رضا سعیدی؛ هادی رمضانی اعتدالی؛ امیر صمدی؛ علیرضا توکلی
چکیده
با افزایش نیاز به تولید غذا و کاهش منابع آبی، می‌توان با بررسی اراضی دیم از نظر خصوصیات توپوگرافی، دسترسی به منابع آبی و تخصیص بهینه منابع آب موجود، میزان تولید را با انجام آبیاری تکمیلی افزایش داد. در این مطالعه، پتانسیل‌یابی اراضی دیم منطقه کامیاران برای انجام آبیاری تکمیلی، با انتخاب اراضی دیم دارای شیب کمتر از 8 درصد و مجاورت ...
بیشتر
با افزایش نیاز به تولید غذا و کاهش منابع آبی، می‌توان با بررسی اراضی دیم از نظر خصوصیات توپوگرافی، دسترسی به منابع آبی و تخصیص بهینه منابع آب موجود، میزان تولید را با انجام آبیاری تکمیلی افزایش داد. در این مطالعه، پتانسیل‌یابی اراضی دیم منطقه کامیاران برای انجام آبیاری تکمیلی، با انتخاب اراضی دیم دارای شیب کمتر از 8 درصد و مجاورت با رودخانه‌های فصلی صورت گرفت. منابع آبی نیز برای انجام آبیاری بهاره (50 میلی‌متر در ماه‌های فروردین و اردیبهشت)، آبیاری پاییزه (75 میلی متر در ماه‌های آبان و آذر) و جفت آبیاری (مجموع آبیاری بهاره و پاییزه) در نظر گرفته شد. بهینهسازی برای برآورد سطوح زیر کشت بهینه و به منظور افزایش سود خالص در زیرحوضه‌‌های کامیاران انجام شد. با توجه به حجم متفاوت منابع آبی قابل دسترس، یک زمان مشخص برای انجام آبیاری تکمیلی در تمام زیر حوضه‌ها تعیین نگردید. در زیر حوضه‌های A، B ،C آبیاری پاییزه گندم، در زیر حوضه های E، F و INT آبیاری بهاره و پاییزه گندم و آبیاری پاییزه جو و در زیرحوضه D، آبیاری بهاره و پاییزه گندم، توسط مدل بهینهسازی پیشنهاد شد. با اجرای مدل بهینهسازی در اراضی با شیب کمتر از 8 درصد، برای سال زراعی 94-1393، مجموع تولید گندم و جو به‌ترتیب 5/47 و 5/10 درصد، مجموع سود خالص گندم و جو 85 درصد و بهره وری آب برای دو محصول گندم و جو، به ترتیب 8/74 و 5/44 درصد، نسبت به کشت مطلق دیم افزایش داشته است.
حمید رضا سالمی؛ علیرضا توکلی
چکیده
به منظور تعیین اثرات تغییر ارتفاع غرقاب بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخصهای کیفی برنج، آزمایشی در دو سال زراعی و در ایستگاه تحقیقات شهید فزوه اصفهان اجرا شد. آزمایش به صورت طرح آماری کرت‌های خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. سه تیمار میزان ارتفاع غرقاب شامل غرقاب ...
