محمد علی محمودی؛ سیده پریا نقشبندی
چکیده
فرسایش خاک یک تهدید زیستمحیطی جدی است. یکی از مدلهای تجربی پرکاربرد برای تخمین فرسایش خاک معادلۀ جهانی فرسایش خاک بازنگری شده موسوم به مدل RUSLE میباشد. هدف از انجام این پژوهش تلفیق دادههای بدست آمده از پیمایش صحرایی با دادههای سنجش از دور جهت برآورد میزان فرسایش خاک با استفاده از مدل RUSLE در حوزۀ آبخیز سد گاوشان در استان کردستان ...
بیشتر
فرسایش خاک یک تهدید زیستمحیطی جدی است. یکی از مدلهای تجربی پرکاربرد برای تخمین فرسایش خاک معادلۀ جهانی فرسایش خاک بازنگری شده موسوم به مدل RUSLE میباشد. هدف از انجام این پژوهش تلفیق دادههای بدست آمده از پیمایش صحرایی با دادههای سنجش از دور جهت برآورد میزان فرسایش خاک با استفاده از مدل RUSLE در حوزۀ آبخیز سد گاوشان در استان کردستان بود. مقدار عامل فرسایندگی سالیانۀ باران با استفاده از دادههای بارش ماهانۀ 11 ساله در 7 ایستگاه در اطراف حوضه محاسبه شد. سپس تغییرات مکانی آن با استفاده از کریجینگ معمولی برآورد شد. شاخص فرسایشپذیری خاک از نقشۀ خاک، که خود با استفاده از پیمایش صحرایی و دادههای سنجش از دور تهیه شد، بدست آمد. عامل توپوگرافی از مدل رقومی ارتفاع با قدرت تفکیک مکانی 30 متر استخراج شد. عامل پوشش گیاهی سالیانه نیز از دادههای سنجش از دور برآورد شد. از آنجایی که در حوضة مورد مطالعه عملیات حفاظت خاک ناچیز است، مقدار عامل حفاظت خاک در سرتاسر حوضه 1 در نظر گرفته شد. نتایج بدست آمده نشان داد که متوسط مقدار فرسایش سالیانۀ خاک در این حوضه 35/2 تن در هکتار است. با اینحال در نیمی از مناطق حوضه مقدار فرسایش سالیانه از 92/0 تن در هکتار کمتر است. نواحی با فرسایش خیلی زیاد در حدود 4 درصد از حوضه را در بر میگیرند که عمدتاً در شیبهای زیاد در قسمتهای جنوب غربی حوضه واقع شدهاند. بر اساس نتایج بدست آمده درجۀ شیب مهمترین عامل کنترلکنندۀ شدت فرسایش خاک در این حوضه است.
حسین خیرفام؛ مهدی همایی؛ سیدحمیدرضا صادقی؛ بهروز زارعای دارکی
چکیده
بهبود مؤلفه‌های شیمیایی و فیزیکی پوسته‌های زیستی خاک از عوامل مؤثر در افزایش کیفیت و کاهش هدررفت خاک میباشد. امروزه غنی‌سازی پوسته‌های زیستی خاک مبتنی بر تلقیح و یا تحریک ریزجاندارن خاک به‌عنوان راه‌کاری زیستی و مؤثر در علوم حفاظت خاک مطرح شده است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تلقیح جداگانه باکتریها و غنی‌سازی ...
