علوم آب
رضا سعیدی
چکیده
در این پژوهش حساسیت تبخیر-تعرق ذرت به تنش آبی، در مراحل متمایز رشد و برای شرایط کاربرد مقادیر مختلف آب آبیاری بررسی شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل چهار سطح (I0)100، (I1)80، (I2)60 و (I3)40 درصد نیاز آبی گیاه و تیمارهای مراحل رشد شامل چهار مرحله‌ی اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد بود. ...
بیشتر
در این پژوهش حساسیت تبخیر-تعرق ذرت به تنش آبی، در مراحل متمایز رشد و برای شرایط کاربرد مقادیر مختلف آب آبیاری بررسی شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل چهار سطح (I0)100، (I1)80، (I2)60 و (I3)40 درصد نیاز آبی گیاه و تیمارهای مراحل رشد شامل چهار مرحله‌ی اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد بود. تبخیر-تعرق روزانه گیاه بر اساس بیلان آب خاک در منطقه ریشه اندازه‌گیری شد. مقادیر تبخیر-تعرق در مراحل رشد مذکور به‌ترتیب برابر با 79، 8/201، 8/123 و 6/14 میلی‌متر (در تیمار I0)، 3/78، 196، 6/112 و 6/14 میلی‌متر (در تیمار I1)، 72، 6/173، 99 و 7/11 میلی‌متر (در تیمار I2)، 8/62، 5/147، 5/81 و 4/8 میلی‌متر (در تیمار I3) اندازه‌گیری شد. مقدار عملکرد خشک ذرت در تیمارهای I0، I1، I2 و I3 به‌ترتیب برابر با 1/17، 8/15، 6/12 و 7/8 تن بر هکتار بود. در کل دوره رشد و در سطوح آبیاری I1، I2 و I3، مقدار تبخیر-تعرق نسبی ذرت به‌ترتیب 6/95، 85 و 6/71 درصد و مقدار عملکرد نسبی محصول به‌ترتیب 4/92، 7/73 و 9/50 درصد برآورد شد. در این پژوهش ضرایب حساسیت درون فصلی تبخیر-تعرق ذرت به تنش آبی، از طریق مدل جنسن مدل‌سازی شد. به‌این صورت که برای داده‌های واقعی هر تیمار تحت تنش (I1الی I3) و در مراحل اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد ذرت، به‌ترتیب ضرایب حساسیت الی (موجود در مدل جنسن) توسط نرم‌افزار SPSS برآورد شد. میانگین ضرایب مذکور در تیمارهای تحت تنش به‌ترتیب برابر با 421/0، 37/1، 274/0 و 133/0 تعیین شد. برای صحت‌سنجی مدل جنسن در تخمین عملکرد نسبی واقعی ذرت، از آماره‌های ارزیابی ، EF، RMSE، ME و CRM استفاده شد. آماره‌های مذکور به‌ترتیب برابر با 998/0، 986/0، 753/2، 026/0 و 021/0 محاسبه شد که نشان‌دهنده کارایی خوب مدل در تخمین عملکرد نسبی محصول بود. همچنین در سطوح مختلف آبیاری، بین دو پارامتر تبخیر-تعرق و عملکرد زیست‌توده خشک ذرت، رابطه‌ی Y=69.935ET-12281 با ضریب همبستگی 999/0 برازش داده شد. انتخاب مرحله‌ی رشد مناسب به‌منظور اعمال تنش آبی و سطح تنش وارده، تأثیر به‌سزایی در مقدار تبخیر-تعرق و تولید زیست‌توده گیاهی داشت. دستاورد کاربردی پژوهش این بود که با استفاده از مدلها و روابط بین تبخیر-تعرق و عملکرد گیاه، می‌توان بر اساس مقدار تبخیر-تعرق واقعی و تحت مدیریت در مراحل مختلف رشد، مقدار عملکرد واقعی محصول را تخمین زد. همچنین با توجه به تأثیر شدت تنش آبی بر کاهش تعرق گیاه و افزایش تبخیر از سطح خاک، استفاده از مالچ روی خاک به‌خصوص در مراحل اولیه و پایانی رشد قابل توصیه بود.
