ساینا وکیلی آذر؛ یعقوب دین پژوه
چکیده
در این مطالعه، با استفاده از آمار رگبارهای ثبت شده برای 517 رویداد در 5 ایستگاه عجبشیر، آذرشهر، بناب، بستانآباد و لیقوان (واقع درشرق دریاچه ارومیه)، منحنیهای هاف بسط داده شد. کل رویدادهای منتخب براساس مدت دوام رگبار در چهار کلاس متمایز بهشرح 1- صفر تا دو ، 2- دو تا شش، 3- شش تا دوازده و 4- بیش از دوازده ساعت دستهبندی شدند. سپس منحنیهای ...
بیشتر
در این مطالعه، با استفاده از آمار رگبارهای ثبت شده برای 517 رویداد در 5 ایستگاه عجبشیر، آذرشهر، بناب، بستانآباد و لیقوان (واقع درشرق دریاچه ارومیه)، منحنیهای هاف بسط داده شد. کل رویدادهای منتخب براساس مدت دوام رگبار در چهار کلاس متمایز بهشرح 1- صفر تا دو ، 2- دو تا شش، 3- شش تا دوازده و 4- بیش از دوازده ساعت دستهبندی شدند. سپس منحنیهای هاف برای هر دسته بهازای درصد احتمالات 10 درصد، 20 درصد، ... و 90 درصد رسم گردید. ضمنا منحنیهای هاف برای کل رویدادها (بدون دستهبندی) در هر ایستگاه نیز تهیه شد. در این مطالعه، از توزیع‌های آماری رایج در هیدرولوژی استفاده شد. همچنین، سه شاخص جدید که نشاندهنده نسبت درصد عمق بارش از آغاز بارندگی تا پایان 25 درصد، 50 درصد و 75 درصد زمان بارندگی منحنی هاف 50 درصد به منحنی هاف 90 درصد میباشند، بهصورت S، I و Q تعریف شد. هیتوگراف رگبار طرح در هر ایستگاه برای کل رویدادها (بدون کلاسبندی) برای منحنی هاف 50 درصد بهدست آمد. مدل ریاضی منحنیهای هاف در فرم مدل لاجستیک بسط و پارامترهای آن تخمین زده شدند. نتایج حاکی از آن است که برای کلاسهای با مدت دوام کمتر از 6 ساعت بخش قابل توجهی از بارش در چارکهای اول یا دوم زمانی رخ میدهد. درحالیکه در بارشهای با مدت دوام بیش از 6 ساعت بارشها با شدت کم آغاز شده و بهتدریج تا آخر بارندگی بر شدت آنها افزوده میشود. همچنین نتایج نشان داد که روند تغییرات مقادیر شاخصهای S، I و Q بهصورت S>I>Q میباشد. بر اساس نتایج حاصله، مدل لاجستیک قادر به برازش خیلی خوب رگبارها در ایستگاههای منتخب میباشد، طوریکه ضریب همبستگی بین مشاهدات و مدل بین 978/0 و 998/0 است که از نظر آماری در سطح 5 درصد معنیدار بودند.
یعقوب دین پژوه؛ معصومه فروغی
چکیده
مطالعه تغییرات ناگهانی تبخیر- تعرق پتانسیل (ET0) در مدیریت منابع آب از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، تغییرات ناگهانی ET0 در دو مقیاس ماهانه و سالانه در شمالغرب ایران مورد بررسی قرار گرفت. از داده‌های 36 ایستگاه هواشناسی همدید (2015-1980) استفاده گردید. میزان ET0 در هر ماه و ایستگاه با روش فائو- پنمن مانتیث (FAO-PM56) برآورد گردید. برای آزمون ...
