علوم آب
سید ابوالقاسم حقایقی مقدم؛ فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ پیمان ورجاوند؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ محمد مهدی قاسمی؛ سالومه سپهری صادقیان؛ حسن خسروی؛ محمد کریمی؛ فرزین پرچمی عراقی؛ مصطفی گودرزی؛ مختار میران زاده؛ مسعود فرزام نیا؛ افشین یوسف گمرکچی؛ سیدمعین الدین رضوانی؛ رامین نیکانفر؛ سیدحسن موسوی فضل؛ علی قدمی فیروزآبادی
چکیده
با توجه به اهمیت اقتصادی تولید جو در کشور، بررسی حجم آب آبیاری و بهره‌وری آب برای تولید این محصول استراتژیک ضرورت دارد. به این منظور، حجم آب آبیاری و عملکرد جو در 296 مزرعه منتخب 12 استان (75 درصد سطح زیرکشت آبی و تولید جو در کشور) شامل استان‌های خوزستان، آذربایجان‌شرقی، اردبیل، خراسان‌شمالی، فارس، خراسانرضوی، تهران، سمنان، مرکزی، ...
بیشتر
با توجه به اهمیت اقتصادی تولید جو در کشور، بررسی حجم آب آبیاری و بهره‌وری آب برای تولید این محصول استراتژیک ضرورت دارد. به این منظور، حجم آب آبیاری و عملکرد جو در 296 مزرعه منتخب 12 استان (75 درصد سطح زیرکشت آبی و تولید جو در کشور) شامل استان‌های خوزستان، آذربایجان‌شرقی، اردبیل، خراسان‌شمالی، فارس، خراسانرضوی، تهران، سمنان، مرکزی، اصفهان، همدان و قزوین به‌طور مستقیم اندازه‌گیری گردید. در انتهای فصل و پس از تعیین میانگین عملکرد محصول جو طی سال زراعی 1400-1399، مقادیر بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری آب کل (آبیاری + بارندگی مؤثر) در مزارع منتخب جو در هر منطقه تعیین شد. نتایج نشان داد تفاوت عملکرد، حجم آب آبیاری و شاخص‌های بهره‌وری آب در استان‌های یادشده معنی‌دار بود. حجم آب آبیاری جو در مناطق موردمطالعه از 1900 تا 9300 متر مکعب در هکتار متغیر و میانگین وزنی آن 4875 متر مکعب در هکتار بود. میانگین عملکرد جو در مزارع منتخب از 1630 تا 7050 کیلوگرم در هکتار متغیر و میانگین وزنی آن 3985 کیلوگرم در هکتار بود. بهره‌وری آب آبیاری نیز در استان‌های منتخب از 22/0 تا 53/1 متغیر و میانگین وزنی آن 90/0 کیلوگرم تعیین شد. پیشنهاد می‌شود به‌منظور کاهش مصرف آب و بهبود بهره‌وری آب، تحویل آب به مزارع در طول فصل مدیریت شود و حقابه متناسب با نیاز آبی در نظر گرفته شود. استفاده از برنامه‌ریزی مناسب آبیاری به‌طور مسلم موجب تلفات آب و افزایش بهره‌وری در مزارع جو می‌گردد. برای بهبود بهره‌وری لازم است تمام نهاده‌های مؤثر در تولید بهینه و اقتصادی ازجمله آب، بذر، کود، سم، تجهیزات و ادوات، نیروی انسانی آموزش‌دیده توجه لازم مبذول گردد.
