شهاب احمدی دوآبی؛ مجید افیونی؛ مهین کرمی
چکیده
گرد و غبار یک منبع مهم فلزات سنگین به‌ویژه در محیط زیست شهری است. فلزات سنگین با اتصال به ذرات گرد و غبار می‌توانند در مقیاس وسیعی منتشر شوند. هدف از این مطالعه، بررسی غلظت برخی فلزات سنگین و وضعیت سطوح آلودگی آن‌ها در گرد و غبار استان کرمانشاه با استفاده از شاخص‌های مختلف آلودگی بود. جهت انجام این مطالعه تعداد 49 نمونه گرد و غبار از ...
بیشتر
گرد و غبار یک منبع مهم فلزات سنگین به‌ویژه در محیط زیست شهری است. فلزات سنگین با اتصال به ذرات گرد و غبار می‌توانند در مقیاس وسیعی منتشر شوند. هدف از این مطالعه، بررسی غلظت برخی فلزات سنگین و وضعیت سطوح آلودگی آن‌ها در گرد و غبار استان کرمانشاه با استفاده از شاخص‌های مختلف آلودگی بود. جهت انجام این مطالعه تعداد 49 نمونه گرد و غبار از شهرستان‌های کرمانشاه، سنقر، گیلان‌غرب، قصرشیرین، صحنه، سرپل‌ذهاب، کنگاور، پاوه و جوانرود طی فصل تابستان 1392 جمع‌آوری شد. غلظت کل فلزات Zn، Cu، Ni، Cr، Mn و Fe در نمونه‌های گرد و غبار اندازهگیری شد. میانگین غلظت Zn، Cu، Ni، Cr، Mn و Fe به ترتیب 238، 47، 124، 74، 495 و 28704 (mg kg−1) به‌دست آمد. از شاخص‌های زمین‌انباشتگی، فاکتور غنی‌شدگی، شاخص آلودگی و شاخص جامع آلودگی جهت تعیین میزان آلودگی نمونه‌های گرد و غبار استفاده گردید. نتایج مطالعه نشان داد که غلظت فلزات در گرد و غبار به‌جز برای آهن و منگنز در مقایسه با مقدار زمینه خاک‌های جهان بالاتر است که نشان از منشأ انسانی این فلزات دارد. شاخص زمین‌انباشتگی، فاکتور غنی‌شدگی و شاخص آلودگی محاسبه شده برای همه عناصر مورد مطالعه به صورت Ni> Zn> Cu> Cr> Mn> Fe می‌باشد. میزان شاخص زمین‌انباشتگی، فاکتور غنی‌شدگی و شاخص آلودگی در گرد و غبار برای نیکل، روی و مس (به‌ویژه نیکل) و به میزان کمتری کروم، نشان از آلودگی این فلزات دارد که احتمالاً از ترافیک و فعالیت‌های صنعتی سرچشمه گرفته‌اند. همچنین میزان پایین این شاخص‌های ارزیابی آلودگی برای منگنز و آهن، نشان از عدم آلودگی گرد و غبار به این عناصر دارد. نتایج ارزیابی شاخص جامع آلودگی، آلودگی شدید گرد و غبار توسط فلزات سنگین را نشان می‌دهد. با توجه به نتایج این مطالعه، شناسایی و کنترل منابع آلاینده‌هایی چون فلزات سنگین در گرد و غبار به منظور پیشگیری از آلودگی ناشی از آن‌ها نیازمند توجه بیشتر می‌باشد.
شهاب احمدی دوآبی؛ مجید افیونی؛ مهین کرمی؛ صفورا مرآتی فشی
چکیده
بررسی توازن جرمیفلز روی در خاک نه تنها از نظر آلودگی بلکه از نظر تغذیه ای نیز ضروری است. این مطالعه به منظور مدل سازی روند انباشت روی در خاک های کشاورزی استان کرمانشاه به کمک مقایسه توازن جرمی ورودی ها و خروجی ها و بررسی عدم قطعیت آن انجام گرفت. مدل ارزیابی شار جرمی(Mass Flux Assessment (MFA))به منظور مدل سازی روند انباشت عناصر به کمک روش تصادفی ...