بیشتر
مطالعه تغییرات ناگهانی تبخیر- تعرق پتانسیل (ET0) در مدیریت منابع آب از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، تغییرات ناگهانی ET0 در دو مقیاس ماهانه و سالانه در شمالغرب ایران مورد بررسی قرار گرفت. از داده‌های 36 ایستگاه هواشناسی همدید (2015-1980) استفاده گردید. میزان ET0 در هر ماه و ایستگاه با روش فائو- پنمن مانتیث (FAO-PM56) برآورد گردید. برای آزمون تغییر ناگهانی در سری‌های ET0 و تشخیص تاریخ دقیق تغییر از روش پتیت استفاده شد. نتایج نشان داد که تغییر ناگهانی معنیدار در سری‌های زمانی ET0 برای اکثر ایستگاه‌ها در سطح 5 درصد تجربه شده است. در مقیاس ماهانه و سالانه بترتیب 72/59 درصد و 55/80 درصد ایستگاه‌ها جهش رو به بالا داشتند. در ایستگاه سرارود کرمانشاه در اکثر ماه‌ها، ET0 جهش رو به بالا را تجربه کرده، طوریکه در مقیاس ماهانه، بیشترین اختلاف میانگین ET0 در دو زیر دوره قبل و بعد از سال تغییر در سپتامبر به‌اندازه 75/47 میلی‌متر در ماه (معادل 35 درصد) مشاهده شد. در مقیاس سالانه، اغلب ایستگاه‌ها تغییرات پرشی را در بین سال‌های 1995 تا 1998 تجربه کرده‌اند. بیشترین پرش در ET0 سالانه مربوط به سرارود کرمانشاه بود که در آن میانگین مقادیر ET0 در دو زیر دوره (قبل و بعد از سال تغییر) به‌ترتیب، 1438 و 1673 (میلی‌متر در سال) بهدست آمد که اختلاف آن معادل 235 میلی‌متر (معادل 16 درصد) بود که بهصورت افزایش در ET0 سالانه در زیر دوره اخیر، نسبت به زیر دوره قبلی تجربه شده است. مدیریت خردمندانه آب قابل دسترس در منطقه مورد مطالعه برای ادامه فعالیت‌های کشاورزی و مرتبط با آب حیاتی میباشد.
فاطمه بانان فردوسی؛ یعقوب دین پژوه
چکیده
در این مطالعه، از بارشهای روزانه ایستگاههای تبریز، مراغه، ارومیه و مهاباد جهت بررسی منحنیهای بارش نرمال شده (NRC) استفاده شد. منحنیهای بارش نرمال شده، نشاندهنده تغییرات درصد تجمعی مقادیر بارشهای روزانه ( ) بهازای درصد تجمعی تعداد روزهای همراه با بارش ( ) است. برای بررسی این منحنی‌ها، از دو مدل رایج در هیدرولوژی شامل و استفاده ...
بیشتر
در این مطالعه، از بارشهای روزانه ایستگاههای تبریز، مراغه، ارومیه و مهاباد جهت بررسی منحنیهای بارش نرمال شده (NRC) استفاده شد. منحنیهای بارش نرمال شده، نشاندهنده تغییرات درصد تجمعی مقادیر بارشهای روزانه ( ) بهازای درصد تجمعی تعداد روزهای همراه با بارش ( ) است. برای بررسی این منحنی‌ها، از دو مدل رایج در هیدرولوژی شامل و استفاده شد، افزون بر این، پانزده مدل دیگر (از جمله، توانی، نمایی و ...) نیز برای ایستگاه‌ها مورد آزمون واقع شد. این‌کار، هم برای تمامی روزهای بارانی دوره آماری و هم برای بارشهای روزانه هر ماه به‌طور جداگانه (در هر ایستگاه) تکرار شد. از بین مدلهای مذکور، مناسب‌ترین مدل با توجه به آماره‌های RMSE و انتخاب گردید. نتایج نشان داد که تقریبأ در همه ایستگاه‌ها، مدل کمترین مقدار RMSE و بیشترین مقدار را دارا بود و به‌عنوان مناسب‌ترین مدل برای بسط منحنیهای بارش نرمال شده انتخاب شد. با این حال، در ماه آوریل (در تبریز) مدل نمایی سه پارامتری و در ماه اوت (در مهاباد) مدل چندجمله‌ای درجه 4 به‌عنوان مدل مناسب انتخاب گردید. افزون بر این، اختلاف آماره این دو مدل با مشاهدات (در هر دو سری) کمتر از 0001/0 بهدست آمد. در پرباران‌ترین و کم‌باران‌ترین ماه‌های سال، دامنه تغییرات RMSE بین 2559/0 میلی‌متر در آوریل (مراغه) و 6709/0 میلی‌متر در آوریل (تبریز) و مقادیر بین 9992/0 در اوت (مراغه) و 9999/0 در آوریل (مراغه) حاصل شد. در حالت کلی، می-توان نتیجه گرفت که در نیمی از روزهای همراه با بارش، کمتر از پانزده درصد کل عمق بارش نازل میشود.