صابر جمالی؛ حسین انصاری؛ سیده محبوبه زین الدین
چکیده
در آبیاری به روش آبیاری بخشی ریشه (PRD)، نیمی از محیط ریشه به تواتر به‌صورت کامل آبیاری شده و نیم دیگر خشک نگه داشته می‌شود. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی عملکرد و اجزای عملکرد کینوا با کاربرد روش آبیاری PRD در سه نوع بستر کاشت می‌باشد. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1397 در شرایط گلخانه‌ای که شامل دو مدیریت ...
بیشتر
در آبیاری به روش آبیاری بخشی ریشه (PRD)، نیمی از محیط ریشه به تواتر به‌صورت کامل آبیاری شده و نیم دیگر خشک نگه داشته می‌شود. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی عملکرد و اجزای عملکرد کینوا با کاربرد روش آبیاری PRD در سه نوع بستر کاشت می‌باشد. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1397 در شرایط گلخانه‌ای که شامل دو مدیریت آبیاری (آبیاری کامل FI و آبیاری بخشی ناحیه ریشه PRD) و سه بستر کشت (سیلتی رسی S1، لوم رسی S2 و لوم شنی S3) بود، اجرا شد. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع گیاه در تیمار FI (4/84 سانتی‌متر) و کمترین ارتفاع گیاه در تیمار PRD(5/82 سانتی‌متر) می‌باشد. با کاهش 50 درصد میزان آب آبیاری از تیمار FI به تیمارPRD ، وزن هزاردانه 1/9 درصد کاهش یافت، بیشترین و کمترین وزن هزاردانه گیاه به‌ترتیب 0/4 و 6/3 گرم در بوته در تیمارهای FI و PRDبه‌دست آمد. عملکرد دانه با تغییر مدیریت آبیاری از تیمار FI بهPRD ، 2/10 درصد کاهش داشت و حداکثر و حداقل مقدار آن به‌ترتیب در تیمارهای FI (7/19 گرم در بوته) وPRD (7/17 گرم در بوته) اندازه‌گیری شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه (2/20 و 4/18 گرم در بوته) به‌ترتیب مربوط به تیمارهای S1 و S2,3 است. تیمار خاک سیلتی رسی با وزن هزار دانه 12/4 گرم، دارای وزن هزار دانه بیشتری نسبت به خاک‌های لوم رسی و لوم شنی (بترتیب با 78/3 و 78/3 گرم) داشت. به‌طورکلی، تأثیر روش آبیاری PRD بر کاهش مصرف آب در کشت گلخانه‌ای کینوا مثبت بود و قابل توصیه می‌باشد.
جواد رمضانی مقدم؛ یاسر حسینی؛ محمد رضا نیک پور؛ عطیه عبدلی
چکیده
بیشترین سهم مصرف منابع آب در ایران مربوط به بخش کشاورزی است. بنابراین جهت صرفه‌جویی در منابع آب، اولویت با کاهش میزان آب آبیاری است و یکی از راهکارهای مهم در این راستا، استفاده از منابع آب نامتعارف می‌باشد. بدین‌منظور در این پژوهش اثر استفاده از آب‌شور بر عملکرد گوجه‌گیلاسی تحت شرایط تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای اعمال ...