بیشتر
بررسی توازن جرمیفلز روی در خاک نه تنها از نظر آلودگی بلکه از نظر تغذیه ای نیز ضروری است. این مطالعه به منظور مدل سازی روند انباشت روی در خاک های کشاورزی استان کرمانشاه به کمک مقایسه توازن جرمی ورودی ها و خروجی ها و بررسی عدم قطعیت آن انجام گرفت. مدل ارزیابی شار جرمی(Mass Flux Assessment (MFA))به منظور مدل سازی روند انباشت عناصر به کمک روش تصادفی مبتنی بر توازن جرمی و با استفاده از ترکیب روش مربع لاتینو شبیه سازی مونت کارلو در اکوسیستم های زراعی شهرستان های کرمانشاه، سنقر، گیلان غرب، قصرشیرین، صحنه، سرپل ذهاب، کنگاور، پاوه و جوانرود به کار گرفته شد. به این منظور از اطلاعات زراعی شامل نوع محصول، سطح زیر کشت، عملکرد، نوع و تعداد دام‌ها، میزان مصرف کودهای شیمیایی، کمپوست و آفت‌کش ها، میزان فرونشست اتمسفری و هم چنین اطلاعات مرتبط با غلظت روی در گیاهان، انواع کودها و گرد و غبار استفاده شد.نتایج نشان داد که بیشینه انباشت روی در زمین های کشاورزی مورد مطالعه متعلق به شهرستان پاوه (با میانگین g ha-1yr-1 1172) و کمینه آن (تخلیه روی) متعلق به زمین های کشاورزی شهرستان کرمانشاه (با میانگینg ha-1yr-126-) بود. مقادیر انباشت محاسبه شده کمتر از مقدار بحرانی نرخ انباشت روی برای خاک های ایران (محاسبه شده برای 200 سال آینده) می باشد. مهم ترین مسیرهای ورود روی به زمین های کشاورزی شهرستان های مورد مطالعه، کودهای دامی و فرونشست اتمسفری است، در صورتی که در مقیاس استانی مهم ترین مسیرهای ورود به ترتیب کمپوست (61 درصد)، کودهای دامی (33 درصد) و فرونشست اتمسفری (5 درصد) است. بر اساس نتایج تجزیه عدم قطعیت مدل، کودهای دامی به‌عنوان مهم ترین مسیر مؤثر بر عدم قطعیت نرخ انباشت روی (79 درصد)در این مطالعه شناخته شدند.
شهرزاد کبیری نژاد؛ محمود کلباسی؛ امیرحسین خوش گفتارمنش؛ مهران هودجی هودجی؛ مجید افیونی
چکیده
گیاهان پیش کاشت می توانند نقش مهمی در حاصلخیزی خاک و چرخه عناصر کم مصرف در خاک داشته باشند. علاوه بر نقش آن ها بر افزایش غلظت عناصر کم مصرف در محلول خاک باید به نقش نوع و مقدار ترشحات ریشه ای در حضور مواد آلی متفاوت در ریزوسفر ریشه نیز توجه کرد. به منظور بررسی اثر پیش کاشت به همراه اثر ریزوسفر گندم (رقم بک کراس) بر شکل های شیمیایی مس در ...