فرشاد فتحیان؛ احمد فاخری فرد؛ یعقوب دین پژوه؛ سید سعید موسوی ندوشنی
چکیده
مدلهای سری زمانی از ابزارهای مهم در مدل‌سازی و پیش‌بینی فرآیندهای هیدرولوژیکی است که به منظور طراحی و مدیریت علمی پروژه‌های منابع آب به کار می‌روند. در این تحقیق به منظور مدل‌سازی میانگین دبی روزانه 6 ایستگاه آبسنجی واقع در بالادست سد زرینه‌رود از مدلهای خطی خودهمبسته میانگین متحرک (ARMA) و غیرخطی خودهمبسته آستانه (TAR) 2 و 3 رژیمی ...
بیشتر
مدلهای سری زمانی از ابزارهای مهم در مدل‌سازی و پیش‌بینی فرآیندهای هیدرولوژیکی است که به منظور طراحی و مدیریت علمی پروژه‌های منابع آب به کار می‌روند. در این تحقیق به منظور مدل‌سازی میانگین دبی روزانه 6 ایستگاه آبسنجی واقع در بالادست سد زرینه‌رود از مدلهای خطی خودهمبسته میانگین متحرک (ARMA) و غیرخطی خودهمبسته آستانه (TAR) 2 و 3 رژیمی استفاده شده است. به دلیل اینکه داده‌ها دارای نوسانات فصلی میباشند، در ابتدا داده‌های دبی روزانه برای یک دوره 15 ساله (2011-1997)، با استفاده از سری فوریه و برآورد شاخصهای آماری نظیر میانگین و انحراف استاندارد، استاندارد شدند. سپس، داده‌های استاندارد شده برای یک دوره 13 ساله (2009-1997) واسنجی و یک دوره 2 ساله (2011-2010) صحت‌سنجی شدند. در نهایت، مدلهای خطی و غیرخطی مناسب با استفاده از معیارهای آکائیکه و آزمون استقلال باقیمانده‌های مدل (Ljung-Box) انتخاب شدند. نتایج این تحقیق نشان داده است که بر اساس معیارهای ارزیابی، عملکرد مدلهای غیرخطی آستانه 2 و 3 رژیمی برای همه ایستگاه‌ها دارای برتری نسبت به مدل خطی در مدل‌سازی جریان روزانه رودخانه‌های بالادست سد زرینه رود میباشد. همچنین مدل‌سازی و مقایسه مدلهای غیرخطی آستانه نشان داد که مدل غیرخطی 3 رژیمی دارای معیارهای ارزیابی مناسب‌تری نسبت به مدل 2 رژیمی میباشد.
فرشاد فتحیان؛ احمد فاخری فرد؛ یعقوب دین پژوه؛ سید سعید موسوی ندوشنی
چکیده
یکی از ابزارهای مهم برای ارزیابی و مدل‌سازی فرآیندهای هیدرولوژیکی، به منظور حل مسائل مرتبط به مدیریت منابع آب، مدلهای سری زمانی میباشد. فرآیند جریان رودخانه معمولاً به صورت مکانیسم غیرخطی در نظر گرفته می‌شوند، درحالی که در بسیاری از مطالعات به منظور مدل‌سازی سری‌های زمانی دبی رودخانه از مدلهای خطی استفاده می‌شوند. در این ...
بیشتر
یکی از ابزارهای مهم برای ارزیابی و مدل‌سازی فرآیندهای هیدرولوژیکی، به منظور حل مسائل مرتبط به مدیریت منابع آب، مدلهای سری زمانی میباشد. فرآیند جریان رودخانه معمولاً به صورت مکانیسم غیرخطی در نظر گرفته می‌شوند، درحالی که در بسیاری از مطالعات به منظور مدل‌سازی سری‌های زمانی دبی رودخانه از مدلهای خطی استفاده می‌شوند. در این مطالعه، سری زمانی دبی روزانه 6 ایستگاه آبسنجی واقع بر رودخانه‌های حوضه بالادست سد زرینه‌رود برای دوره آماری 2011-1997، به منظور بررسی ایستایی و غیرخطی بودن در نظر گرفته شده‌اند. این 15 سال داده دارای دوره زمانی مشترک (طول داده‌ها 5475 عدد) و دارای صحت و سقم کافی میباشند. در این مطالعه، برای بررسی ایستایی از آزمون‌های ADF و KPSS و برای بررسی غیرخطی بودن از آزمون‌های BDS، Keenan و TLRT استفاده شده است. در مورد تحلیل ایستایی، نتایج نشان داد که سری زمانی دبی روزانه همه ایستگاه‌ها به طور معنی‌داری ایستا هستند. بر اساس آزمون BDS، نتایج نشان داد که سری‌های روزانه ماهیت غیرخطی شدیدی دارند، اما بر اساس آزمون Keenan با لگاریتم‌گیری و غیرفصلی کردن می‌توان رفتار خطی را در آنها مشاهده کرد. نتایج آزمون TLRT نیز نشان داد که داده‌ها دارای رفتار غیرخطی بوده و می‌توان مدلهای غیرخطی خودهمبسته آستانه مناسب را بر آنها برازش داد. بنابراین، به منظور مدل‌سازی سری‌های زمانی دبی روزانه می‌توان مدلهای خطی و غیرخطی را استفاده کرد و نتایج آنها را مورد ارزیابی قرار داد.