فاطمه فتحی خشویی؛ محمدرضا نوری امامزاده‌ایی؛ احمد رضا قاسمی؛ مسعود قاسمی قهساره
چکیده
پژوهش حاضر با هدف مقایسه تأثیر دو روش آبیاری قطره‌ای و کپسولی رسی همراه با چهار سطح صفر، 3/0، 6/0 و 9/0 درصد وزنی پلیمر ابرجاذب بر شاخص‌های رشد و کارایی مصرف آب گیاه اوستئوسپرموم در دیوار سبز به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصافی با چهار تکرار، انجام شد. محاسبه حجم آب مصرفی بر اساس روش سنجش رطوبت خاک و با استفاده از دستگاه ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف مقایسه تأثیر دو روش آبیاری قطره‌ای و کپسولی رسی همراه با چهار سطح صفر، 3/0، 6/0 و 9/0 درصد وزنی پلیمر ابرجاذب بر شاخص‌های رشد و کارایی مصرف آب گیاه اوستئوسپرموم در دیوار سبز به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصافی با چهار تکرار، انجام شد. محاسبه حجم آب مصرفی بر اساس روش سنجش رطوبت خاک و با استفاده از دستگاه رطوبت‌سنج تتاپروپ صورت گرفت. در طی آزمایش تعداد گل و در پایان آزمایش وزن تر و خشک اندام هوایی، سطح برگ، میانگین طول شاخه، طول ریشه، کلروفیل برگ، محتوای نسبی آب برگ و کارایی مصرف آب اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد بیشترین وزن تر و خشک اندام هوایی، سطح برگ، میانگین طول شاخه و آماس نسبی مربوط به تیمار 6/0 درصد وزنی پلیمر و آبیاری قطره‌ای و بیشترین تعداد گل و کارایی مصرف آب مربوط به تیمار 6/0 درصد پلیمر و آبیاری کپسولی بود. تیمار 9/0 درصد پلیمر و آبیاری کپسولی بیشترین طول ریشه و محتوای کلروفیل را داشت. کارایی مصرف آب در آبیاری کپسولی (2 کیلوگرم بر متر مکعب) بیشتر از آبیاری قطره‌ای (8/1 کیلوگرم بر متر مکعب) بود. نتایج این تحقیق نشان داد آبیاری کپسولی همراه با کاربرد 6/0 درصد وزنی پلیمر ابرجاذب می-تواند بهترین تیمار برای گیاه اوستئوسپرموم در دیوار سبز باشد. این تیمار با بیشترین افزایش تعداد متوسط گل نسبت به شاهد، بالاترین کارایی مصرف آب را نیز ایجاد کرده است.
عباس رضائی استخروئیه؛ سپهر خوش قدم؛ مجتبی ابراهیمی سیریزی؛ علیرضا بادیه نشین
چکیده
کمبود آب مهمترین عامل محدود‌کننده محصولات کشاورزی در جهان است. روشهای مختلف کم‌آبیاری، راه حل‌های مناسبی جهت صرفه‌جویی در آب آبیاری می‌باشند. در این مقاله بررسی تاثیر کم‌آبیاری سنتی و خشکی موضعی ریشه بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) انجام شد. تحقیق در سال 1390 در دانشگاه شهید باهنرکرمان، به ...
بیشتر
کمبود آب مهمترین عامل محدود‌کننده محصولات کشاورزی در جهان است. روشهای مختلف کم‌آبیاری، راه حل‌های مناسبی جهت صرفه‌جویی در آب آبیاری می‌باشند. در این مقاله بررسی تاثیر کم‌آبیاری سنتی و خشکی موضعی ریشه بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) انجام شد. تحقیق در سال 1390 در دانشگاه شهید باهنرکرمان، به صورت بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار کم‌آبیاری، یک تیمار شاهد و در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای کم‌آبیاری عبارت بودند از: کم آبیاری سنتی5 (آبیاری با80، 60 و 40درصد نیاز آبی) و خشکی موضعی ریشه6 با (آبیاری 80، 60 و 40درصد نیاز آبی). این تیمارها در مراحل مختلف رشد گیاه اعمال شدند. نتایج نشان داد که تیمار کم‌آبیاری سنتی (آبیاری با 80درصد نیاز آبی گیاه) در مرحله رشد رویشی بیشترین ارتفاع گیاه، سطح برگ، شاخص سطح برگ و قطر طبق را دارا بود. همچنین حداکثر عملکرد بیولوژیک برابر 49054، حداکثر عملکرد دانه برابر 3/9934 و حداکثر عملکرد روغن برابر 2/2441 کیلوگرم در هکتار در این تیمار اتفاق افتاد. بیشترین کارآیی مصرف آب برای عملکرد دانه در این تیمار برابر 46/1، برای عملکرد بیولوژیک برابر 21/7 و برای عملکرد علوفه خشک برابر 7/5 کیلوگرم در هر متر مکعب آب مصرفی حاصل شد. با توجه به نتایج فوق برای گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) در منطقه مورد مطالعه، کم‌آبیاری سنتی با 80درصد نیاز آبی گیاه در مرحله رشد رویشی توصیه می گردد.
