تأثیر تغییر کاربری اراضی بر نوع خاک ها و کانی شناسی بخش رس در منطقه‌ی صفاشهر، استان فارس

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• رضا کریمی
• محمد حسن صالحی
• زهره مصلح

دانشگاه شهرکرد

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.32739

چکیده

در سال های اخیر، تغییر کاربری اراضی مرتعی به کشاورزی و باغ معمول بوده است و هر ساله مساحت زیادی از مراتع کشور به اراضی کشاورزی و باغ تبدیل می شوند. به منظور بررسی تأثیر تغییر کاربری اراضی بر نوع خاک و کانی‌شناسی رس، چهار کاربری مرتع با پوشش گیاهی ضعیف، کشاورزی، باغ جدید و باغ قدیمی، در منطقه‌ی صفاشهر استان فارس انتخاب شدند. به‌منظور مطالعات رده‌بندی و کانی‌شناسی خاک، در هر کاربری سه خاک رخ حفر و تشریح گردید و یک خاک‌رخ به‌عنوان شاهد در نظر گرفته شد و پس از تجزیه‌های فیزیکی و شیمیایی مورد نیاز، بر اساس دو سامانه‌ی آمریکایی و جهانی رده بندی گردیدند. از پروفیل‌های شاهد در هر کاربری، یک نمونه‌ی سطحی و یک نمونه‌ی عمقی برای مطالعات کانی‌شناسی رس انتخاب شد. نتایج نشان داد که تغییر کاربری اراضی تأثیر قابل توجهی بر رده‌بندی و کانی‌شناسی خاک در بخش رس نداشته است و کانی‌های میکا، کلریت، اسمکتیت، کائولینیت و کانی‌های مختلط در تمامی خاک های مورد مطالعه وجود دارند. همچنین نتایج نشان داد که در رابطه با خاک های مورد مطالعه، سامانه‌ی آمریکایی توانایی بهتری در بیان ویژگی‌های خاک نسبت به سامانه‌ی جهانی دارد.

کلیدواژه‌ها

• کاربری اراضی
• کانی شناسی
• سامانه ی طبقه بندی خاک
• رس

20.1001.1.20084757.1394.28.6.17.7

عنوان مقاله [English]

The Effect of Land Use Change on Soil Type and Clay Mineralogy in Safashahr Area, Fars Province

نویسندگان [English]

• R. Karimi
• M.H. Salehi
• Z. Mosleh

University of Shahrekord

چکیده [English]

Nowadays, changing the rangelands to agriculture and garden is common. To investigate the impact of land use change on the soils type and clay mineralogy, four land uses including rangeland with poor vegetation, agricultural land, new and old apple orchards were selected in Safashahr area, Fars province. In each land use, three soil profiles were excavated and described and one profile was considered as representative. After required physical and chemical analyses, they were classified according to Soil Taxonomy (ST) and the World Reference Base for Soil Resources (WRB). Selected surface and subsurface samples were also collected for clay mineralogy studies. Results showed that changing land use did not have significant effect on soil type and clay minerals and all soils consist of mica, chlorite, smectite, kaolinite and mixed layer minerals. Results demonstrated that ST is more efficient compared to WRB to classify the studied soils.

کلیدواژه‌ها [English]

• land use
• Mineralogy
• Soil classification system

مراجع

1- جعفری س.، باقرنژاد م. و چرم م. 1384. ارزیابی برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی اراضی زراعی (تحت کشت نیشکر و تناوبی) و بکر منطقه هفت تپه، خوزستان. مجله علمی کشاورزی 1: 181-165.

2- حسینی فرد ج.، خادمی ح. و کلباسی م. 1390. ارزیابی تغییرات خصوصیات فیزیکوشیمیایی و رده بندی خاک در باغ های پسته با سنین مختلف. دوازدهمین کنگره علوم خاک ایران. تبریز. 12 تا 14 شهریور.

3- خرمالی ف. و شمسی س. 1388. مطالعه کیفیت و میکرومورفولوژی تحول خاک در کاربری های مختلف در اراضی شیب دار لسی شرق استان گلستان، مطالعه موردی حوزه قپان. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی 16: 26-14.