هادی ثانی خانی؛ یعقوب دین پژوه؛ محمد علی قربانی؛ مهدی ضرغامی
چکیده
پیش بینی احتمالاتی متغیرهای هیدرولوژیکی در سال های اخیر از جمله جریان رودخانه مورد توجه محققین بوده است. پژوهش حاضر دو روش مختلف احتمالاتی را برایپیش بینی جریان رودخانه استفادهمی کند. سپس میزان عدم قطعیت ناشی از پیش بینی به صورت کمی معین می-شود.تخمین گرهای خطیدر یکی از روش ها و در دیگری الگوریتم نزدیکترین همسایگی استفاده شد. دبیروزانه ...
بیشتر
پیش بینی احتمالاتی متغیرهای هیدرولوژیکی در سال های اخیر از جمله جریان رودخانه مورد توجه محققین بوده است. پژوهش حاضر دو روش مختلف احتمالاتی را برایپیش بینی جریان رودخانه استفادهمی کند. سپس میزان عدم قطعیت ناشی از پیش بینی به صورت کمی معین می-شود.تخمین گرهای خطیدر یکی از روش ها و در دیگری الگوریتم نزدیکترین همسایگی استفاده شد. دبیروزانه به مدت دوازده سال در دو ایستگاه آبسنجیدیزج و ماشین به ترتیب واقع در خروجیحوضه های آبریز باراندوزچای در استان آذربایجان غربیو رود زرد در استان خوزستاناستفاده شد. شش سال اول داده ها جهت برازش، سه سال بعدی برای واسنجی و 3 سال پایانی جهت آزمون الگو ها استفاده شدند.ترکیبات مختلفی از داده های ثبت شده دبی روزانه به عنوان الگوی ورودی برای پیش بینی دبی روزانه استفاده شد. به کارگیری روش های مورد استفاده به صورت جمعی (به منظور انتخاب پارامترهای بهینه الگو)منجر به بهبود و افزایش دقت الگو در پیش بینی جریان رودخانه شد. از شاخص های آماری شامل ضریب همبستگی، ریشه میانگین مربعات خطا و ضریب کارایی ناش- ساتکلیف برای ارزیابی عملکرد الگوها استفاده شد.نتایج به دست آمده در این تحقیق کارایی و اعتبار روش های مورد استفاده را تائید نمود. همچنین نتایج به دست آمده نشان داد که روش جمعی مبتنی بر الگوریتم نزدیکترین همسایگی عملکرد بهتری در مقایسه با روش جمعی غیرخطی احتمالاتی دارد و از عدم قطعیت کمتری در پیش بینی برخوردار است. مقدار ضریب کارایی ناش- ساتکلیف در روش جمعی مبتنی بر نزدیکترین همسایگی در ایستگاه های دیزج و ماشین در دوره آزمون الگو به ترتیب برابر 91/0 و 93/0 به دست آمدند.
سید بهروز حسینی؛ یعقوب دین پژوه؛ جعفر نیکبخت
چکیده
در این مطالعه فراوانی خشک‌سالی‌های شمالغرب ایران با توجه به اطلاعات دوره آماری موجود منتهی به 2010 برای هفده ایستگاه هواشناسی سینوپتیک تحلیل شد. مشخصه‌های خشکسالی با شاخص اکتشاف خشکسالی (RDI) تعیین گردید. مقادیر بارش و تبخیر و تعرق پتانسیل (ETo)، در مقیاس ماهانه مورد استفاده قرار گرفت. برای تخمین ETo روش پنمن مانتیس- فائو56 استفاده شد. ...