بیشتر
بهبود مؤلفه‌های شیمیایی و فیزیکی پوسته‌های زیستی خاک از عوامل مؤثر در افزایش کیفیت و کاهش هدررفت خاک میباشد. امروزه غنی‌سازی پوسته‌های زیستی خاک مبتنی بر تلقیح و یا تحریک ریزجاندارن خاک به‌عنوان راه‌کاری زیستی و مؤثر در علوم حفاظت خاک مطرح شده است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تلقیح جداگانه باکتریها و غنی‌سازی مواد غذایی و هم‌چنین تلقیح ترکیبی باکتریها با غنی‌سازی مواد غذایی بر تغییرات نیتروژن خاک به‌عنوان یکی از مهمترین مؤلفه‌های شیمیایی کیفیت خاک، در مقیاس کرت‌های کوچک برنامه‌ریزی شد. خاک کرت‌ها از منطقه‌ی حساس به فرسایش تهیه شد. باکتری‌های مؤثر در تثبیت نیتروژن از خاک منطقه جداسازی، و به‌همراه ماده محرّک غذایی به تیمارهای تعریف شده تلقیح شدند. مقادیر نیتروژن خاک در بازه زمانی 60 روزه بین تلقیح تا انتهای آزمایش، در فاصله‌های زمانی هفت یا هشت روزه اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه و تحلیل‌های آماری حاکی از افزایش معنی‌دار (05/0>p) نیتروژن کل خاک در تیمارهای مطالعاتی بود. در تیمار تلقیح باکتری، غنی‌سازی مواد غذایی و تلقیح باکتری به‌همراه غنی‌سازی مواد غذایی، میزان تثبیت نیتروژن بعد از یک ماه به‌صورت معنی‌دار (05/0>p) به‌ترتیب 148، 110 و 284 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. هم‌چنین بعد از یک ماه میزان نیتروژن خاک شروع به کاهش کرد. در نهایت پس از دو ماه مقدار نیتروژن خاک در تیمارها ثابت شده و مقدار آن در تیمار تلقیح جداگانه باکتری و ترکیب با غنی‌سازی مواد غذایی به‌صورت معنی‌دار (01/0>p) به‌ترتیب 18 و 16 درصد بیشتر از تیمار شاهد اندازه‌گیری شد. در مجموع غنی‌سازی پوسته‌های زیستی خاک با تلقیح باکتریها به‌عنوان روشی کاملاً زیستی، ایمن و با صرفه اقتصادی و زمانی در بهبود مؤلفه‌های شیمیایی خاک تأیید شد.
داود داودی مقدم؛ سیدحمیدرضا صادقی؛ محمود اعظمی راد
چکیده
مهار تخریب اراضی به‌منظور حفظ ثروت‌های ارزشمند طبیعی، امری حیاتی به‌شمار می‌رود. در همین راستا، یکی از موارد مدیریت های علمی و بهینه کشاورزی و منابع طبیعی به عنوان اصولی‌ترین مؤلفه های مهم توسعه پایدار، کمّی‌سازی رواناب تولیدی، هدرفت خاک و عناصر غذایی از عرصه های منابع طبیعی و در شرایط سخت مدیریتی است. با این وجود، پژوهش‌های ...
بیشتر
مهار تخریب اراضی به‌منظور حفظ ثروت‌های ارزشمند طبیعی، امری حیاتی به‌شمار می‌رود. در همین راستا، یکی از موارد مدیریت های علمی و بهینه کشاورزی و منابع طبیعی به عنوان اصولی‌ترین مؤلفه های مهم توسعه پایدار، کمّی‌سازی رواناب تولیدی، هدرفت خاک و عناصر غذایی از عرصه های منابع طبیعی و در شرایط سخت مدیریتی است. با این وجود، پژوهش‌های جامع و مقایسه‌ای ارزیابی میزان تولید رواناب سطحی و هدررفت خاک و نیز عناصر غذایی در اثر الگوهای مختلف مدیریتی بسیار محدود مورد توجه قرار گرفته است. لذا پژوهش حاضر با هدف مقایسه تولید روان‌آب سطحی، هدررفت خاک و عناصر غذایی در دو آبخیز حفاظت شده (نمونه) و حفاظت نشده (شاهد) در حوزه آبخیز کاخک گناباد برنامه‌ریزی شد. بدین منظور پژوهش حاضر در کرت‌هایی با ابعاد استاندارد 1/22× 8/1 متر در هر یک از آبخیزهای نمونه و شاهد، در سه دامنه شرقی، غربی و شمالی و با سه تکرار و در مقیاس رگبارهای طبیعی اتفاق افتاده از سال 1390 تا اوایل سال 1393 صورت پذیرفت. نتایج پژوهش صورت گرفته نشان داد که اختلاف هدررفت خاک، غلظت نیتروژن، غلظت پتاسیم و غلظت رسوب در آبخیزهای نمونه و شاهد معنی‌دار (05/0p) نبود، بدین صورت که مقادیر آن‌ها در آبخیز شاهد به‌ترتیب 6/238 و 28/20 و در آبخیز نمونه به‌ترتیب 6/169 و 04/15 بوده است. مطالعه صورت گرفته نشان داد که تداوم الگوی حفاظتی برای حفظ کمیت و کیفیت منابع آب و خاک ضروری است.