سیده سهیلا نوربخش؛ مهدی قبادی نیا؛ عبدالرزاق دانش شهرکی؛ محمدرضا نوری امامزاده‌ایی؛ روح الله فتاحی نافچی
چکیده
برنامه‌ریزی آبیاری یکی از اقدامات مهم در راستای افزایش تولید کمی و کیفی محصول است. در واقع هدف از برنامه‌ریزی آبیاری کنترل وضعیت آب در گیاه برای رسیدن به سطح مطلوب از عملکرد گیاه می‌باشد. عامل مهمی که تنش آبی گیاه و در نهایت میزان عملکرد به آن بستگی داشته و در برنامه‌ریزی آبیاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، زمان آبیاری است. پژوهش ...
بیشتر
برنامه‌ریزی آبیاری یکی از اقدامات مهم در راستای افزایش تولید کمی و کیفی محصول است. در واقع هدف از برنامه‌ریزی آبیاری کنترل وضعیت آب در گیاه برای رسیدن به سطح مطلوب از عملکرد گیاه می‌باشد. عامل مهمی که تنش آبی گیاه و در نهایت میزان عملکرد به آن بستگی داشته و در برنامه‌ریزی آبیاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، زمان آبیاری است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر زمان و میزان آب آبیاری بر کارآیی مصرف آب، عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا در سال 1391 در دانشگاه شهرکرد اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل شامل چهار سطح زمان آبیاری (ساعت‌های 6، 8، 14 و 18) و دو سطح میزان آب آبیاری (آبیاری کامل و کم‌آبیاری) در چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد آبیاری در ساعت‌های مختلف روز کارآیی مصرف آب، میزان آب مصرفی، تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه و عملکرد دانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به گونه‌ای‌که کارآیی مصرف آب تیمار آبیاری 6 صبح، 5/18 درصد نسبت به تیمار آبیاری ساعت 14 افزایش نشان داد. در حالی‌که زمان آبیاری اثر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های فرعی و طول غلاف نداشت. همچنین میزان آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف و وزن صد دانه معنی‌دار بود. در مجموع بررسی‌ها نشان داد که حداکثر میزان صفات اندازه‌گیری شده در تیمارآبیاری 6 صبح حاصل گردید.
سید حسین صدرقاین
چکیده
جهت تعیین مناسب ترین سیستم آبیاری میکرو در زراعت فلفل با دو هدف صرفه جویی در میزان آب مصرفی و محدود کردن پیشرفت بیماری بوته میری فیتوفترایی (Phytophthora capsici)این تحقیق با استفاده از آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به مدت دو سال اجرا گردید. سه سیستم آبیاری میکرو شامل آبیاری قطره ای، آبیاری قطره ای تیپ ...
بیشتر
جهت تعیین مناسب ترین سیستم آبیاری میکرو در زراعت فلفل با دو هدف صرفه جویی در میزان آب مصرفی و محدود کردن پیشرفت بیماری بوته میری فیتوفترایی (Phytophthora capsici)این تحقیق با استفاده از آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به مدت دو سال اجرا گردید. سه سیستم آبیاری میکرو شامل آبیاری قطره ای، آبیاری قطره ای تیپ و آبیاری قطره ای با لوله های تراوا به عنوان فاکتور اصلی و سه سطح 100، 75 و50 درصد تامین آب مورد نیاز گیاه به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. ژنوتیپ مورد استفاده واریته حساس قلمی ورامین بود. در سال اول سیستم های آبیاری باعث ایجاد تفاوت معنی داری در پیشرفت میزان آلودگی و عملکرد شدند(α
عباس رضائی استخروئیه؛ عبدالرحیم هوشمند؛ سعید برومند نسب؛ محمد جواد خانجانی
چکیده
کم آبیاری راهبرد بهینه سازی کارایی مصرف آب در آبیاری است. تحقیق در بهار 1389 در دانشگاه شهید باهنر کرمان، به منظور بررسی تاثیر کم آبیاری بخصوص روشهای نوین آن (خشکی موضعی ریشه) بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه ذرت دانه ای، هیبرید سینگل کراس 704، انجام شد. طرح به صورت بلوک های کامل تصادفی با یک تیمار شاهد، 18 تیمار کم آبیاری ...
