری مصرف آب گیاهان تأثیرگذار است. مدلهای شبیهسازی رشد گیاه، ابزارهای مفیدی برای ارزیابی تأثیر تاریخ کشت روی پارامترهای مورد اشاره و تعیین زمان مناسب کشت میباشند. در این مطالعه به‌منظور تعیین تاریخ مناسب کشت آفتابگردان در استان کرمانشاه از مدل AquaCrop استفاده شد. به‌منظور واسنجی و صحتسنجی پارامترهای گیاهی مدل AquaCrop آزمایشی مزرعهای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با هشت تیمار (تیمارهای 60، 80، 100 و 120 درصد نیاز آبی در کل دوره رشد و تیمارهای 20 و 40 درصد کمآبیاری در دوره رویشی و دوره زایشی) در سه تکرار اجرا گردید. رشد گیاه آفتابگردان با استفاده از مدل واسنجی شده، براساس آمار هواشناسی 30 ساله (2017–1988) برای ایستگاههای سینوپتیک استان کرمانشاه (کرمانشاه، اسلام‌آباد غرب، سرپلذهاب و کنگاور) و برای چند تاریخ کشت مختلف شبیهسازی گردید. مقادیر عملکرد دانه، تبخیر و تعرق فصلی و بهرهوری مصرف آب بر اساس خروجیهای مدل AquaCrop تعیین گردید. نتایج بیانگر این بود که با توجه به تغییرات پارامترهای هواشناسی در 3۰ سال مورد بررسی، عملکرد پتانسیل دانه در همه ایستگاههای مورد مطالعه افزایشی بوده است. همچنین نتایج نشان داد تاریخ کشت مناسب که منجر به بالاترین عملکرد دانه و بهرهوری مصرف آب میشود در مناطق مختلف متفاوت است. مناسبترین تاریخ کشت به‌منظور دستیابی به حداکثر عملکرد دانه در ایستگاههای سرپلذهاب، اسلام‌آباد غرب، کرمانشاه و کنگاور (غرب به شرق استان) به‌ترتیب دهههای اول فروردین، دوم اردیبهشت، سوم اردیبهشت و اول خرداد تعیین گردید. دهههای دوم فروردین، اول اردیبهشت، سوم خرداد و دوم خرداد از نظر بهرهوری مصرف آب مناسبترین تاریخ کشت برای آفتابگردان به ترتیب در ایستگاههای سرپلذهاب، اسلام‌آباد غرب، کرمانشاه و کنگاور تعیین شد.
سیده فاطمه هاشمی؛ علی شاهنظری؛ محمود رائینی؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ ابراهیم امیری
چکیده
پژوهش هایی که تاکنون در پیوند با مدل WOFOST منتشر شده است، به روش های سنتی کم آبیاری معطوف بوده که یا به صورت درصد کم آبیاری در شرایط بهینه لحاظ می شده یا بر اساس بررسی شرایط رشد در روزهای معینی پس از آبیاری است. همچنین بررسی این پژوهش ها نشان می دهد با وجودی که گیاهان یکساله زیادی مبنای بررسی ها بوده اند، اما هیچ کدام شامل گیاه آفتابگردان ...