4- راهب ع. و حیدری ا. 1392. تغییر کاربری شالیزارها و تأثیر آن بر روی خصوصیات کانی شناسی خاک. سیزدهمین کنگره علوم خاک ایران. اهواز. 8 تا 10 بهمن.

5- سرشوق م. 1388. اثر جهت و موقعیت شیب بر تعدادی از ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیکی، شیمیایی و کانی شناسی خاک های منطقه چلگرد استان چهارمحال و بختیاری. پایان نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی. دانشکده کشاورزی. دانشگاه شهرکرد.

6- عجمی م. و خرمالی ف. 1388. کانی شناسی رس: شاهدی برای تخریب اراضی شیب دار لسی. مجله پژوهش های حفاظت حفاظت آب و خاک 16: 84-61.

7- کریمی ر.، صالحی م.ح. و رئیسی ف. 1392. نقش تغییر کاربری مراتع تخریب شده بر برخی از ویژگی‌های کیفیت خاک در منطقه صفاشهر استان فارس. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک 69: 140-131.

8- کیانی ف.، جلالیان ا.، پاشایی ع. و خادمی ح. 1386. نقش جنگل تراشی، قرق و تخریب مراتع را برشاخص های کیفیت خاک در اراضی رسی استان گلستان. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی 41: 463-453.

9- وحیدی م.ج.، جعفرزاده ع.ا.، اوستان ش. و شهبازی ف. 1391. تأثیر کاربری اراضی بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و کانی شناسی خاک های جنوب شهرستان اهر. نشریه دانش آب و خاک 1: 47-33.

10- Dixon J.B. and Weed S.B. 1989. Minerals in Soil Environments. Second Ed, SSSA, Madison, Wisconsin, USA.

11- Gee G.W., and Bauder J.W. 1986. Particle Size Analysis. p. 383–411. In A. Klute (ed.) Methods of Soil Analysis. Part 1. 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI.

12- Esfandiarpour I., Salehi M.H., Karimi A., and Kamali A. 2013. Correlation between Soil Taxonomy and World Reference Base for Soil Resources in classifying calcareous soils: (A case study of arid and semi-arid regions of Iran). Geoderma, 197-198:126-136.

13- IUSS Working Group WRB. 2014. World Reference Base for Soil Resource. World Soil Resource Reports No. 103. FAO, Rome.

14- Kittrick J.A., and Hope E.W. 1963. A procedure for the particle size separation of soils for X-REY diffraction analysis. Soil Science Society of America Journal, 96: 312-325.

15- Miller R.H., and Keeney D.R. 1992. Particle Size Analysis. p. 383–411. In A. Klute (ed.) Methods of Soil Analysis. Part 1. 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI.

16- Nardi S., Cocheri G., and Agnola G.D. 1996. Biological activity of humus. P. 361-406. In A. Piccolo (ed.) Humic Substances in Terrestrial Ecosystems. Elsevier, Amsterdam.

17- Nelson R.E. 1982. Carbonate and Gypsum. p. 181-197. In A.L. Page et al. (eds.) Methods of Soil Analysis. Part 2. 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI.

18- Rezaei N., Roozitalab M.H., and Ramezanpour H. 2012. Effect of land use change on soil properties and clay mineralogy of forest soils developed in the Caspian Sea region of Iran. Journal of Agriculture Science Technology, 14:1617-1624.

19- Sala O.E., Chapin F.S., Armesto J.J., Berlow E., Bloomfield J., Dirzo R., and Huber Sanwald E. 2000. Biodiversity–global biodiversity scenarios for the year 2100. Soil Science Society of America Journal, 287: 1770–1774.

20- Schoeneberger P.J., Wysocki D.A., Benham E.C., and Soil Survey Staff. 2012. Field book for describing and sampling soils. 3nd Version. Natural Resources Conservation Service. National Soil Survey Center. Lincoln, NE.

21- Soil Survey Staff. 2014. Soil Taxonomy: A basic systems of soil classification for making and interpreting soil surveys. 12th Edition. NRCS. USDA.

22- Walkley A., and Black I.A. 1934. An examination of degtjareff method for determining soil organic matter and a proposed modification of chromic acid in soil analysis. Soil Science Society of America Journal, 79: 459-465.

23- Wielemaker W.G., and Lansu L.E. 1991. Land use changes affecting classification of a costa rican soil. Soil Sience Society of America Journal, 55: 1621-1622.