بیشتر
به منظور تعیین اثرات تغییر ارتفاع غرقاب بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخصهای کیفی برنج، آزمایشی در دو سال زراعی و در ایستگاه تحقیقات شهید فزوه اصفهان اجرا شد. آزمایش به صورت طرح آماری کرت‌های خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. سه تیمار میزان ارتفاع غرقاب شامل غرقاب دائم با عمق 5/3 سانتی‌متر در تمام دوره فصل رشد (I1)، غرقاب دائم با عمق 2/2 سانتی‌متر در تمام دوره فصل رشد (I2) و تیمار کنترل ارتفاع غرقاب بین 1-0 سانتی‌متر (I3) در کرت‌های اصلی و هشت رقم و لاین پیشرفته برنج (گرده محلی، زاینده‌رود، سازندگی، حسنی شمال، 97-67، 113-67، 47-67 و 72-67) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. در طول دوره رشد و در پایان فصل رشد، صفات عملکرد دانه، اجزای عملکرد و خصوصیات کیفی شامل میزان آمیلوز، دمای ژلاتینی شدن و ثبات و قوام ژل در تیمارهای مختلف اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تأثیر میزان‌های مختلف‌آب مصرفی ناشی از ارتفاع غرقاب بر درصد پوکی، ارتفاع بوته، طول خوشه، طول ریشه، وزن خشک ریشه، ثبات و قوام ژل، دمای ژلاتینی شدن و بهره‌وری آب معنی‌دار (01/0 P) است اما بر بقیه‌‌ی شاخص‌ها معنی‌دار نگردید. همچنین ارقام و لاین‌های مورد بررسی، تفاوت معنی‌داری (01/0 P) از نظر دمای ژلاتینی شدن، ثبات و قوام ژل، تعداد روز تا 50 درصد رسیدگی، طول ریشه، وزن خشک ریشه، ارتفاع بوته، طول خوشه، وزن هزار دانه، درصد پوکی، عملکرد دانه، تعداد پنجه، عرض و طول دانه شلتوک، تعداد دانه در خوشه و بهره‌وری آب داشتند. ارقام از نظر دو شاخص تعداد روز تا رسیدگی کامل و میزان آمیلوز دارای تفاوت معنی‌داری در سطح پنج درصد (05/0 P) بودند. میانگین مقادیر بهره‌وری آب در تیمار I3 حداکثر و برابر 77/0 کیلوگرم بر متر مکعب به دست آمد. همچنین رقم زاینده‌رود دارای بالاترین مقدار بهره‌وری آب بود. بعد از این رقم، ارقام 113-67 و سازندگی بیش ترین مقدار بهره‌وری آب را دارا بودند. با توجه به اهمیت بهینهسازی آب مصرفی به عنوان دیدگاه اصلی در روش‌های اعمال غرقاب در زراعت برنج، در نواحی مرکزی کشور، تیمار I3 پیشنهاد می‌گردد.
لیلا جلالی؛ جواد بذرافشان؛ علیرضا توکلی
چکیده
تاکنون شاخصهای مختلفی مانند شاخص شدت خشکسالی پالمر (PDSI)، شاخص رطوبت محصول (CMI) و شاخص اکتشاف خشکسالی (RDI) برای پایش خشکسالی کشاورزی ارائه شده‌اند که عموماً شرایط کلی رطوبت خاک را به عنوان تابعی از پارامترهای اقلیمی دما و بارش مدل می‌کنند ولی اختصاص به محصول معینی ندارند. شاخص خشکسالی محصول خاص که بر پایه یک مدل بیلان آبی است جزء شاخص‌هایی ...
بیشتر
تاکنون شاخصهای مختلفی مانند شاخص شدت خشکسالی پالمر (PDSI)، شاخص رطوبت محصول (CMI) و شاخص اکتشاف خشکسالی (RDI) برای پایش خشکسالی کشاورزی ارائه شده‌اند که عموماً شرایط کلی رطوبت خاک را به عنوان تابعی از پارامترهای اقلیمی دما و بارش مدل می‌کنند ولی اختصاص به محصول معینی ندارند. شاخص خشکسالی محصول خاص که بر پایه یک مدل بیلان آبی است جزء شاخص‌هایی است که تبخیر-تعرق را مستقیما وارد پایش خشکسالی کرده و براساس نسبت تبخیر-تعرق واقعی به تبخیر-تعرق پتانسیل تعریف می‌شود. در این مطالعه یک مدل شاخص خشکسالی محصول خاص با استفاده از دادههای 9 ساله هواشناسی، خاک، عملکرد و فنولوژی محصول گندم ایستگاه کرمانشاه واقع در اقلیم معتدل سرد،مورد واسنجی و اعتبارسنجی قرار گرفت. همچنین، رابطه شدت خشکسالی محصول خاص با یک شاخص واجد طبقهبندی، شاخص اکتشاف خشکسالی،مورد ارزیابی قرار گرفت. مدل بامقدار بالای ضریب تبیین (95/0) و شاخص توافق (748/0) و مقدار پایین RMSE (098/0) و MAE (068/0) در ایستگاه موردنظر بخوبی اجرا شد. همچنین، نتایج حاکی از ارتباط قابل قبول شاخص خشکسالی محصول خاص با شاخص اکتشاف خشکسالی در طول دوره رشد محصول میباشد.