بیشتر
در این مطالعه فراوانی خشک‌سالی‌های شمالغرب ایران با توجه به اطلاعات دوره آماری موجود منتهی به 2010 برای هفده ایستگاه هواشناسی سینوپتیک تحلیل شد. مشخصه‌های خشکسالی با شاخص اکتشاف خشکسالی (RDI) تعیین گردید. مقادیر بارش و تبخیر و تعرق پتانسیل (ETo)، در مقیاس ماهانه مورد استفاده قرار گرفت. برای تخمین ETo روش پنمن مانتیس- فائو56 استفاده شد. برای تحلیل فراوانی مشخصه‌های خشکسالی، ابتدا مقادیر اولیه RDI از داده‌های مشاهداتی بدست آمد. سپس با تطبیق توزیع‌های آماری، بهترین توزیع برای برازش مقادیر اولیه با روش کی دو و در سطح 5 درصد انتخاب شد. پارامترهای توزیع، با روش حداکثر درست نمایی بهدست آمد. آنگاه با تابع چندک توزیع منتخب و به کار بردن روش مونت کارلو، تعداد 500 سری مصنوعی (به تعداد داده‌های مشاهداتی هر ایستگاه) برای RDI شبیه‌سازی شد. حداکثر مقدار سه مشخصه اصلی خشکی (طول مدت دوام، شدت و بزرگی) برای هر سری مشخص شد. تحلیل فراوانی برای هر سری (با طول 500) بطور مجزا صورت گرفت. نقشه‌های هم مقدار مشخصه‌های خشکی رسم شد. نتایج نشان داد حداکثر شدت خشکی با دوره بازگشت 10 سال برای ایستگاه اهر بود. حداکثر طول مدت دوام خشکی با دوره بازگشت 10 سال در ایستگاه خلخال مشاهده شد. با دوره بازگشت 10 سال حداکثر بزرگی خشکی متعلق به ایستگاه پیرانشهر بود.
سجاد عبداللهی اسدآبادی؛ یعقوب دین پژوه؛ رسول میرعباسی نجف آبادی
چکیده
پیش بینی دبی رودخانه ها یکی از موارد کلیدی در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب می باشد. در این مطالعه از دو روش مبتنی بر آنالیز موجک و شبکه عصبی مصنوعی (ANN) به منظور پیش بینی دبی جریان رودخانه بهشت آباد استفاده شد. بدین منظور، داده های دبی متوسط روزانه رودخانه مذکور و اطلاعات بارش روزانه مربوط به 17 ایستگاه هواشناسی در طول دوره آماری 2008-1999 ...
بیشتر
پیش بینی دبی رودخانه ها یکی از موارد کلیدی در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب می باشد. در این مطالعه از دو روش مبتنی بر آنالیز موجک و شبکه عصبی مصنوعی (ANN) به منظور پیش بینی دبی جریان رودخانه بهشت آباد استفاده شد. بدین منظور، داده های دبی متوسط روزانه رودخانه مذکور و اطلاعات بارش روزانه مربوط به 17 ایستگاه هواشناسی در طول دوره آماری 2008-1999 استفاده گردید. در روش اول موسوم به روش موجک متقاطع (CW)، از موجک مختلط مورلت به عنوان تابع آنالیزگر استفاده شد. تجزیه موجک برای هر یک از سری های زمانی مجموع بارش روزانه و دبی متوسط روزانه جریان بصورت جداگانه انجام گرفت. فاز اولیه و اختلاف فاز زیر سری های حاصل از تجزیه موجک و ثابت های واسنجی محاسبه گردید. سپس بازسازی سری های ساختاری انجام و میانگین مولفه های ساختاری بازسازی شده محاسبه شد. مدل دبی جریان به ازای افق های پیش بینی 1 روز، 2 روز، 3 روز و 7 روز جلوتر بسط داده شد. در روش دوم موسوم به روش تلفیقی موجک و شبکه عصبی (WNN)، ابتدا با استفاده از موجک گسسته میر، پردازش اولیه بر روی ماتریس ورودی اولیه انجام گرفت. سپس با نرمالسازی درایه های ماتریس ورودی اولیه، ماتریس ورودی ثانویه تشکیل گردد. ماتریس ورودی ثانویه و ماتریس هدف به یک شبکه سه لایه پیشخور با الگوریتم پس انتشار (FFBP) اعمال شدند. آموزش شبکه با استفاده از تابع آموزش لونبرگ مارکوارت (LM) انجام گرفت. نهایتاً، پیش بینی جریان به ازای افق های زمانی کوتاه مدت انجام شد. نتایج نشان داد پیش بینی های مدل WNN در مقایسه با مدل های CWو ANN از دقت بالاتری برخوردار می باشد.