بیشتر
پژوهش هایی که تاکنون در پیوند با مدل WOFOST منتشر شده است، به روش های سنتی کم آبیاری معطوف بوده که یا به صورت درصد کم آبیاری در شرایط بهینه لحاظ می شده یا بر اساس بررسی شرایط رشد در روزهای معینی پس از آبیاری است. همچنین بررسی این پژوهش ها نشان می دهد با وجودی که گیاهان یکساله زیادی مبنای بررسی ها بوده اند، اما هیچ کدام شامل گیاه آفتابگردان نبوده است. لذا در این پژوهش توانایی آخرین نسخه مدل WOFOST در شبیه سازی واکنش آفتابگردان در شرایط کم آبیاری بخشی ریشه و خشکی ریشه در دو سطح 55 و 75 درصد در مقایسه با شرایط آبیاری کامل مورد بررسی قرار گرفت تا بتوان ضرایب گیاهی را برای هر تیمار محاسبه کرد. ضریب های به دست آمده مبنایی برای محاسبات میزان بهره وری مصرف آب در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری می باشد. نتایج حاصل از واسنجی نشان داد که ضرایب گیاهی وابسته به شرایط آب و هوایی، طول و عرض جغرافیایی منطقه و خصوصیات فنولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه برای یک گیاه خاص در طول شبیه سازی ثابت مانده و ضرایب آبیاری وابسته به نوع تیمارهای آبیاری و رفتار آنها در طول دوره رشد توانایی تغییر دارند. همچنین نتایج نشان داد که با کاهش حجم آب داده شده به گیاه، ضریب بیشینه آهنگ جذب دی اکسیدکربن در برگ و ضریب خاموشی کاهش و برعکس ضریب کارایی مصرف نور افزایش یافت. همچنین ارزیابی تمامی پارامترهای مورد بررسی بین مقادیر شبیه سازی و مشاهده ای نشان می دهد که شاخص ریشه میانگین مربعات خطای نسبی (nRSME) عملکرد دانه و زیست توده کل در هر دو رقم مورد بررسی کمتر از 10 درصد، شاخص ضریب جرم باقی مانده‌ها (CRM) نزدیک به صفر، ضریب کارآیی مدل (EF) 89/0، ضریب همبستگی (R)96/0 بدست آمد و مدل به خوبی توانسته است با استفاده از ضرایب واسنجی شده، پاسخ گیاه آفتابگردان را در تیمارهای کم آبیاری شبیه سازی کند.
مجتبی چراغی زاده؛ علی شاهنظری؛ میرخالق ضیاتبار احمدی
چکیده
مبنای کمآبیاری بخشی ریشه، آبیاری متناوب نیمی از ریشه و خشک نگه داشتن نیمه دیگر است. ریشه گیاه در قسمت تر، آب کافی را جذب می‌کند؛ بخش دیگر از ریشه در خاک خشک، با عکس‌العمل نسبت به خشکی و فرستادن علایمی به روزنه‌ها، با تحت تآثیر قرار دادن مقدار بازشدگی آنها، باعث کاهش تلفات آب میشود. این پژوهش روی گیاه آفتابگردان در مزرعه تحقیقاتی ...
بیشتر
مبنای کمآبیاری بخشی ریشه، آبیاری متناوب نیمی از ریشه و خشک نگه داشتن نیمه دیگر است. ریشه گیاه در قسمت تر، آب کافی را جذب می‌کند؛ بخش دیگر از ریشه در خاک خشک، با عکس‌العمل نسبت به خشکی و فرستادن علایمی به روزنه‌ها، با تحت تآثیر قرار دادن مقدار بازشدگی آنها، باعث کاهش تلفات آب میشود. این پژوهش روی گیاه آفتابگردان در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، در سال-های 1394 و 1395 اجرا شد. برای اجرا از آزمایش کرت‌های خرد شده با سه فاکتور اصلی (دور آبیاری) و سه فاکتور فرعی (مقدار آب آبیاری) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار استفاده شد. دورها شامل آبیاری بعد از 20، 35 و 50 میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A بود (به‌ترتیب F-20، F-35 و F-50). مقدار آب آبیاری در 3 مقدار 100%، 75% و 55% نیاز آبی بود (به‌ترتیب FI، PRD-75 وPRD-55). اجرای FI به صورت معمولی (دو طرفه) و PRD-75 و PRD-55 به صورت متناوب در طرفین ریشه (آبیاری بخشی) بود. در بررسی عامل دور آبیاری، بر مبنای نتایح 2 سال انجام آزمایش، بهترین نتایج برای پارامترهای رشد گیاه، در دور آبیاری بعد از 20 میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A