علوم آب
بهناز صادقی؛ بهمن فرهادی بانسوله؛ علی بافکار؛ مختار قبادی
چکیده
زمان کشت یکی از عواملی است که روی میزان آب مصرفی، عملکرد و بهرهوری مصرف آب گیاهان تأثیرگذار است. مدلهای شبیهسازی رشد گیاه، ابزارهای مفیدی برای ارزیابی تأثیر تاریخ کشت روی پارامترهای مورد اشاره و تعیین زمان مناسب کشت میباشند. در این مطالعه به‌منظور تعیین تاریخ مناسب کشت آفتابگردان در استان کرمانشاه از مدل AquaCrop استفاده ...
بیشتر
زمان کشت یکی از عواملی است که روی میزان آب مصرفی، عملکرد و بهرهوری مصرف آب گیاهان تأثیرگذار است. مدلهای شبیهسازی رشد گیاه، ابزارهای مفیدی برای ارزیابی تأثیر تاریخ کشت روی پارامترهای مورد اشاره و تعیین زمان مناسب کشت میباشند. در این مطالعه به‌منظور تعیین تاریخ مناسب کشت آفتابگردان در استان کرمانشاه از مدل AquaCrop استفاده شد. به‌منظور واسنجی و صحتسنجی پارامترهای گیاهی مدل AquaCrop آزمایشی مزرعهای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با هشت تیمار (تیمارهای 60، 80، 100 و 120 درصد نیاز آبی در کل دوره رشد و تیمارهای 20 و 40 درصد کمآبیاری در دوره رویشی و دوره زایشی) در سه تکرار اجرا گردید. رشد گیاه آفتابگردان با استفاده از مدل واسنجی شده، براساس آمار هواشناسی 30 ساله (2017–1988) برای ایستگاههای سینوپتیک استان کرمانشاه (کرمانشاه، اسلام‌آباد غرب، سرپلذهاب و کنگاور) و برای چند تاریخ کشت مختلف شبیهسازی گردید. مقادیر عملکرد دانه، تبخیر و تعرق فصلی و بهرهوری مصرف آب بر اساس خروجیهای مدل AquaCrop تعیین گردید. نتایج بیانگر این بود که با توجه به تغییرات پارامترهای هواشناسی در 3۰ سال مورد بررسی، عملکرد پتانسیل دانه در همه ایستگاههای مورد مطالعه افزایشی بوده است. همچنین نتایج نشان داد تاریخ کشت مناسب که منجر به بالاترین عملکرد دانه و بهرهوری مصرف آب میشود در مناطق مختلف متفاوت است. مناسبترین تاریخ کشت به‌منظور دستیابی به حداکثر عملکرد دانه در ایستگاههای سرپلذهاب، اسلام‌آباد غرب، کرمانشاه و کنگاور (غرب به شرق استان) به‌ترتیب دهههای اول فروردین، دوم اردیبهشت، سوم اردیبهشت و اول خرداد تعیین گردید. دهههای دوم فروردین، اول اردیبهشت، سوم خرداد و دوم خرداد از نظر بهرهوری مصرف آب مناسبترین تاریخ کشت برای آفتابگردان به ترتیب در ایستگاههای سرپلذهاب، اسلام‌آباد غرب، کرمانشاه و کنگاور تعیین شد.
نسرین افشار بکشلو؛ کیومرث زرافشانی؛ بهمن فرهادی بانسوله
چکیده
استان کرمانشاه با دارا بودن حدود یک میلیون هکتار اراضی زراعی و باغی، یکی از قطب‌های عمده کشاورزی کشور است که با برخورداری از رتبه‌های متعدد در سطح و تولید محصولات زراعی، نقش مهمی در تامین امنیت غذایی و اقتصاد دارد. با این‌حال مصرف بی‌رویه آب در بخش کشاورزی منجر به مخاطره افتادن ذخایر آبی و ایجاد دشت‌های ممنوعه از جمله دشت ماهیدشت، ...