علیرضا توکلی؛ هرمز اسدی
چکیده
بررسی اقتصادی اثربخشی تک‌آبیاری در زراعت دیم سبب می‌شود تا بهترین گزاره مدیریت زراعی تعیین شود. در این بررسی، به منظور انتخاب مناسب‌ترین تیمار تک‌آبیاری و مدیریت زراعی از روش بودجه‌بندی جزیی استفاده شد. میزان هزینه‌ها و درآمدها در مدیریت‌های مختلف زراعی، قیمت آب آبیاری با نرخ بهره‌‌های متفاوت و نیز اقتصادی یا غیراقتصادی بودن ...
بیشتر
بررسی اقتصادی اثربخشی تک‌آبیاری در زراعت دیم سبب می‌شود تا بهترین گزاره مدیریت زراعی تعیین شود. در این بررسی، به منظور انتخاب مناسب‌ترین تیمار تک‌آبیاری و مدیریت زراعی از روش بودجه‌بندی جزیی استفاده شد. میزان هزینه‌ها و درآمدها در مدیریت‌های مختلف زراعی، قیمت آب آبیاری با نرخ بهره‌‌های متفاوت و نیز اقتصادی یا غیراقتصادی بودن جایگزینی تیمارها مورد بررسی قرار گرفت. قیمت هر متر مکعب آب آبیاری در منطقه پس از تبدیل به ارزش حال هزینه‌های سرمایه‌گذاری و ملحوظ هزینه‌های جاری در دو نرخ بهره 15 و 25 درصد، به ترتیب 213 و 1/338 ریال به دست آمد. طبق نتایج به دست آمده در دو سال زراعی (86-1384) در مزارع منتخب منطقه هنام شهرستان سلسله استان لرستان، میانگین سود خالص تحت شرایط مدیریت سنتی و مدیریت برتر زراعی و برای جو دیم به ترتیب 2/1270 و 1987 هزار ریال در هکتار محاسبه شد که نشان از اثربخشی کاربرد مدیریت برتر زراعی به جای مدیریت سنتی است. با تک‌آبیاری زمان کاشت و آبیاری بهاره جو دیم، سود خالص به ترتیب 173 و 4/98 درصد افزایش پیدا کرد. در منطقه هنام، برای جو دیم جایگزینی تیمار مدیریت برتر زراعی تحت شرایط تک‌آبیاری در زمان کشت توسط سایر تیمارها غیراقتصادی بوده است. در صورت جایگزینی سایر تیمارها به جای این تیمار، میزان کاهش درآمد بیشتر از کاهش در مقدار هزینه خواهد شد. بنابرین تک‌آبیاری در این منطقه در زمان کاشت به عنوان اولویت اول و تک‌آبیاری بهاره و البته تحت مدیریت برتر زراعی به عنوان دومین اولویت مطرح است.
علیرضا توکلی
چکیده
یکی از اهداف اساسی در زراعت دیم، تعیین و شناخت اجزای بهره وری آب از طریق اعمال مدیریت‌های مناسب زراعی از جمله تک‌آبیاری و تاریخ کاشت برای ارقام مختلف گندم است. بدین منظور و با هدف به گزینی تک‌آبیاری و تعیین برنامه زمانی مناسب آن برای گندم دیم، تحقیقی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه ...