بود. همچنین بهترین نتایج برای پارامترهای رشد گیاه آفتابگردان در آبیاری کامل نتیجه شد. با توجه به وجود اختلاف معنی‌دار در غالب پارامترهای رشد بین آبیاری کامل و کمآبیاری بخشی ریشه در سطح 55%، در صورت اجرای کمآبیاری بخشی ریشه، سطح 75% برای کمآبیاری توصیه میشود. در مورد عامل دور آبیاری، برای غالب پارامترهای رشد گیاه بین تیمارهای F-20 و F-50 اختلاف معنی‌دار وجود داشت؛ لذا با در نظر گرفتن این مورد و نیز مسأله افزایش هزینه بهره‌برداری با کاهش دور آبیاری، دور آبیاری F-35 توصیه میشود. بررسی مشخصه کارایی مصرف آب آبیاری برای عامل دور آبیاری حاکی از وجود اختلاف معنی‌دار بین هر سه دور آبیاری بود. بیشترین مقادیر در F-50 و کمترین مقادیر در F-20 حاصل شد. با وجود افزایش در مقدار مشخصه کارایی مصرف آب آبیاری در PRD-75 در مقایسه با سایر تیمارها برای هر دو سال انجام آزمایش، این اختلاف معنی‌دار نبود. با توجه به عدم وجود اختلاف معنی‌دار بین تیمار دور آبیاری F-35 و F-50 در سال دوم آزمایش و نیز وجود افزایش نسبی در مقدار این مشخصه در PRD-75 در مقایسه با دو تیمار دیگر، به منظور داشتن کارایی مصرف آب بیشتر، انجام کمآبیاری بخشی ریشه در سطح 75% با دور آبیاری F-35 توصیه میشود. با بررسی همزمان مشخصه کارایی مصرف آب آبیاری و نیز پارامترهای رشد گیاه آفتابگردان، این نتیجه حاصل شد که با بهره‌گیری از PRD-75 در دور آبیاری F-35، می-توان ضمن صرفه‌جویی در مصرف آب آبیاری و افزایش در مشخصه کارایی مصرف آب آبیاری، با کمترین کاهش‌ها در مشخصه‌های رشد گیاه آفتابگردان مواجه شد.
عباس رضائی استخروئیه؛ سپهر خوش قدم؛ مجتبی ابراهیمی سیریزی؛ علیرضا بادیه نشین
چکیده
کمبود آب مهمترین عامل محدود‌کننده محصولات کشاورزی در جهان است. روش‌های مختلف کمآبیاری، راه حل‌های مناسبی جهت صرفه‌جویی در آب آبیاری میباشند. در این مقاله بررسی تاثیر کمآبیاری سنتی و خشکی موضعی ریشه بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) انجام شد. تحقیق در سال 1390 در دانشگاه شهید باهنرکرمان، به ...
بیشتر
کمبود آب مهمترین عامل محدود‌کننده محصولات کشاورزی در جهان است. روش‌های مختلف کمآبیاری، راه حل‌های مناسبی جهت صرفه‌جویی در آب آبیاری میباشند. در این مقاله بررسی تاثیر کمآبیاری سنتی و خشکی موضعی ریشه بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) انجام شد. تحقیق در سال 1390 در دانشگاه شهید باهنرکرمان، به صورت بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار کمآبیاری، یک تیمار شاهد و در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای کمآبیاری عبارت بودند از: کم آبیاری سنتی5 (آبیاری با80، 60 و 40درصد نیاز آبی) و خشکی موضعی ریشه6 با (آبیاری 80، 60 و 40درصد نیاز آبی). این تیمارها در مراحل مختلف رشد گیاه اعمال شدند. نتایج نشان داد که تیمار کمآبیاری سنتی (آبیاری با 80درصد نیاز آبی گیاه) در مرحله رشد رویشی بیشترین ارتفاع گیاه، سطح برگ، شاخص سطح برگ و قطر طبق را دارا بود. همچنین حداکثر عملکرد بیولوژیک برابر 49054، حداکثر عملکرد دانه برابر 3/9934 و حداکثر عملکرد روغن برابر 2/2441 کیلوگرم در هکتار در این تیمار اتفاق افتاد. بیشترین کارآیی مصرف آب برای عملکرد دانه در این تیمار برابر 46/1، برای عملکرد بیولوژیک برابر 21/7 و برای عملکرد علوفه خشک برابر 7/5 کیلوگرم در هر متر مکعب آب مصرفی حاصل شد. با توجه به نتایج فوق برای گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) در منطقه مورد مطالعه، کمآبیاری سنتی با 80درصد نیاز آبی گیاه در مرحله رشد رویشی توصیه می گردد.