بیشتر
گیاهان پیش کاشت می توانند نقش مهمی در حاصلخیزی خاک و چرخه عناصر کم مصرف در خاک داشته باشند. علاوه بر نقش آن ها بر افزایش غلظت عناصر کم مصرف در محلول خاک باید به نقش نوع و مقدار ترشحات ریشه ای در حضور مواد آلی متفاوت در ریزوسفر ریشه نیز توجه کرد. به منظور بررسی اثر پیش کاشت به همراه اثر ریزوسفر گندم (رقم بک کراس) بر شکل های شیمیایی مس در خاک، آزمایش مزرعه ای با طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار شامل (سورگوم، شبدر، آفتابگردان، گلرنگ و شاهد) در خاک تحت کشت گندم انجام گردید. پس از برداشت پیش کاشت ها، گندم کشت شد. همزمان با برداشت گندم، نمونه های خاک (ریزوسفر و توده گندم) نیز برداشت شدند. نتایج نشان داد که پیش کاشت ها سبب افزایش معنی دار غلظت کربن آلی محلول و مس قابل استخراج با DTPA شدند. تغییرات مذکور در تیمار شبدر بیشتر از سایر تیمارها و در ریزوسفر گندم بیشتر از توده خاک بود. مس کربناتی و باقیمانده تحت تأثیر پیش کاشت شبدر کاهش یافت. در حالی که اختلاف معنی دار بین ریزوسفر و توده خاک گندم مشاهده نشد. پیش کاشت ها (به جزء شبدر) مس پیوند شده با اکسیدهای آهن و منگنز را افزایش دادند که در توده خاک بیشتر از ریزوسفر گندم بود. مس پیوند شده با مواد آلی در هر دو ناحیه توده و ریزوسفر گندم افزایش معنی دار یافت. پیش کاشت ها جذب مس در گندم را افزایش معنی دار دادند. شکل مس پیوند شده با مواد آلی با جذب مس در گندم همبستگی مثبت نشان داد.
آذین ابطحی؛ مهران هودجی؛ مجید افیونی
چکیده
این پژوهش گلخانه ای با هدف بررسی تاثیرکـاربرد پسماندهای آلی بر غلـظت عـناصر روی و آهن در دو نوع خـاک آهکی با بافـتهای لومی رسی و لومی شنی و قابلیت جذب این عناصر به وسیله گیاه ذرت (رقم 704) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل شاهد (بدون کود)، لجن فاضلاب، کودکمپوست، کودگاوی در سطوح 25 و 50 ...
بیشتر
این پژوهش گلخانه ای با هدف بررسی تاثیرکـاربرد پسماندهای آلی بر غلـظت عـناصر روی و آهن در دو نوع خـاک آهکی با بافـتهای لومی رسی و لومی شنی و قابلیت جذب این عناصر به وسیله گیاه ذرت (رقم 704) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل شاهد (بدون کود)، لجن فاضلاب، کودکمپوست، کودگاوی در سطوح 25 و 50 مگاگرم در هکتار و کود شیمیایی سولفاتی شامل 20 میلی گرم در کیلوگرم هریک از سولفات های (روی و آهن) بود. برداشت گیاه ذرت پس از 75 روز و در مراحل 4 تا 5 برگی انجام و از خاک وگیاه نیز نمونه‌برداری شد. کاربرد پسماندهای آلی در کلیه سطوح باعث افزایش معنی دار (01/0 < P) غلظت های قابل عصاره گیری با DTPA روی و آهن خاک شد. لجن فاضلاب در سطح 50 مگاگرم بر هکتار باعث افزایش معنی دار ظرفیت تبادل کاتیونی، و غلظت قابل استخراج با DTPA هر یک از عناصر (روی، آهن) درهر دو نوع خاک در مقایسه با تیمارشاهد و کود شیمیایی (سولفات روی، آهن) و دو پسماند دیگر گردید. کاربرد کود گاوی در سطح 50 مگاگرم بر هکتار نیز باعث افزایش معنی دار درصد ماده آلی، هدایت الکتریکی، در هر دو نوع خاک شد. نتایج تجزیه گیاه نیز نشان داد که مصرف لجن فاضلاب اثر معنی داری بر غلظت روی و آهن ساقه و روی ریشه داشت. با افـزایش سـطوح لجـن فاضـلاب نسبت به سـایر تیـمارها عملکـرد کل گیـاه ذرت در خـاک با بافت لومی رسی به طور معنی داری افزایش یافت. بطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد پسماندهای آلی از جمله لجن فاضلاب غلظت عناصر روی و آهن را در خاک و گیاه افزایش داد.