بیشتر
کم آبیاری راهبرد بهینه سازی کارایی مصرف آب در آبیاری است. تحقیق در بهار 1389 در دانشگاه شهید باهنر کرمان، به منظور بررسی تاثیر کم آبیاری بخصوص روشهای نوین آن (خشکی موضعی ریشه) بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه ذرت دانه ای، هیبرید سینگل کراس 704، انجام شد. طرح به صورت بلوک های کامل تصادفی با یک تیمار شاهد، 18 تیمار کم آبیاری و در سه تکرار اجرا گردید. تیمار های کم-آبیاری شامل: تنش خشکی ملایم (آبیاری با 75درصد نیاز آبی گیاه)، تنش خشکی شدید (آبیاری با 50درصد نیاز آبی گیاه)، آبیاری جوی و پشته ای یک در میان ثابت، سه تیمار خشکی موضعی ریشه (جابجائی جویچه های مرطوب در هر آبیاری، بعد از دو آبیاری و بعد از سه آبیاری) بودند. هر یک از تیمارهای کم آبیاری در سه مرحله رشد گیاه (تمام دوره رشد، رشد رویشی و رشد زایشی) اعمال گردید. بیشترین عملکرد بیولوژیکی گیاه برابر 32431 و کمترین آن برابر17654 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه 12115 وکمترین آن 7163 کیلو گرم در هکتار حاصل شد. کارآیی مصرف آب برای تیمار شاهد، برابر 16/1 و برای تیمار خشکی موضعی ریشه با جابجائی جویچه های مرطوب در هر آبیاری در تمام دوره رشد گیاه برابر 13/2 (کیلوگرم دانه به ازاء یک متر مکعب آب) بود. بر اساس نتایج حاصل، کم آبیاری به روش خشکی موضعی ریشه، با جابجائی جویچه های مرطوب بعد از هر آبیاری (فاصله 14 روزه)، بهترین روش اعمال کم آبیاری برای گیاه ذرت دانه ای در منطقه کرمان تشخیص داده شد.
امیر محسنی؛ حسین میرسید حسینی؛ فریبرز عباسی
چکیده
روش کود دهی نقش مهمی در کارآیی مصرف آب و کود، عملکرد گیاه و تلفات کود ایفا می کند. آزمایش انجام شده به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی1389-1388 بر روی جویچه های انتها باز، انجام شد. فاکتور اول شامل چهار سطح آبی (W1-4) و فاکتور دوم شامل چهار سطح کودی (N1-4) به روش کودآبیاری بودند. تیمارهای 16 گانه فوق در نهایت ...