آرزو تقی پور؛ سالار رضاپور؛ بهنام دولتی؛ رقیه حمزه نژاد تقلیدآباد
چکیده
عملیات دراز مدت کشت عامل مهمی در ایجاد تغییرات نامطلوب در ویژگی های خاک است. به منظور مطالعه اثر کشت دراز مدت آفتابگردان بر برخی ویژگی های شیمیایی خاک تعداد 40 نمونه خاک سطحی (0-30 سانتی متر) از خاک های زراعی و غیرزراعی همجوار که متعلق به 10 سری خاک هستند، در منطقه خوی مورد مطالعه قرار گرفتند. خاک های این منطقه بیش از پنج دهه است که زیر کشت ...
بیشتر
عملیات دراز مدت کشت عامل مهمی در ایجاد تغییرات نامطلوب در ویژگی های خاک است. به منظور مطالعه اثر کشت دراز مدت آفتابگردان بر برخی ویژگی های شیمیایی خاک تعداد 40 نمونه خاک سطحی (0-30 سانتی متر) از خاک های زراعی و غیرزراعی همجوار که متعلق به 10 سری خاک هستند، در منطقه خوی مورد مطالعه قرار گرفتند. خاک های این منطقه بیش از پنج دهه است که زیر کشت متمرکز آفتابگردان همراه با آبیاری غرقابی و استعمال کودهای شیمیایی هستند. نتایج نشان داد که در بیشتر خاک های مطالعه شده عملیات زراعی مستمر منجر به افزایش 09/0 تا 39/0 واحد در pH خاک و 16 تا 26 گرم بر کیلوگرم در کربنات کلسیم معادل شده بود. در مقایسه با اراضی غیرزراعی، خاک های زراعی افزایشی نسبی در هدایت الکتریکی خاک (20 تا 80 درصد) داشتند که می تواند با شیمی آب آبیاری مورد استفاده و اثرات متقابل بین آب آبیاری و خاک های دریافت کننده آن مرتبط باشد. کشت مستمر آفتابگردان موجب تخلیه نسبی کربن آلی خاک (17 تا 39 درصد)، پتاسیم محلول (10 تا 330 درصد)، پتاسیم تبادلی (25 تا 40 درصد)، پتاسیم قابل استفاده (16 تا 41 درصد)، نسبت جذب پتاسیم (16 تا 61 درصد) و درصد پتاسیم تبادلی (26 تا 40 درصد) شده بود که می توان آن را به خارج کردن بقایای آفتابگردان بعد از برداشت محصول و جذب دامنه بالای پتاسیم توسط این گیاه نسبت داد. به طور کلی خصوصیات شیمیایی سری‌های خاک مختلف واکنش های متفاوتی به کشت دراز مدت آفتابگردان نشان دادند.
علیرضا یدوی؛ زینب یوسف پور
چکیده
به منظور بررسی تأثیر کودهای زیستی و شیمیایی بر خصوصیات شیمیایی خاک و غلظت عناصر در برگ و دانة آفتابگردان، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در تابستان 1390 در مزرعه ای در ایوانغرب ( استان ایلام) اجرا شد. فاکتور اصلی شامل چهار سطح کود شیمیایی نیتروژن و فسفر (0، 33، 66 و 100 درصد کود شیمیایی نیتروژن ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر کودهای زیستی و شیمیایی بر خصوصیات شیمیایی خاک و غلظت عناصر در برگ و دانة آفتابگردان، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در تابستان 1390 در مزرعه ای در ایوانغرب ( استان ایلام) اجرا شد. فاکتور اصلی شامل چهار سطح کود شیمیایی نیتروژن و فسفر (0، 33، 66 و 100 درصد کود شیمیایی نیتروژن و فسفر مورد نیاز) و فاکتور فرعی شامل فاکتوریل کاربرد کود زیستی نیتروکسین و فسفات بارور2 هرکدام در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) بود. نتایج نشان داد که برهمکنش کود شیمیایی و فسفات بارور2 بر غلظت پتاسیم دانه اثر معنی داری داشت، به طوری که در سطوح 0، 33، 66 و 100 درصد کود شیمیایی به ترتیب با کاربرد فسفات بارور2 افزایش 30/23، 28/31، 31/31 و 41/11 درصدی در مقدار پتاسیم بذر نسبت به عدم کاربرد آن ایجاد شد. کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و نیتروکسین بر میزان فسفر بذر اثر افزایشی معنی داری داشتند، به طوری که بیشترین میزان این عنصر (28/1108 میلی گرم در کیلوگرم) مربوط به سطح کاربرد 100 درصد کود شیمیایی و تلقیح با نیتروکسین بود. کاربرد 100 درصد کود شیمیایی مورد نیاز و همچنین کود زیستی فسفات بارور2 به ترتیب باعث افزایش 6/10 و 7/3 درصدی نیتروژن بذر شدند. نیتروکسین و فسفات بارور2 بر میزان فسفر قابل جذب خاک تأثیر معنی داری داشتند، به طوری که کاربرد نیتروکسین و فسفات بارور2 به ترتیب باعث افزایش 75/12 و 64/23 درصدی میزان فسفر قابل جذب در خاک نسبت به عدم کاربرد آن ها شده است. در نهایت نتایج نشان داد که کاربرد کودهای زیستی نیتروکسین و فسفات بارور 2 به همراه کودهای شیمیایی از طریق تأمین بخشی از عناصر مورد نیاز گیاه باعث کاهش مصرف کودهای شیمیایی می شود.