مریم محسنی سجادی؛ مجید افیونی؛ حسین خادمی؛ سید اسدالله محسنی موحد؛ شمس الله ایوبی
چکیده
چکیده
فلوراید یکی از عناصر غذایی کم مصرف ضروری برای انسان و حیوانات است و غلظت آن در آب آبیاری به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت آب مطرح است. هدف از این پژوهش بررسی توزیع مکانی فلوراید در آب های زیرزمینی و خاک بخشی از اراضی دشت اراک است. به این منظور به‌ترتیب تعداد 87 و 92 نمونه آب چاه در دو فصل پاییز 1386 و اواخر بهار 1387 و 30 نمونه خاک از همان ...
بیشتر
چکیده
فلوراید یکی از عناصر غذایی کم مصرف ضروری برای انسان و حیوانات است و غلظت آن در آب آبیاری به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت آب مطرح است. هدف از این پژوهش بررسی توزیع مکانی فلوراید در آب های زیرزمینی و خاک بخشی از اراضی دشت اراک است. به این منظور به‌ترتیب تعداد 87 و 92 نمونه آب چاه در دو فصل پاییز 1386 و اواخر بهار 1387 و 30 نمونه خاک از همان موقعیت چاه ها برداشت گردید. میزان فلوراید محلول در آب های زیرزمینی و نمونه های خاک در اطراف شهر اراک به وسیله الکترود انتخاب‌گر یونی (ISE) اندازه گیری شد. میانگین غلظت فلوراید در آب منطقه مورد مطالعه در دو فصل پاییز و اواخر بهار به ترتیب 3/0 و 06/0 میلی گرم در لیتر بود. این مقادیر در محدوده مجاز برای مصارف آبیاری بوده ولی برای مصارف آب آشامیدنی دارای کمبود می باشد. به‌طور کلی، نقشه های پراکنش مکانی فلوراید در آب زیرزمینی و منحنی های ایزوپیزومتر نشان دادکه میزان فلوراید با تمرکز خطوط جریان آب زیرزمینی افزایش یافته است. همچنین غلظت فلوراید در روستاها و نقاطی که برای پمپاژ مناسب تر است بیشتر می باشد. میانگین غلظت فلوراید محلول در نمونه های خاک 2/4 و حداکثر 5/26 میلی گرم بر کیلوگرم است. بیشترین غلظت فلوراید محلول در خاک های حوالی کارخانجات آلومینیوم سازی و مراکز صنعتی حومه می باشد. این مقادیر تفاوت معنی داری در سطح 1 درصد با غلظت فلوراید محلول نمونه های خاک اراضی کشاورزی و بایر دارد. میزان فلوراید محلول در خاک با میزان آهک همبستگی منفی و باpH همبستگی مثبت و معنی دار در سطح 1 درصد دارد.
واژه های کلیدی: آب های زیرزمینی، تغییرات مکانی، خاک، دشت اراک، فلوراید
بیژن خلیلی مقدم؛ مجید افیونی؛ احمد جلالیان؛ کریم عباسپور؛ امیراحمد دهقانی
چکیده
چکیده
مقاومت برشی لایه رویین خاک (SSS) از پارامترهای موثر در مدل سازی فرسایش خاک و روان آب و شاخصی برای فرسایش پذیری خاک محسوب می‌شود. این پژوهش به منظور بررسی و برآورد مقاومت برشی لایه رویین خاک در زاگرس مرکزی با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره خطی صورت گرفت. منطقه‌‌ی مورد بررسی به مساحت 23562 هکتار با کاربری‌های مرتع و مرتع تخریب ...