پریا مهاجری؛ پریسا علمداری؛ احمد گلچین
چکیده
توپوگرافی تأثیرقابل‌توجهی بر روی مشخصات خاک های هر منطقه دارد. این پژوهش باهدف بررسی تغییرات برخی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک های واقع‌شده در موقعیت های مختلف شیب یک ردیف پستی و بلندی در منطقه دیلمان استان گیلان انجام گرفت. نتایج نشان داد که موقعیت های پایین شیب شامل پا و پنجه شیب دارای حداکثر پایداری خاکدانه، میزان کربن آلی، ...
بیشتر
توپوگرافی تأثیرقابل‌توجهی بر روی مشخصات خاک های هر منطقه دارد. این پژوهش باهدف بررسی تغییرات برخی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک های واقع‌شده در موقعیت های مختلف شیب یک ردیف پستی و بلندی در منطقه دیلمان استان گیلان انجام گرفت. نتایج نشان داد که موقعیت های پایین شیب شامل پا و پنجه شیب دارای حداکثر پایداری خاکدانه، میزان کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، فسفر قابلجذب و نیتروژن کل بودند درحالیکه وزن مخصوص ظاهری برخلاف سایر پارامترها روند معکوسی داشت و در موقعیت قله شیب بیشتر از موقعیت های پایینی شیب بود. هم‌چنین بررسی های صورت گرفته نشان داد که با افزایش عمق از میزان پایداری خاکدانه ها، کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، فسفر قابلجذب و نیتروژن کل خاک کاسته شد درحالیکه میزان رس و وزن مخصوص ظاهری روند معکوسی داشتند و با افزایش عمق میزان آن ها افزایش یافت. تفاوت بسیار فاحش در کیفیت خاک در موقعیت های مختلف شیب بهطور عمده به تفاوت در میزان رطوبت دریافتی، سرعت فرسایش و تجمع مواد نسبت داده شد.
سیدحمیدرضا صادقی؛ سودابه قره محمودلی؛ عبدالواحد خالدی درویشان
چکیده
آگاهی از نوع، میزان و نحوه‌ی انتقال کیفی و کمی مقدار بار رسوبی در مقیاس‌های زمانی متفاوت، به‌منظور پایش رفتار هیدرولیکی کانال و جریان متأثر از فعالیت‌های معدن‌کاوی و مدیریت مناسب برداشت شن و ماسه امری اجتناب ناپذیر میباشد. حال آن‌که مطالعات جامع رفتار و خصوصیات رسوبات بستر در شرایط متفاوت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در ...
بیشتر
آگاهی از نوع، میزان و نحوه‌ی انتقال کیفی و کمی مقدار بار رسوبی در مقیاس‌های زمانی متفاوت، به‌منظور پایش رفتار هیدرولیکی کانال و جریان متأثر از فعالیت‌های معدن‌کاوی و مدیریت مناسب برداشت شن و ماسه امری اجتناب ناپذیر میباشد. حال آن‌که مطالعات جامع رفتار و خصوصیات رسوبات بستر در شرایط متفاوت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر معادن برداشت شن و ماسه با شرایط مختلف و در شرایط زمانی و هیدرولوژیکی متفاوت دانه‌بندی و ریخت‌سنجی رسوبات بستر در سه معدن شن و ماسه واز علیا، واز سفلی و آلش‌رود در استان مازندران به‌عنوان محل انجام پژوهش انتخاب شدند. بدین منظور بعد از نمونه‌برداری و انجام آزمایش‌های مربوطه، متغیرهای دانه‌بندی رسوبات بستر با استفاده از نرم‌افزارهای GIAS و GRADISTAT و متغیرهای ریخت‌سنجی رسوبات بستر با استفاده از دستگاه گراولومتر و نرم‌افزار Paintدر مقاطع بالادست و پایین‌دست معادن مذکور در مقیاس ماهانه به‌مدت یک‌سال از بهمن 1390 تا دی 1391 محاسبه شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که شرایط مختلف طبیعی و برداشت معادن شن و ماسه و دیگر فعالیت‌های انسانی ویژگی‌های دانه‌بندی و ریخت‌سنجی رسوبات بستر رودخانه را کاملاً تحت تأثیر قرار داده است. هم‌چنین طبق نتایج بررسی‌های آماری، دامنه تأثیرپذیری متغیرهای مطالعاتی از فعالیت‌های ناشی از برداشت معدن شن و ماسه در اغلب متغیرها غیر معنی‌دار 07/0