بیشتر
بیشترین سهم مصرف منابع آب در ایران مربوط به بخش کشاورزی است. بنابراین جهت صرفه‌جویی در منابع آب، اولویت با کاهش میزان آب آبیاری است و یکی از راهکارهای مهم در این راستا، استفاده از منابع آب نامتعارف می‌باشد. بدین‌منظور در این پژوهش اثر استفاده از آب‌شور بر عملکرد گوجه‌گیلاسی تحت شرایط تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای اعمال شده شامل شوری آب آبیاری (در دو سطح 4S1= و 7 = S2 دسی-زیمنس بر متر) و تنش خشکی (در سه سطح، آبیاری در نقاط 40، 50 و 65 درصد تخلیه رطوبتی خاک به‌ترتیب I1، I2 و I3 ) بودند. طرح آزمایشی مورد استفاده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر تنش شوری آب آبیاری بر عملکرد، مجموع تبخیر و تعرق و کارآیی مصرف آب (به‌ترتیب در سطوح یک، پنج و پنج درصد) معنی‌دار شد. همچنین بیشترین اثر کاهشی تنش شوری روی عملکرد گوجه‌گیلاسی (با مقدار 27 درصد کاهش مربوط تیمار شوری 7 دسی‌زیمنس بر متر) مشاهده شد. از طرفی استفاده از آب شور (7 دسی‌زیمنس بر متر) موجب کاهش 2/19 درصدی کارآیی مصرف آب نسبت به تیمار شاهد شد. دلایل این کاهش صفات مورد بررسی می‌تواند به‌خاطر اثر منفی پتانسیل اسمزی، کاهش تبخیر و تعرق کل و تجمع یون‌ها در اندام حساس پایینی باشد. از طرفی گرچه افزایش شوری موجب کاهش عملکرد در سطح معنی‌دار یک‌درصد شده است، اما ممکن است در سال‌های آینده با محدودیت‌های شدید منابع آبی و افزایش هزینه‌های تهیه آن، این مقادیر کاهش عملکرد، اقتصادی و قابل توجیه باشد.
محمد جواد فریدونی؛ هوشنگ فرجی
چکیده
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و روش‌های کشت بر بهروری مصرف آب و عملکرد کمی و کیفی ذرت شیرین، آزمایشی به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1394 اجرا گردید. عامل اصلی آزمایش شامل آبیاری در 3 سطح، 100 (1I)، 75 (2I) و 50 درصد نیاز آبی گیاه (3I) و عامل فرعی شامل ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و روش‌های کشت بر بهروری مصرف آب و عملکرد کمی و کیفی ذرت شیرین، آزمایشی به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1394 اجرا گردید. عامل اصلی آزمایش شامل آبیاری در 3 سطح، 100 (1I)، 75 (2I) و 50 درصد نیاز آبی گیاه (3I) و عامل فرعی شامل روش‌های کشت در 6 سطح، کشت بذر زیر خاکپوشه پلاستیک در 15 فروردین‌ماه (1CT)، کشت نشا زیر خاکپوشه پلاستیک در 15 فروردین‌ماه (2CT)، کشت بذر به روش متداول در 15 اردیبهشت‌ماه (3CT)، کشت بذر زیر خاکپوشه پلاستیک در 15 اردیبهشت‌ماه (4CT)، کشت نشا زیر خاکپوشه پلاستیک در 15 اردیبهشت‌ماه (5CT) و کشت نشا به روش متداول در 15 اردیبهشت‌ماه (6CT) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش آبیاری و روش‌های کشت بر صفات عملکرد بلال و بهروری مصرف آب معنی‌دار گردید. بیشترین عملکرد بلال در تیمارهای 1CT2I، 1CT1I، 2CT2I و 2CT1I به ترتیب معادل 14420، 4/14414، 7/13691 و 5/13513 کیلوگرم بر هکتارو میزان مصرف آب در تیمارهای مذکور به ترتیب معادل 2521، 3362، 2385 و 3180 متر مکعب بر هتار بود. عملکرد بلال در تیمارهای کشت نشا در مقایسه با تیمارهای کشت بذر و همچنین تیمارهای خاکپوشه در مقایسه با تیمارهای بدون خاکپوشه به ترتیب حدود 85/2 و 80/27 درصد افزایش یافت. بیشترین بهروری اقتصادی مصرف آب در تیمارهای 2CT2I، 1CT2I، 2CT3I و 1CT3I به ترتیب معادل 21/2، 18/2، 16/2 و 14/2 کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد. استفاده از نشا و خاکپوشه پلاستیک باعث تسریع رشد و نمو گیاه و تولید خارج از فصل شد.حفظ رطوبت زیر خاکپوشه پلاستیک، باعث افزایش میزان قند و درصد ساکارز دانه گردید. در مناطقی که محدودیت آب وجود دارد، جهت رسیدن به حداکثر عملکرد کمی و کیفی، استفاده از تیمار تامین 75 درصد نیاز آبی گیاه و کشت نشا زیر خاکپوشه امکان‌پذیر است.