نصرت اله نجفی؛ سنیه مردمی؛ شاهین اوستان
چکیده
در یک آزمایش گلخانه ای، تأثیر غرقاب، لجن فاضلاب و کود دامی بر جذب و غلظت P، K، Ca، Mg و Na در ریشه و بخش هوایی آفتابگردان ((Helianthus annuus L. بررسی گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار شامل مدت غرقاب در پنج سطح (صفر، 2، 4، 8، 22 روز)، منبع کود آلی در دو سطح (کود دامی و لجن فاضلاب) و هر کود آلی در سه سطح (صفر، 15، 30 گرم ...
بیشتر
در یک آزمایش گلخانه ای، تأثیر غرقاب، لجن فاضلاب و کود دامی بر جذب و غلظت P، K، Ca، Mg و Na در ریشه و بخش هوایی آفتابگردان ((Helianthus annuus L. بررسی گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار شامل مدت غرقاب در پنج سطح (صفر، 2، 4، 8، 22 روز)، منبع کود آلی در دو سطح (کود دامی و لجن فاضلاب) و هر کود آلی در سه سطح (صفر، 15، 30 گرم بر کیلوگرم خاک) انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش مدت غرقاب شدن خاک، جذب و غلظت P و K در ریشه و بخش هوایی، غلظت Ca و Na در ریشه، غلظت Mg بخش هوایی، جذب Ca و Mg در ریشه و جذب و غلظت Na در بخش هوایی آفتابگردان افزایش یافت ولی جذب و غلظت P در ریشه و جذب K در ریشه و بخش هوایی مجدداً کاهش یافت. با افزایش مدت غرقاب شدن خاک، جذب و غلظت Ca در بخش هوایی کاهش یافت ولی غلظت Ca در بخش هوایی دوباره افزایش یافت. اثر غرقاب شدن خاک بر جذب Mg در بخش هوایی معنی دار نبود. با کاربرد کود دامی و لجن فاضلاب و افزایش سطح مصرفی آنها جذب و غلظت P در ریشه و بخش هوایی، جذب Ca در ریشه و بخش هوایی و جذب و غلظت Na در بخش هوایی افزایش یافت. جذب و غلظت K در بخش هوایی با کاربرد کود دامی و افزایش سطح مصرفی آن افزایش یافت ولی با مصرف لجن فاضلاب کاهش یافت. تأثیر غرقاب شدن خاک بر جذب و غلظت عناصر پرمصرف و سدیم در ریشه و بخش هوایی به منبع و مقدار کود آلی مصرفی بستگی داشت و برعکس. نتایج نشان داد که حتی دوره های کوتاه غرقاب شدن خاک (2 روز) بر غلظت های عناصر در گیاه اثرات طولانی مدت داشت. به طور کلی، گیاه آفتابگردان P،Mg و Naرا در ریشه و Ca را در بخش هوایی انباشته کرد در حالی که غلظت K در ریشه تفاوت معنی داری با بخش هوایی نداشت.