بیشتر
چکیده
مقاومت برشی لایه رویین خاک (SSS) از پارامترهای موثر در مدل سازی فرسایش خاک و روان آب و شاخصی برای فرسایش پذیری خاک محسوب می‌شود. این پژوهش به منظور بررسی و برآورد مقاومت برشی لایه رویین خاک در زاگرس مرکزی با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره خطی صورت گرفت. منطقه‌‌ی مورد بررسی به مساحت 23562 هکتار با کاربری‌های مرتع و مرتع تخریب شده انتخاب گردید. این منطقه بر اساس نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، کاربری اراضی و منابع و قابلیت اراضی، به 18 واحد کاری تقسیم گردید. در هر واحد کاری به صورت تصادفی نظارت شده، نمونه برداری (3-0 سانتی‌متری) انجام گرفت و در مجموع، 120 نمونه در 3 تکرار با در نظر گرفتن تنوع هر واحد برداشت گردید. پارامترهای زودیافت خاک شامل اندازه ذرات، کربن آلی و کربنات کلسیم به همراه شیب، جهت شیب، ارتفاع و شاخص پوشش گیاهی NDVI به عنوان پارامترهای ورودی انتخاب گردیدند. در این پژوهش سه مدل رگرسیونی مورد آزمون قرار گرفت. از ضریب همبستگی اسپیرمن، متوسط مربعات خطای نرمال شده (NMSE)، متوسط خطای مطلق (MAE)، میانگین هندسی خطا (GMER)، انحراف معیار هندسی خطا (GSDER) بین مقادیر اندازهگیری شده و تخمینی، جهت بررسی کارایی مدل های مختلف استفاده شد. نتایج نشان داد که تخریب اراضی به طور معنی داری مقاومت برشی لایه رویین را کاهش داد. کاربرد خواص توپوگرافی و پوشش گیاهی به همراه خواص زودیافت لایه رویین خاک باعث بهبود کارایی برآورد مقاومت برشی لایه رویین خاک گردید.
واژه‌های کلیدی: مقاومت برشی لایه رویین خاک، فرسایش پذیری خاک، زاگرس مرکزی
محسن حمیدپور؛ محمود کلباسی؛ مجید افیونی؛ حسین شریعتمداری
چکیده
چکیده
یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر زیست فراهمی و سرنوشت فلزات سنگین در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک، سیدروفورهای ترشح شده از ریشه گیاه و میکروارگانیسمهای خاک می باشد. این پژوهش به منظور بررسی اثر سیدروفور دسفروکسامین بی (DFO-B) بر جذب سرب (Pb) توسط کانی مونت موریلونایت انجام شد. مطالعات جذب وابسته به pH در محدوده pH بین 3 تا 7 و هم دماهای جذب ...
بیشتر
چکیده
یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر زیست فراهمی و سرنوشت فلزات سنگین در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک، سیدروفورهای ترشح شده از ریشه گیاه و میکروارگانیسمهای خاک می باشد. این پژوهش به منظور بررسی اثر سیدروفور دسفروکسامین بی (DFO-B) بر جذب سرب (Pb) توسط کانی مونت موریلونایت انجام شد. مطالعات جذب وابسته به pH در محدوده pH بین 3 تا 7 و هم دماهای جذب در دو pH،5/4 و 5/6 انجام گردید. غلظت سرب و سیدروفور بکار رفته در آزمایشات جذب وابسته به pH به ترتیب 10 میلی گرم در لیتر و 250 میکرومولار بود. هم دماهای جذب در 7 غلظت سرب (1 تا 10 میلی گرم در لیتر) در حضور یک غلظت سیدروفور (250 میکرومولار) و بدون حضور سیدروفور در دو pH،5/4 و 5/6 انجام گردید. نتایج مطالعات جذب وابسته به pH نشان داد که سیدروفور باعث افزایش مقدار جذب سرب بر روی کانی مونت موریلونایت به ویژه درpH های بالاتر از 5 گردید. همدماهای جذب سرب در 5/4pH= تحت تأثیر سیدروفور قرار نگرفتند اما سیدروفور تأثیر معنی داری بر شکل همدما و مقدار سرب جذب شده به روی کانی مورد مطالعه در 5/6pH= داشت. مدل فروندلیخ جذب را درتمامی سیستم های مورد مطالعه به خوبی توصیف کرد. مقادیر ضریبKF مدل فروندلیخ به ترتیب 8/4 و 5/196 و ضریب n این مدل به ترتیب 8/0 و 1/2 در حضور و غیاب سیدروفور برای همدماهای بدست آمده در5/6pH= بود که نشان دهنده تمایل شدید سرب برای جذب بر روی سطوح مونت موریلونایت در حضور سیدروفور می باشد.