علیرضا کیانی؛ افشین مساوات
چکیده
تاثیر روش‌های مختلف آبیاری یکدرمیان با آب شور بر روی عملکرد ذرت، توزیع شوری و رطوبت در نیمرخ خاک در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل: T1 و T2 به ترتیب 100 و 50 درصد آب مورد نیاز گیاه با آب غیرشور، T3 و T4 آبیاری با آب غیر شور– شور به ترتیب بصورت متناوب و ثابت، T5 و T6 کم آبیاری ...
بیشتر
تاثیر روش‌های مختلف آبیاری یکدرمیان با آب شور بر روی عملکرد ذرت، توزیع شوری و رطوبت در نیمرخ خاک در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل: T1 و T2 به ترتیب 100 و 50 درصد آب مورد نیاز گیاه با آب غیرشور، T3 و T4 آبیاری با آب غیر شور– شور به ترتیب بصورت متناوب و ثابت، T5 و T6 کم آبیاری با آب غیرشور و آبیاری یک درمیان به ترتیب بصورت ثابت و متناوب و T7 آبیاری کامل با آب شور بود. شوری آب آبیاری در تیمارهای غیرشور و شور به ترتیب 5/1 و 8 دسی‌زیمنس بر متر بود. تیمارهای کم‌آبیاری (T2، T5 و T6) و همچنین تیمارهای آبیاری با آب شور یک درمیان (T3 و T4) از نظر عملکرد نسبت به هم اختلاف معنی‌داری نداشته بطوری که عملکرد در تیمارهای T3 و T4 با 50 درصد ذخیره آب شیرین نسبت به تیمار T1 به ترتیب در حدود 7 و 1 درصد کاهش داشت. مقایسه توزیع رطوبت در تیمارهای کم آبیاری نشان داد که بیشترین رطوبت در سطح و عمق خاک به ترتیب مربوط به تیمارهای T6 و T2 بود. بررسی دو سالهی توزیع شوری در نیمرخ خاک در تیمارهای T3 و T4 نشان داد که امکان کاربرد آب شور برای تولید ذرت وجود دارد ولی برای حفظ پایداری، زهکشی و آبشویی خاک مورد نیاز است.
عباس رضائی استخروئیه؛ سپهر خوش قدم؛ مجتبی ابراهیمی سیریزی؛ علیرضا بادیه نشین
چکیده
کمبود آب مهمترین عامل محدود‌کننده محصولات کشاورزی در جهان است. روش‌های مختلف کم‌آبیاری، راه حل‌های مناسبی جهت صرفه‌جویی در آب آبیاری می‌باشند. در این مقاله بررسی تاثیر کم‌آبیاری سنتی و خشکی موضعی ریشه بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) انجام شد. تحقیق در سال 1390 در دانشگاه شهید باهنرکرمان، به ...
بیشتر
کمبود آب مهمترین عامل محدود‌کننده محصولات کشاورزی در جهان است. روش‌های مختلف کم‌آبیاری، راه حل‌های مناسبی جهت صرفه‌جویی در آب آبیاری می‌باشند. در این مقاله بررسی تاثیر کم‌آبیاری سنتی و خشکی موضعی ریشه بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) انجام شد. تحقیق در سال 1390 در دانشگاه شهید باهنرکرمان، به صورت بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار کم‌آبیاری، یک تیمار شاهد و در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای کم‌آبیاری عبارت بودند از: کم آبیاری سنتی5 (آبیاری با80، 60 و 40درصد نیاز آبی) و خشکی موضعی ریشه6 با (آبیاری 80، 60 و 40درصد نیاز آبی). این تیمارها در مراحل مختلف رشد گیاه اعمال شدند. نتایج نشان داد که تیمار کم‌آبیاری سنتی (آبیاری با 80درصد نیاز آبی گیاه) در مرحله رشد رویشی بیشترین ارتفاع گیاه، سطح برگ، شاخص سطح برگ و قطر طبق را دارا بود. همچنین حداکثر عملکرد بیولوژیک برابر 49054، حداکثر عملکرد دانه برابر 3/9934 و حداکثر عملکرد روغن برابر 2/2441 کیلوگرم در هکتار در این تیمار اتفاق افتاد. بیشترین کارآیی مصرف آب برای عملکرد دانه در این تیمار برابر 46/1، برای عملکرد بیولوژیک برابر 21/7 و برای عملکرد علوفه خشک برابر 7/5 کیلوگرم در هر متر مکعب آب مصرفی حاصل شد. با توجه به نتایج فوق برای گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) در منطقه مورد مطالعه، کم‌آبیاری سنتی با 80درصد نیاز آبی گیاه در مرحله رشد رویشی توصیه می گردد.