صابره دربندی؛ یعقوب دین پژوه؛ صبا زینالی
چکیده
محدودیت منابع آبی و اصل پایداری در مدیریت آن، تامین آب کلیه نیازهای موجود را غیر ممکن ساخته است، لذا به منظور تامین و عرضه آب با اطمینان پذیری بالا نیاز به برنامه‌ریزی‌های دقیق میباشد. به همین دلیل اهمیت مدیریت منابع آب در حوضه های آبریز بیش از پیش نمایان شده است. در این تحقیق از دو مدل پویایی سیستم (Vensim) و برنامه ریزی ژنتیک برای شبیه ...
بیشتر
محدودیت منابع آبی و اصل پایداری در مدیریت آن، تامین آب کلیه نیازهای موجود را غیر ممکن ساخته است، لذا به منظور تامین و عرضه آب با اطمینان پذیری بالا نیاز به برنامه‌ریزی‌های دقیق میباشد. به همین دلیل اهمیت مدیریت منابع آب در حوضه های آبریز بیش از پیش نمایان شده است. در این تحقیق از دو مدل پویایی سیستم (Vensim) و برنامه ریزی ژنتیک برای شبیه سازی فرایند بارش- رواناب در حوضه آبریز لیقوان استفاده گردید. در مدل برنامه ریزی ژنتیک برای بدست آوردن بهترین ترکیب، وروردی های مختلف برای مدل سازی مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاکی از دقت بالای مدل Vensim در شبیه سازی فرایند بارش- رواناب نسبت به مدل برنامه ریزی ژنتیک می باشد. نتایج نشان می دهد که مدل Vensim برای اکثر رویدادها ضریب همبستگی بالایی نسبت به برنامه ریزی ژنتیک داشته همچنین در پیش بینی دبی و زمان اوج کمترین خطای مطلق را دارد.
هادی ثانی خانی؛ یعقوب دین پژوه؛ سعید پوریوسف؛ سروین زمان زاد قویدل؛ بهاره صولتی
چکیده
تغییر در دما و الگوی بارش اثرات زیادی بر کمیت و کیفیت منابع آب به خصوص مناطق خشک نظیر ایران دارد. در سال های اخیر وقوع خشکسالی های متعدد در ایران خطری جدی برای منابع آب محسوب می شود. به دلیل افزایش میزان آب مورد تقاضا، بررسی اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق به بررسی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب در حوضه آجی ...
بیشتر
تغییر در دما و الگوی بارش اثرات زیادی بر کمیت و کیفیت منابع آب به خصوص مناطق خشک نظیر ایران دارد. در سال های اخیر وقوع خشکسالی های متعدد در ایران خطری جدی برای منابع آب محسوب می شود. به دلیل افزایش میزان آب مورد تقاضا، بررسی اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق به بررسی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب در حوضه آجی چای در استان آذربایجان شرقی پرداخته می-شود. جهت پیش بینی تغییر اقلیم بر مبنای مدل های گردش عمومی (GCM) از مدل LARS-WG جهت ریز مقیاس نمایی استفاده گردید. با استفاده از LARS-WG تغییر اقلیم در حوضه آجی چای با بکار گیری مدل HADCM3 و سناریوهای A1B، A2 و B1 در افق 2055، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از افزایش دما و کاهش بارش در منطقه بودند. در بخش دیگری از تحقیق، جهت شبیه سازی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب حوضه، از مدل هوشمند برنامه ریزی بیان ژن با استفاده از الگوهای ورودی مختلف، استفاده گردید. نتایج به دست آمده حاکی از کاهش قابل توجه میزان رواناب در حوضه بودند. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده لازم است تا جهت سازگاری با تغییر اقلیم، راهکارهای مدیریتی مناسب در سطح حوضه مورد توجه قرار گیرد.
