کارایی روی در ارقام متفاوت گندم در یک خاک آهکی دچار کمبود روی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• فرهاد مشیری ¹
• محمد معز اردلان ²
• محمد طهرانی ¹
• غلامرضا ثواقبی ²

¹ موسسه تحقیقات خاک و آب

² دانشگاه تهران

10.22067/jsw.v0i0.2930

چکیده

چکیده
به دلیل حاکمیت شرایط آهکی در خاک، کمبود روی یک عامل محدود کننده تولید گندم در ایران محسوب می شود. یکی از راه های مقابله با این مشکل، کاشت ارقامی است که کارایی جذب روی بیشتری داشته باشند. در این تحقیق تفاوت ده رقم گندم (نه رقم گندم نان و یک رقم گندم دوروم) نسبت به کمبود روی در گلخانه مطالعه شد. دو سطح روی (صفر و 10 میلی گرم روی در کیلوگرم خاک) در چهار تکرار به کار رفت. در آزمایش دیگر‏، ترشح فیتوسیدروفر از ریشه دو رقم گندم با کارایی روی متفاوت (حاصل از نتایج آزمایش گلخانه‏ای) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که علائم کمبود روی از قبیل ظهور لکه های کم رنگ و نکروزه و کاهش ارتفاع گیاه در ارقام الوند، مهدوی و دوروم بیشتر بود. در شرایط کمبود روی، وزن خشک اندام هوایی در اغلب ارقام کاهش یافت. میزان کارایی روی ارقام بین 4/80 و 2/106 درصد متغیر بود. ارقام پیشتاز و داراب بیشترین کارایی روی و ارقام الوند و مهدوی کمترین کارایی روی را داشتند. کاربرد روی، غلظت روی را در اندام هوایی تمام ارقام افزایش داد. جذب روی در ارقام مختلف در شرایط کمبود و کفایت روی متفاوت بود. به طور متوسط، ارقامی که کارایی روی بیشتری داشند، کارایی بیشتری نیز در جذب روی داشتند. حساسیت متفاوت ارقام همبستگی خوبی با غلظت روی در اندام هوایی نداشت. در مقابل، مقدار کل روی در اندام هوایی رابطه بهتری با حساسیت ارقام نسبت به کمبود روی داشت. در شرایط کمبود روی، توانایی متفاوت ارقام گندم در ترشح فیتوسیدروفر مشاهده شد. پیشتاز به عنوان رقم روی کارا فیتوسیدروفر بیشتری نسبت به رقم الوند با کارایی روی کمتر تولید کرد. جذب بیشتر روی در ارقام روی کارا می‏تواند به آزادسازی بیشتر فیتوسیدروفر از ریشه آنها وابسته باشد.

واژه‌های کلیدی: ارقام گندم، روی کارایی، غلظت روی، جذب روی، فیتوسیدروفر

---

عنوان مقاله [English]

Zinc efficiency of wheat cultivars in a calcareous soil with low zinc status

نویسندگان [English]

• F. Moshiri ¹
• M. Ardalan ²
• M. Tehrani ¹
• Gh. Savaghebi ²

¹ Soil and Water Research Institute

² University of Tehran

چکیده [English]

Abstract
Due to calcareous soil conditions, zinc deficiency is a yield limiting factor for wheat production in Iran. One solution for this problem is the cultivation of Zn-efficient wheat varieties. Ten wheat cultivars (nine bread wheat and one durum wheat) with different tolerance to Zn deficiency were studied in a greenhouse experiment. Plants were treated with Zn (10 mg Zn Kg-1 soil as ZnSO4.7H2O) and without it. Based on the results of pot experiment, two wheat cultivars with different Zn efficiency were selected to assess the ability of phytosiderophore release from their roots. Visual Zn deficiency symptoms, such as light colored necrotic patches and reduction in plant height appeared more severe in Alvand, Mahdavi (bread wheat) and Yavares (durum wheat) cultivars. Under Zn deficiency, shoot dry matter decreased in most cultivars. Zn efficiency of wheat cultivars ranged from 80.4% to 106.2%. Based on shoot dry weight, Pishtaz and Darab were the most Zn-efficient and Alvand and Mahdavi were the most Zn-inefficient wheat cultivars. Zn supply markedly increased the Zn concentration and content of shoots of all cultivars. Cultivars differed in Zn uptake under Zn-deficient and Zn-sufficient conditions. On average, Zn-efficient cultivars had more Zn uptake efficiency compared to Zn-inefficient cultivars. Our results strongly suggested that sensitivity to Zn deficiency varied widely among wheat cultivars. Different susceptibility of cultivars did not correspond well with the Zn concentration of the shoot. In contrast, the total amount of Zn of shoot was better related to the sensitivity of wheat cultivars to Zn deficiency. Under Zn deficiency, different ability of genotypes to release phytosiderophore from roots was observed. Pishtaz exuded more phytosiderophore than Alvand. Higher Zn uptake in Zn-efficient wheat genotypes may be attributed to higher release rates of Zn-mobilizing phytosiderophores from roots.

Keywords: Wheat cultivars, Zinc efficiency, Zinc concentration, Zinc uptake