بررسی نقش پرارتفاع جنب‌حاره عربستان در تامین رطوبت ‌بارش‌های فرین فراگیر‌ فصل سرد ایران زمین

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• هلاله فهیمی ¹
• عبدالله فرجی ¹
• بهلول علیجانی ²

¹ گروه اقلیم شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه زنجان

² گروه جغرافیا، دانشگاه خوارزمی

10.22067/jsw.2024.87969.1408

چکیده

هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی نقش پرارتفاع عربستان بر بارش‌های فرین دوره سرد سال ایران است. به این منظور با استفاده از داده‌های ایستگاهی بارش روزانه ایران، روزهای با بارش فرین استخراج شد. 7 الگو با بیشترین بارش فرین و بیشترین همگنی مکانی جهت تحلیل‌های سینوپتیکی انتخاب گردید. با استفاده از داده‌هایERA5 نقشه‌های ارتفاع ژئوپتانسیل و رطوبت ویژه ترسیم گردید. نتایج حاکی از آن است که پرارتفاع عربستان براساس موقعیت مکانی و تعامل با الگوهای گردشی عرض میانی نقش مهمی در تامین رطوبت بارش‌های فرین فصل سرد سال ایران دارد. موقعیت مکانی و میزان گسترش آن تحت‌تاثیر نفوذ حاره‌ای سامانه‌های غربی در 2 تراز زیرین و میانی تغییر می‌یابد. بیشترین حاکمیت بر روی ایران را در تراز زیرین دارد زیرا در ترازهای بالاتر به علت نفوذ بیشتر شاخه جنوبی بادهای غربی، موقعیتی جنوبی‌تر یافته و اثرات آن بر ایران کاهش می‌یابد. طوری‌که از تراز 600 هکتوپاسکال به بالا تاثیری بر ایران ندارد. تعامل پرارتفاع عربستان با سامانه‌های عرض میانی منجر به شکل‌گیری رودخانه جوی با منشا حاره‌ایی می‌شود. در عین‌حال عاملی مهم در انتقال رطوبت به شرق آفریقای مرکزی در منطقه حاره می‌باشد که محل منشاء شکل‌گیری رودخانه جوی است. در سطح زمین پرارتفاع عربستان رطوبت دریای عرب و خلیج فارس را به نواحی جنوب، جنوب‌غرب، غرب و شمال غرب می‌رساند و مانع از ورود گسترده کم‌فشار ترکیه به شمال‌غرب و غرب ایران می‌شود و با حاکمیت بر روی دریای سرخ جنوبی مانع ورود کم‌فشار سودان به خاورمیانه است. این نتیجه نشان می‌دهد که کم‌فشار سودان و مدیترانه عامل اصلی تمام بارش‌های فرین فراگیر فصل سرد سال ایران نیستند. اگرچه پرارتفاع عربستان مانع ورود سامانه‌های بارشی به درون ایران است اما در تامین رطوبت بارش‌های فرین فراگیر مناطق جنوب و نیمه غرب ایران هم به صورت ایجاد رودخانه جوی در تعامل با سردچال عرض میانی و هم انتقال رطوبت از طریق جریان واچرخندی خود به درون ایران نقش بسیار مهمی دارد.

کلیدواژه‌ها

• ایران
• بارش فرین فراگیر
• پرارتفاع جنب حاره
• پرارتفاع جنب حاره عربستان
• رودخانه جوی

موضوعات

• علوم آب

عنوان مقاله [English]

The Effects of the Arabia Anticyclone (AA) on the Extreme and Widespread Precipitation of the Cold Season in Iran

نویسندگان [English]

• Helaleh Fahimi ¹
• Abd0llah Faraji ¹
• bohlul alijani ²

¹ Department of Climatology, Faculty of Social Sciences, Zanjan University

² Department of Geography, Khwarazmi University

چکیده [English]

Arabia Antyciclone (AA), is a component of atmospheric circulation affecting the cold-period precipitation in Iran. This study aimed to investigate the role of AA on the cold-period extreme precipitation in Iran. To this end, 7 patterns with the highest extreme precipitation and the highest spatial homogeneity during a 31-year period (1989-2020) were investigated. Using the ERA5 data, geopotential altitude and specific humidity maps were plotted. The results showed that the location and expansion of the AA changed under the influence of the tropical penetration of Western systems at different levels. By ascending to higher levels, due to the greater influence of Western systems, the AA finds a more southern position, and its effects on Iran are diminished. The AA in interaction with the mid-latitude cut off low and the southern branch of the westerlies leads to the formation of an atmospheric river (AR) with a tropical origin. Moreover, with its anticyclonic current, it leads to the humidity feeding of the atmospheric river along its way to enter Iran. Meanwhile, it is an important factor in the transfer of humidity to East Central Africa, where the atmospheric river is formed. At the ground level, the AA diverts humidity from the Arabian Sea and the Persian Gulf to the western and northwestern regions, preventing widespread entry of the Turkey low into the western and southwestern regions of Iran. It also prevents Sudan low from entering the Middle East by entering the southern Red Sea. Arabia Antyciclone (AA), is a component of atmospheric circulation affecting the cold-period precipitation in Iran. This study aimed to investigate the role of AA on the cold-period extreme precipitation in Iran. To this end, 7 patterns with the highest extreme precipitation and the highest spatial homogeneity during a 31-year period (1989-2020) were investigated. Using the ERA5 data, geopotential altitude and specific humidity maps were plotted. The results showed that the location and expansion of the AA changed under the influence of the tropical penetration of Western systems at different levels. By ascending to higher levels, due to the greater influence of Western systems, the AA finds a more southern position, and its effects on Iran are diminished. The AA in interaction with the mid-latitude cut off low and the southern branch of the westerlies leads to the formation of an atmospheric river (AR) with a tropical origin. Moreover, with its anticyclonic current, it leads to the humidity feeding of the atmospheric river along its way to enter Iran. Meanwhile, it is an important factor in the transfer of humidity to East Central Africa, where the atmospheric river is formed. At the ground level, the AA diverts humidity from the Arabian Sea and the Persian Gulf to the western and northwestern regions, preventing widespread entry of the Turkey low into the western and southwestern regions of Iran. It also prevents Sudan low from entering the Middle East by entering the southern Red Sea. Arabia Antyciclone (AA), is a component of atmospheric circulation affecting the cold-period precipitation in Iran. This study aimed to investigate the role of AA on the cold-period extreme precipitation in Iran. To this end, 7 patterns with the highest extreme precipitation and the highest spatial homogeneity during a 31-year period (1989-2020) were investigated. Using the ERA5 data, geopotential altitude and specific humidity maps were plotted. The results showed that the location and expansion of the AA changed under the influence of the tropical penetration of Western systems at different levels. By ascending to higher levels, due to the greater influence of Western systems, the AA finds a more southern position, and its effects on Iran are diminished. The AA in interaction with the mid-latitude cut off low and the southern branch of the westerlies leads to the formation of an atmospheric river (AR) with a tropical origin. Moreover, with its anticyclonic current, it leads to the humidity feeding of the atmospheric river along its way to enter Iran. Meanwhile, it is an important factor in the transfer of humidity to East Central Africa, where the atmospheric river is formed. At the ground level, the AA diverts humidity from the Arabian Sea and the Persian Gulf to the western and northwestern regions, preventing widespread entry of the Turkey low into the western and southwestern regions of Iran. It also prevents Sudan low from entering the Middle East by entering the southern Red Sea.

کلیدواژه‌ها [English]

• Arabia Anticyclone
• Extreme and Widespread rainfall
• Atmospheric river
• Iran