احمد فاخری فرد؛ یعقوب دین پژوه؛ فرشاد احمدی؛ جواد بهمنش
چکیده
استفاده از مدلهای سری زمانی یکی از راههای کاربردی در شبیه سازی و پیش بینی داده های هیدرولوژیکی است. یکی از نقاط ضعف مدل-های سری زمانی در پیش بینی داده های هیدرولوژیکی، نحوه تولید داده های تصادفی است. به طوریکه داده های تولیدی نیز با تغییر سری تصادفی، تغییر خواهند کرد. این تحقیق با الگوی غیرخطی ARCH بخش تصادفی مدل سری زمانی مختص آن رودخانه ...
بیشتر
استفاده از مدلهای سری زمانی یکی از راههای کاربردی در شبیه سازی و پیش بینی داده های هیدرولوژیکی است. یکی از نقاط ضعف مدل-های سری زمانی در پیش بینی داده های هیدرولوژیکی، نحوه تولید داده های تصادفی است. به طوریکه داده های تولیدی نیز با تغییر سری تصادفی، تغییر خواهند کرد. این تحقیق با الگوی غیرخطی ARCH بخش تصادفی مدل سری زمانی مختص آن رودخانه را مدل سازی می کند. سپس سری تصادفی تولید می شود. مدل تلفیقی پیشنهادی BL-ARCH برای پیش بینی جریان رودخانه، با تلفیق مدل ARCH و مدل غیرخطی BL ارائه گردیده است. داده های روزانه 31 ساله دبی رودخانه شهرچای ارومیه واقع در غرب دریاچه ارومیه و استان آذربایجان غربی، برای پیش بینی 11 ساله جریان رودخانه استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد که مدل تلفیقی پیشنهادی با خطای 52/4، نسبت به مدل دوخطی با خطای77/6 برازش بهتری نسبت به مدل دوخطی دارد. این مدل می تواند در پیش بینی جریان های کوتاه مدت رودخانه به ویژه جریان های روزانه به کارگرفته شود.
مرضیه قربانی اقدم؛ یعقوب دین پژوه؛ احمد فاخری فرد؛ صابره دربندی
چکیده
روش های تحلیلی کاهش ابعاد داده ها مانند PCA برای درک صحیحی از عوامل مؤثر بر تغییرات اقلیمی با توجیه قسمت مهمی از کل واریانس با تعداد محدودی از مولفه های اصلی، در برنامه‌ریزی منابع آب حائز اهمیت است. روش تجزیه به عامل ها در این تحقیق به عنوان تصویرکننده فضای اطلاعات روی محورهای محدود و معین استفاده شده است. هدف اصلی این مطالعه پهنه بندی ...
بیشتر
روش های تحلیلی کاهش ابعاد داده ها مانند PCA برای درک صحیحی از عوامل مؤثر بر تغییرات اقلیمی با توجیه قسمت مهمی از کل واریانس با تعداد محدودی از مولفه های اصلی، در برنامه‌ریزی منابع آب حائز اهمیت است. روش تجزیه به عامل ها در این تحقیق به عنوان تصویرکننده فضای اطلاعات روی محورهای محدود و معین استفاده شده است. هدف اصلی این مطالعه پهنه بندی حوضه آبریز دریاچه ارومیه از نظر خشکسالی با روش تجزیه به عامل ها است. آمار بارش های ماهانه 30 ایستگاه هواشناسی در دوره آماری 2009-1972 استفاده شد. شاخص بارش استاندارد (SPI)، برای هر یک از ایستگاه های منتخب در دو مقیاس 3 و 12 ماهه به کار برده شد. تجزیه به عامل های مربوط به داده های SPI برای پهنه-بندی منطقه از نظر مشخصه های خشکسالی انجام گردید. همگنی نواحی به دست آمده با روش آماره S ویلتشایر بررسی شد. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی SPI سه ماهه (دوازده ماهه) نشان داد که تعداد 5 (6) عامل ویژه بزرگتر از یک دارند و 08/68 (88/78) درصد از واریانس کل را در مجموع توجیه می کند. حوضه دریاچه ارومیه با توجه به ضرایب عامل ها پس از چرخش در مقیاس 3 ماهه (12 ماهه) به پنج (شش) ناحیه تفکیک شد. نتایج آزمون همگنی نشان داد که نواحی به دست آمده همگن هستند.