بیشتر
روش کود دهی نقش مهمی در کارآیی مصرف آب و کود، عملکرد گیاه و تلفات کود ایفا می کند. آزمایش انجام شده به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی1389-1388 بر روی جویچه های انتها باز، انجام شد. فاکتور اول شامل چهار سطح آبی (W1-4) و فاکتور دوم شامل چهار سطح کودی (N1-4) به روش کودآبیاری بودند. تیمارهای 16 گانه فوق در نهایت با روش کود دهی سطحی، مورد مقایسه قرار گرفتند. نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق کود اوره و طی چهار مرحله به خاک اضافه گردید. 25 درصد کود مورد نیاز قبل از کشت به روش مرسوم، 25 درصد در مرحله 7برگی، 25 درصد در مرحله ساقه دهی و 25 درصد نیز در زمان سنبله دهی به صورت کودآبیاری به گیاه داده شد. کود مورد نیاز در روش پخش سطحی دو تقسیط مساوی (قبل از کاشت و مرحله هفت برگی) و آب مورد نیاز، نیز به مقدار 120 درصد توصیه آبی برای گیاه فراهم گردید. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد در تیمار 100 درصد نیاز آبی و 100 درصد نیاز کودی اتفاق افتاد. از طرف دیگر عملکرد در اکثر تیمارهای کودآبیاری در مقایسه با تیمار سنتی اختلاف معنی داری نشان داد. مصرف کود و آب نیز تحت تاثیر روش کوددهی و مقدار مصرف کود و آب قرار گرفت. بطوری که بیشترین کارآیی مربوط به سطح کودی 100 درصد و سطح آبی 100 درصد می باشد. همچنین بررسی تلفات عمقی نیترات در خاک نشان داد که بیشترین میزان تلفات مربوط به تیمار سنتی و به مقدار 1/25 درصد که از تمامی تیمار-های کود آبیاری بیشتر می باشد.
محمد جلینی؛ حمید رضا مهرآبادی
چکیده
با توجه به کمبود منابع آب، بهره گیری از شیوه های نوین آبیاری در کشاورزی امری اجتناب ناپذیر می نماید. امروزه روند بهبود، تکامل و استفاده از شیوه آبیاری قطره ای به عنوان یکی از پیشرفته ترین روشها در آبیاری اراضی زراعی در حال افزایش می باشد. این پژوهش به منظور ارزیابی استفاده از روش زیر سطحی آبیاری قطره ای در دورهای مختلف آبیاری بر عملکرد، ...
بیشتر
با توجه به کمبود منابع آب، بهره گیری از شیوه های نوین آبیاری در کشاورزی امری اجتناب ناپذیر می نماید. امروزه روند بهبود، تکامل و استفاده از شیوه آبیاری قطره ای به عنوان یکی از پیشرفته ترین روشها در آبیاری اراضی زراعی در حال افزایش می باشد. این پژوهش به منظور ارزیابی استفاده از روش زیر سطحی آبیاری قطره ای در دورهای مختلف آبیاری بر عملکرد، کارآیی مصرف آب و خصوصیات کیفی پنبه با استفاده از آزمایش فاکتوریل، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور 1-آبیاری قطره ای با دو الگوی سطحی و زیرسطحی و 2- دور آبیاری 2، 4 و 6 روز در دو سال زراعی 1386 و 1387 در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات پنبه شرق کشور- کاشمر اجرا شد. در تجزیه مرکب داده ها، الگوی آبیاری بر عملکرد و کارآیی مصرف آب معنی دار بود. مقدار عملکرد وش در آبیاری قطره ای سطحی و زیرسطحی به ترتیب 3074 و 3988 کیلوگرم در هکتار بود که با هم اختلاف معنی دار داشتند. کارآیی مصرف آب الگوهای مذکور به ترتیب 349/0 و 268/0 کیلوگرم وش به ازاء مصرف هر مترمکعب آب بود. عملکرد وش در سه تیمار دور آبیاری 2، 4 و 6 روز به ترتیب برابر با 3491، 3725 و 3364 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که با هم اختلاف معنی دار نداشتند. بیشترین عملکرد و کارآیی مصرف آب در آبیاری قطره ای زیرسطحی با دور آبیاری 4 روز به ترتیب به میزان 4315 کیلو گرم در هکتار و 375/0 کیلوگرم وش بر مترمکعب و کمترین عملکرد و کارآیی مصرف آب در آبیاری قطره ای زیرسطحی با دور آبیاری 2 روز بترتیب به میزان 3107 کیلوگرم در هکتار و 265/0 کیلوگرم وش بر مترمکعب بدست آمد. در نهایت روش آبیاری قطره ای زیرسطحی با دور آبیاری چهار روز به عنوان تیمار برتر انتخاب گردید.