بیشتر
یکی از اهداف اساسی در زراعت دیم، تعیین و شناخت اجزای بهره وری آب از طریق اعمال مدیریت‌های مناسب زراعی از جمله تک‌آبیاری و تاریخ کاشت برای ارقام مختلف گندم است. بدین منظور و با هدف به گزینی تک‌آبیاری و تعیین برنامه زمانی مناسب آن برای گندم دیم، تحقیقی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم، مراغه و به مدت دو سال زراعی (83-1381) به اجراء در آمد. سه تاریخ کاشت (زود، نرمال، دیر) و سه میزان تک آبیاری (بدون آبیاری (شرایط دیم)، تک آبیاری به میزان 50 میلی‌متر در زمان کاشت و تک آبیاری به میزان 100میلی‌متر در زمان کاشت) برای پنج رقم گندم (شامل سه لاین تحت شماره، رقم آذر 2 و دبل کراس‌‌شاهی) مورد مطالعه قرار گرفت. اجزای شاخصهای بهره‌وری آب شامل بهره‌وری بارش، بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری کل آب کاربردی (تک‌آبیاری و بارش) تحت شرایط و تیمارهای ذکر شده تعیین گردید. بر اساس نتایج به دست آمده و تحلیل بر اساس میان‌‌یابی و مقادیر کمّی شاخصهای بهره وری آب مصرفی برای گندم دیم، تیمار 100 میلی‌متر تک‌آبیاری در اول مهر، 75 میلی‌متر تک آبیاری در اواسط مهر و تک‌آبیاری 50 میلی‌متر در اواخر مهر مطلوب ترین برنامه آبیاری برای لاین شماره 3 بود که نسبت به رقم آذر2 برتری نشان داد و میزان بهره‌وری تک‌آبیاری آن بین 3/11 تا 3/21 کیلوگرم بر متر مکعب است. حداکثر بهره‌وری آب تک‌آبیاری، بهره‌وری بارش و بهره‌وری کل آب کاربردی از این گزاره مدیریتی به دست آمد.
هادی رمضانی اعتدالی؛ بیژن نظری؛ علیرضا توکلی؛ مسعود پارسی نژاد
چکیده
چکیده
کم آبیاری شیوه ای است که در آن افزایش کارآیی مصرف آب با کاهش کفایت آبیاری به دست می آید. در این تحقیق توانایی مدل CROPWAT در مدیریت کم آبیاری برای دو محصول گندم و جو در اقلیم کرج بررسی شده است. در این راستا شاخص های ارزیابی مدل شامل مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE1) و ضریب باقیمانده (CRM2) محاسبه گردید و مقادیر آنها به ترتیب در محدوده 8/9 تا ...
بیشتر
چکیده
کم آبیاری شیوه ای است که در آن افزایش کارآیی مصرف آب با کاهش کفایت آبیاری به دست می آید. در این تحقیق توانایی مدل CROPWAT در مدیریت کم آبیاری برای دو محصول گندم و جو در اقلیم کرج بررسی شده است. در این راستا شاخص های ارزیابی مدل شامل مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE1) و ضریب باقیمانده (CRM2) محاسبه گردید و مقادیر آنها به ترتیب در محدوده 8/9 تا 2/17 درصد و 32/0 تا 51/0 بود که نشان گر این است که درصد کاهش عملکرد را کمتر از نتایج واقعی برآورد می کند. مقادیر منفی به‌دست آمده برای شاخص کارآیی مدل سازی (EF3) در هر دو محصول برای دور آبیاری 14 روزه بیانگر ناکارآمدی مدل در پیش بینی کاهش عملکرد در دور آبیاری 14روزه است. از محدودیت های اساسی مدل CROPWAT این است که این مدل تنها اثر تنش خشکی را در پیش بینی عملکرد در نظر می گیرد و اثرات تنش های دیگر مانند شوری را نادیده می‌گیرد. این مطالعه نشان می دهد که کاربرد مدل CROPWAT بدون کالیبره کردن ضرایب گیاهی و خصوصیات خاک می تواند خطاهای قابل توجه‌ای داشته باشد و در استفاده از این مدل باید احتیاط نمود. در این مطالعه کارآیی مصرف آب در گیاهان مورد مطالعه در محدوده 3/1 تا 3/2 کیلوگرم بر متر مکعب به‌دست آمده است و حداکثر مقادیر آن مربوط به تیمار کم آبیاری 20 درصد نیاز آبی می باشد. اعمال مدیریت مناسب کم آبیاری می‌تواند نقش قابل توجهی در ارتقای کارآیی مصرف آب داشته باشد.
واژه‌های کلیدی: کارآیی مصرف آب،کاهش عملکرد، تابع عملکرد،CROPWAT