سیده سهیلا نوربخش؛ مهدی قبادی نیا؛ عبدالرزاق دانش شهرکی؛ محمدرضا نوری امامزاده‌ایی؛ روح الله فتاحی نافچی
چکیده
برنامه‌ریزی آبیاری یکی از اقدامات مهم در راستای افزایش تولید کمی و کیفی محصول است. در واقع هدف از برنامه‌ریزی آبیاری کنترل وضعیت آب در گیاه برای رسیدن به سطح مطلوب از عملکرد گیاه می‌باشد. عامل مهمی که تنش آبی گیاه و در نهایت میزان عملکرد به آن بستگی داشته و در برنامه‌ریزی آبیاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، زمان آبیاری است. پژوهش ...
بیشتر
برنامه‌ریزی آبیاری یکی از اقدامات مهم در راستای افزایش تولید کمی و کیفی محصول است. در واقع هدف از برنامه‌ریزی آبیاری کنترل وضعیت آب در گیاه برای رسیدن به سطح مطلوب از عملکرد گیاه می‌باشد. عامل مهمی که تنش آبی گیاه و در نهایت میزان عملکرد به آن بستگی داشته و در برنامه‌ریزی آبیاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، زمان آبیاری است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر زمان و میزان آب آبیاری بر کارآیی مصرف آب، عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا در سال 1391 در دانشگاه شهرکرد اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل شامل چهار سطح زمان آبیاری (ساعت‌های 6، 8، 14 و 18) و دو سطح میزان آب آبیاری (آبیاری کامل و کم‌آبیاری) در چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد آبیاری در ساعت‌های مختلف روز کارآیی مصرف آب، میزان آب مصرفی، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه و عملکرد دانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به گونه‌ای‌که کارآیی مصرف آب تیمار آبیاری 6 صبح، 5/18 درصد نسبت به تیمار آبیاری ساعت 14 افزایش نشان داد. در حالی‌که زمان آبیاری اثر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های فرعی و طول غلاف نداشت. همچنین میزان آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف و وزن صد دانه معنی‌دار بود. در مجموع بررسی‌ها نشان داد که حداکثر میزان صفات اندازه‌گیری شده در تیمارآبیاری 6 صبح حاصل گردید.
محمدحسین نجفی مود؛ امین علیزاده؛ کامران داوری؛ محمد کافی؛ علی شهیدی
چکیده
این طرح به منظور تعیین تابع برتر آب - شوری - عملکرد دو رقم پنبه ورامین و خرداد در شرایط اقلیمی بیرجند اجرا گردید و در آن توابع به فرمهای خطی ساده، کاب داگلاس، درجه دوم و متعالی مورد استفاده قرار گرفتند. پس از تعیین ضرایب مورد نیاز، به منظور مقایسه و ارزیابی این مدلها از آماره‌های F ، t استیودنت و پنج شاخص آماری ریشه میانگین مربعات خطا ...
بیشتر
این طرح به منظور تعیین تابع برتر آب - شوری - عملکرد دو رقم پنبه ورامین و خرداد در شرایط اقلیمی بیرجند اجرا گردید و در آن توابع به فرمهای خطی ساده، کاب داگلاس، درجه دوم و متعالی مورد استفاده قرار گرفتند. پس از تعیین ضرایب مورد نیاز، به منظور مقایسه و ارزیابی این مدلها از آماره‌های F ، t استیودنت و پنج شاخص آماری ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)6 ، ضریب تعیین (CD)7 ، بازده مدل (EF)8 ، خطای بیشینه (ME)9 و ضریب مقدار باقیمانده (CRM)10 استفاده گردید. نتایج بدست آمده در مورد هر دو رقم پنبه ورامین وخرداد نشان دادند تابع درجه دوم می تواند به عنوان تابع برتر آب - شوری – عملکرد نسبت به سایر توابع در منطقه اقلیمی بیرجند معرفی شود.