واژه های کلیدی: سرب، سیدروفور، جذب، مونت موریلونایت
حسین شیرانی؛ محمدعلی حاج عباسی؛ مجید افیونی؛ عباس همت
چکیده
چکیده
روش‌های خاک‌ورزی و مواد آلی بر توزیع و عمق ریشه و بنابراین بر جذب عناصر توسط گیاه و رشد آن تأثیر دارند. این تحقیق در دو سال متوالی انجام گردید. تیمارهای خاک‌ورزی شامل شخم با دیسک سطحی + دو دیسک سطحی به عنوان کم‌خاک‌ورزی (عمق شخم 15 سانتی‌متر) و شخم با گاوآهن برگردان دار + دو دیسک سطحی به عنوان خاک‌ورزی مرسوم (عمق شخم 30 سانتی‌متر) ...
بیشتر
چکیده
روش‌های خاک‌ورزی و مواد آلی بر توزیع و عمق ریشه و بنابراین بر جذب عناصر توسط گیاه و رشد آن تأثیر دارند. این تحقیق در دو سال متوالی انجام گردید. تیمارهای خاک‌ورزی شامل شخم با دیسک سطحی + دو دیسک سطحی به عنوان کم‌خاک‌ورزی (عمق شخم 15 سانتی‌متر) و شخم با گاوآهن برگردان دار + دو دیسک سطحی به عنوان خاک‌ورزی مرسوم (عمق شخم 30 سانتی‌متر) می باشند. هم چنین، سه سطح 0، 30 و 60 تن در هکتار کود گاوی به‌عنوان تیمارهای ماده آلی به‌کار رفتند. تیمارهای فوق در قالب طرح بلوک های خرد شده با سه تکرار و تحت کشت ذرت به مدت دو سال انجام شدند. برای تعیین خواص مرفولوژیک ریشه گیاه، نمونه‌گیری توسط یک سیلندر درپوش دار از روی پشته انجام و طول و دانسیته ریشه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد سیستم‌های خاک‌ورزی تأثیر معنی‌داری (p=0.05) بر طول و دانسیته ریشه ذرت در عمق )20-0( سانتی‌متری خاک داشتند. در تیمار کم خاک ورزی، طول و دانسیته ریشه در مراحل 9 و 11 برگی به طور معنی‌داری نسبت به خاک ورزی مرسوم افزایش یافت، ولی عمق ریشه تحت خاک‌ورزی مرسوم به طور معنی‌داری بیشتر از کم‌خاک‌ورزی بود. این روند مربوط به وجود خاک نرم (خاک شخم خورده) در عمق پائین تری از سطح پشته در خاک‌ورزی مرسوم می باشد. نتایج نشان داد که کود دامی تأثیر معنی‌داری بر ویژگی‌های ریشه نداشت، اما عملکرد بیولو‍‍ژیک ذرت را افزایش داد.
واژه های کلیدی: کم خاک ورزی، خاک ورزی مرسوم، کود دامی، ریشه ذرت