بیشتر
استان کرمانشاه با دارا بودن حدود یک میلیون هکتار اراضی زراعی و باغی، یکی از قطب‌های عمده کشاورزی کشور است که با برخورداری از رتبه‌های متعدد در سطح و تولید محصولات زراعی، نقش مهمی در تامین امنیت غذایی و اقتصاد دارد. با این‌حال مصرف بی‌رویه آب در بخش کشاورزی منجر به مخاطره افتادن ذخایر آبی و ایجاد دشت‌های ممنوعه از جمله دشت ماهیدشت، اسلام‌آباد و کنگاور گردیده که به زودی با پدیده‌هایی همچون فرونشست زمین و فروچاله‌ها مواجه خواهند شد. تحلیل مقدار و ارزش واقعی آب مورد استفاده در تولید که معادل آب مجازی است می‌تواند راهکاری موثر در جهت حفظ منابع آب و ممانعت از بروز بحران‌های زیست محیطی باشد. لذا در این مطالعه، مقدار و ارزش آب مجازی محصولات عمده زراعی استان شامل گندم آبی و دیم، جو آبی و دیم، نخود دیم، ذرت دانه‌ای، چغندرقند و گوجه‌فرنگی طی سال زراعی 94-93 با استفاده از نرم افزارهایCROPWAT،AGWAT وEXCEL مورد تحلیل قرار گرفت. روش تحقیق این مطالعه به روش کمی از نوع پژوهش‌های اسنادی است. مطابق نتایج، بیشترین و کمترین مقدار آب مجازی به ترتیب مربوط به محصول گندم آبی و گوجه‌فرنگی بوده و همچنین بیشترین و کمترین ارزش آب مجازی به ترتیب مربوط به محصولات نخود دیم و جو دیم می باشد. با بررسی سهم آب مجازی سبز و آبی، مناسبترین مناطق تولید محصولات مورد مطالعه تعیین گردید. به طور مثال مطابق نتایج، محصول گندم آبی در شهرستان جوانرود با کمترین سهم آب مجازی آبی تولید می شود. در مرحله بعدی، شهرستانها بر اساس مقدار و ارزش آب مجازی محصولات مورد مطالعه در بین کلاسA تاI پهنه‌بندی شدند. علیرغم اینکه مطابق نتایج پهنه‌بندی محصولات گندم آبی، جو آبی، گندم دیم، جو دیم و نخود دیم در اغلب شهرستانها در وضعیت مطلوبی قرار ندارند اما با توجه به اهمیت این محصولات در امنیت غذایی کشور باید با اتخاذ راهکارهای مناسب فنی و حمایتی نسبت به بهبود جایگاه آنها اقدام نمود. نتایج این مطالعه می‌تواند دستاوردهای مهمی برای مدیریت منابع آبی کشور و به ویژه استان کرمانشاه به همراه داشته باشد. به عبارت دیگر، پهنه‌بندی مناطق بر اساس آب مجازی در تعیین الگوی‌کشت پایدار توام با مدیریت منابع آبی منطقه، تاثیرگذار است.
بهمن فرهادی بانسوله؛ علیرضا کریمی؛ همایون حصادی
چکیده
روش‌های متداول اندازه‌گیری تبخیر و تعرق عمدتاً این پارامتر را به صورت نقطه‌ای اندازه‌گیری می‌کنند و تعمیم نتایج آنها به سطح منطقه مشکل می‌باشد. در سالیان اخیر استفاده از روش‌های مبتنی بر سنجش از دور به عنوان یک راهکار جهت برآورد تبخیر و تعرق در سطح منطقه مورد توجه قرار گرفته است. هدف از مطالعه کنونی برآورد تبخیر و تعرق در دشت ...
بیشتر
روش‌های متداول اندازه‌گیری تبخیر و تعرق عمدتاً این پارامتر را به صورت نقطه‌ای اندازه‌گیری می‌کنند و تعمیم نتایج آنها به سطح منطقه مشکل می‌باشد. در سالیان اخیر استفاده از روش‌های مبتنی بر سنجش از دور به عنوان یک راهکار جهت برآورد تبخیر و تعرق در سطح منطقه مورد توجه قرار گرفته است. هدف از مطالعه کنونی برآورد تبخیر و تعرق در دشت ماهیدشت کرمانشاه با استفاده از الگوریتم سبس می‌باشد که یکی از الگوریتم‌های مبتنی بر سنجش از دور هست. در این مطالعه تبخیر و تعرق در سطح منطقه با استفاده از الگوریتم سبس برای چهار تصویر ماهواره ای LANDSAT TM در دوره‌های مختلف فصل رشد ذرت در سال 1389 برآورد گردید. مراحل مختلف محاسباتی در نرم افزار ERDAS و با استفاده از ابزارModel Maker برنامه نویسی شد. همزمان با استفاده از یک لایسیمتر زهکشدار که در آن ذرت کشت شده بود تبخیر و تعرق واقعی ذرت اندازه‌گیری و با نتایج الگوریتم سبال مقایسه شد. حداکثر اختلاف بین تبخیر و تعرق برآورد شده با الگوریتم سبال در مزرعه ذرت و مقادیر اندازه‌گیری شده درون لایسیمتر 34/0 میلی متر در روز تعیین گردید که معادل 56/4 درصد تبخیر و تعرق اندازه‌گیری شده در همان روز می‌باشد. در هر چهار تاریخ حداکثر تبخیر و تعرق برآورد شده با الگوریتم سبس در سطح منطقه بین 02/1 تا 22/1 تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع محاسبه شده با فرمول فائو پنمن-مانتیث می‌باشد که قابل قبول و منطقی می‌باشد.