بهاره فلاحی؛ احمد فاخری فرد؛ یعقوب دین پژوه؛ صابره دربندی
چکیده
روش های تحلیلی کاهش ابعاد داده ها مانند آنالیز مولفه های اصلی برای درک صحیحی از عوامل مؤثر بر تغییرات اقلیمی با توجیه قسمت مهمی از کل واریانس با تعداد محدودی از مولفه های اصلی، در برنامه ریزی منابع آب حائز اهمیت می باشند. در این تحقیق روش PCA به عنوان تصویرکننده فضای اطلاعات روی محورهای محدود و معین، K-mean به عنوان روش خوشه سازی گروهی و ...
بیشتر
روش های تحلیلی کاهش ابعاد داده ها مانند آنالیز مولفه های اصلی برای درک صحیحی از عوامل مؤثر بر تغییرات اقلیمی با توجیه قسمت مهمی از کل واریانس با تعداد محدودی از مولفه های اصلی، در برنامه ریزی منابع آب حائز اهمیت می باشند. در این تحقیق روش PCA به عنوان تصویرکننده فضای اطلاعات روی محورهای محدود و معین، K-mean به عنوان روش خوشه سازی گروهی و Wardبه عنوان خوشه سازی سلسله مراتبی مورد استفاده قرار گرفته است. در تحقیق حاضر با استفاده از این روش ها و کاربرد داده های بارش روزانه 60 ایستگاه هواشناسی در طول دوره آماری 35 ساله (2004-1970)،4 نوع پهنه بندی بر مبنای بارش های روزانه، سری شاخص فاصله-مقدار، فواصل زمانی بارش و سری روزهای بارانی انجام گرفت. آماره S برای آزمون همگنی مناطق بدست آمده به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که روش PCA به لحاظ ماهیت خود فضای داده ها را روی محورهای اصلی تصویر می کند و ساختار واقعی فضا را نشان خواهد داد اما در روش های سلسله مراتبی که در هر مرحله خوشه یا اعضا را به هم متصل می کنند، از نظر ماهیت فضایی خوشه ها بیانگر ساختار واقعی نمی باشند لذا انتظار می رود که خوشه های حاصل از PCA واقعی تر از خوشه های حاصل از دیگر روش‌ها باشد. اما از نقطه نظر گسترش اطلاعات خوشه بندی بر مبنای همگنی، روش های خوشه بندی سلسله مراتبی بر خوشه بندی واقعی ارجحیت پیدا می‌کند.
رسول میرعباسی نجف آبادی؛ یعقوب دین پژوه
چکیده
چکیده
روند جریان رودخانه های منطقه شمال غرب ایران در سه مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه با روش من_کندال با حذف اثر کلیه ضرایب خودهمبستگی معنی دار مورد آزمون قرار گرفت. داده های مورد استفاده اطلاعات جریان 16 ایستگاه هیدرومتری منتخب در دوره آماری 1383-1353 است. تخمین شیب خط روند جریان با روش تخمین گر شیب Sen انجام شده است. سطوح معنی داری 1درصد، ...
بیشتر
چکیده
روند جریان رودخانه های منطقه شمال غرب ایران در سه مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه با روش من_کندال با حذف اثر کلیه ضرایب خودهمبستگی معنی دار مورد آزمون قرار گرفت. داده های مورد استفاده اطلاعات جریان 16 ایستگاه هیدرومتری منتخب در دوره آماری 1383-1353 است. تخمین شیب خط روند جریان با روش تخمین گر شیب Sen انجام شده است. سطوح معنی داری 1درصد، 5درصد و 10درصد برای انجام آزمون روند استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که جریان رودخانه های شمالغرب ایران در مقیاس سالانه در همه ایستگاه ها روند نزولی دارند. کمترین شیب خط روند جریان های سالانه متعلق به ایستگاه ونیار ( 49/4- مترمکعب بر ثانیه در سال) است. روند نزولی معنی دار در مقیاس فصلی، در تمام فصول مشاهده میشود که در آن شدیدترین روند متعلق به فصل بهار است. تعداد ماه‌های با روند منفی در مقیاس ماهانه بیشتر از تعداد ماه‌های با روند مثبت است. حدود نیمی از ایستگاه ها در شش ماهه دوم سال (مهر تا اسفند) روند منفی معنی دار دارند. روند تغییرات رواناب غالب رودخانه های منطقه شمالغرب ایران در حالت کلی در سه دهه گذشته نزولی و در سطح 10 درصد معنی دار است.
واژه های کلیدی: روند، جریان رودخانه، من_کندال، آزمون Sen ، خودهمبستگی