مریم اسمعیلی؛ بهمن فرهادی بانسوله؛ مختار قبادی
چکیده
به منظور ارزیابی عملکرد کمی و کیفی سویا تحت شرایط کم آبیاری، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و چهار تیمار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی کرمانشاه در سال 1391 اجرا گردید. تیمارهای آبیاری شامل چهار سطح 20 درصد پرآبیاری (T4)، آبیاری کامل (T3)، 20 درصد کم آبیاری (T2) و 40 درصد کم آبیاری (T1) بودند. صفت های مورد بررسی شامل عملکردهای ...
بیشتر
به منظور ارزیابی عملکرد کمی و کیفی سویا تحت شرایط کم آبیاری، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و چهار تیمار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی کرمانشاه در سال 1391 اجرا گردید. تیمارهای آبیاری شامل چهار سطح 20 درصد پرآبیاری (T4)، آبیاری کامل (T3)، 20 درصد کم آبیاری (T2) و 40 درصد کم آبیاری (T1) بودند. صفت های مورد بررسی شامل عملکردهای دانه، بیولوژیک، ساقه، غلاف، پروتئین، روغن و شاخصهای بهره وری آب بودند. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در تیمارهای T4 و T1به مقدار1940 و 1084کیلوگرم در هکتار اندازه‌گیری شد. با کاهش میزان آبیاری درصد پروتین دانه افزایش و درصد چربی دانه کاهش یافت. با توجه به کاهش هم زمان عملکرد دانه و درصد چربی دانه در شرایط کم آبیاری میزان کاهش روغن دانه شدیدتر از سایر شاخص های عملکردی بود. عملکرد محصول از نظر چربی در تیمارهای T2 و T1 نسبت به تیمار شاهد ((T3 به ترتیب 2/26 و 1/50 درصد کاهش داشت. بررسی شاخص های بهره وری آب نشان داد که با کاهش آب آبیاری شاخص بهره وری آب نسبت به عملکرد دانه، بیولوژیک و پروتئین افزایش و نسبت به روغن کاهش می یابد. تیمار T2 با در نظر گرفتن کلیه شاخصها به عنوان بهترین تیمار پیشنهاد گردید.
علی بافکار؛ بهمن فرهادی بانسوله؛ علیرضا کریمی
چکیده
ضریب گیاهی یکی از فاکتورهای بسیار مهم در برنامه ریزی‌های آبیاری و تخصیص بهینه منابع آب به گیاهان به حساب می‌آید. این مطالعه در طی دو سال زراعی 1389 و 1390 در ایستگاه لایسیمتری مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان کرمانشاه واقع در دشت ماهیدشت صورت گرفته است. ضریب گیاهی از طریق نسبت تبخیر و تعرق واقعی به تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع بدست ...
بیشتر
ضریب گیاهی یکی از فاکتورهای بسیار مهم در برنامه ریزی‌های آبیاری و تخصیص بهینه منابع آب به گیاهان به حساب می‌آید. این مطالعه در طی دو سال زراعی 1389 و 1390 در ایستگاه لایسیمتری مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان کرمانشاه واقع در دشت ماهیدشت صورت گرفته است. ضریب گیاهی از طریق نسبت تبخیر و تعرق واقعی به تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع بدست آمده است. تبخیر و تعرق واقعی با استفاده از داده های لایسیمتری اندازه گیری و تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع نیز بر اساس فرمول پنمن- مانتیث بر اساس داده های روزانه هواشناسی ایستگاه ماهیدشت محاسبه گردید. در طول دوره رشد شاخص سطح برگ نیز طی 14 مرحله اندازه گیری و ثبت گردید. بر اساس نتایج این مطالعه ضریب گیاهی با تعداد روزهای بعد از کاشت و همچنین شاخص سطح برگ به‌صورت یک معادله چند جمله ای درجه پنج با ضریب تبیین بالای 9/0 در سطح اعتماد 001/0 ارائه شده است. میزان متوسط تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع و تبخیر و تعرق ذرت در طول فصول رشد به ترتیب برابر 913 و 743 میلیمتر محاسبه گردیده است. در این تحقیق در مراحل مختلف رشد گیاه ذرت یعنی مراحل ابتدایی، میانی و نهایی در طی دو سال به طور متوسط به ترتیب برابر 5/0، 22/1 و 89/0 محاسبه شده است. مقایسه بین مقادیر بدست آمده با روش فائو حاکی از آن است که داده‌های بدست آمده مطابقت خوبی را با آن نتایج نشان می‌دهند و تفاوت جزئی که در مراحل انتهایی رشد پیش آمده ناشی از تأثیر تغییرات اقلیمی در میزان آب مصرفی گیاه می‌باشد.
