آب و خاک - فهرست مقالات

بررسی تغییرات مکانی برخی ویژگی‌های خاک و عملکرد گل محمدی (مطالعه موردی شهرستان بردسیر، استان کرمان)

مرتضی بهمنی؛ جهانگرد محمدی؛ عیسی اسفندیارپور بروجنی؛ حمیدرضا متقیان؛ کرامت اله سعیدی

دوره 33، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1398، ، صفحه 163-179

https://doi.org/10.22067/jsw.v33i1.75236

چکیده

وجود تغییرات مکانی در خصوصیات خاک امری بدیهی بهشمار میرود، با این حال درک از دلایل و منشأ این تغییـرات کامـل نیست. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرپذیری مکانی ویژگیهای خاک و عملکرد گل محمدی در دو مزرعه معروف (مزارع نگار و گلزار) با ویژگیهای متفاوت اقلیمی و توپوگرافی در شهرستان بردسیر انجام شد. برای نیل به اهداف مطالعه، در هر یک از ... بیشتر وجود تغییرات مکانی در خصوصیات خاک امری بدیهی بهشمار میرود، با این حال درک از دلایل و منشأ این تغییـرات کامـل نیست. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرپذیری مکانی ویژگیهای خاک و عملکرد گل محمدی در دو مزرعه معروف (مزارع نگار و گلزار) با ویژگیهای متفاوت اقلیمی و توپوگرافی در شهرستان بردسیر انجام شد. برای نیل به اهداف مطالعه، در هر یک از مزارع تعداد 100 نمونه خاک و محصول برداشت شد. پس از اندازهگیری ویژگیهای خاک و ویژگیهای گیاهی، با استفاده از روش زمین آماری کریجینگ اقدام به پهنهبندی ویژگیهای خاک و گل محمدی گردید. تجزیه نیمتغییرنماها نشان داد که تمامی متغیرهای بررسی شده در هر دو مزرعه دارای ساختار مکانی قوی و متوسط میباشند. دامنه تأثیر تغییرنماها در مزرعه نگار از 16/122 متر برای عملکرد گل محمدی تا 46/218 متر برای سیلت و در مزرعه گلزار از 1/115 متر برای پتاسیم قابل استفاده تا 228 متر برای نیتروژن کل در تغییر است. نتایج نشان دادند که ویژگیهای عملکرد گیاه و ویژگیهای خاک حتی در مقیاسهای کوچک دارای وابستگی مکانی هسـتند. نقشههای کریجینگ نشان میدهند که الگو و پراکنش ویژگیهای خاک حتی درون یک مزرعهمیتواند بسیار متفاوت باشد؛ هرچند که مقایسه الگوی مکانی برخی ویژگیهای خاک مانند ماده آلی و نیتروژن کل با الگوی مکانی ویژگیهای گیاه و ابعاد مزارع مطابقت نشان داد. این امر نشان‌دهنده آن است که تغییرپذیری ویژگیهای مزبور عمدتاً تحت مدیریت زارعین قرار گرفته است و برای رعایت بهینه مصرف عناصر غذایی بایستی میـزان مصرف نهادهها توسط مدیران مزرعه مورد بازنگری قرار گیرد.

مقایسه روش‌های مختلف آماری در برآورد اجزای بافت خاک با استفاده از داده‌های طیفی در محدوده مرئی- فروسرخ نزدیک و کوتاه

محبوبه طیبی؛ مهدی نادری؛ جهانگرد محمدی؛ مهدیه حسینجانی‌زاده

دوره 32، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1397، ، صفحه 73-85

https://doi.org/10.22067/jsw.v32i1.63618

چکیده

استفاده از روش‌های نوین از جمله طیف‌سنجی در محدوده مرئی و فروسرخ نزدیک و فروسرخ کوتاه (400 -2500 نانومتر) به عنوان یک روش سریع، آسان و کم هزینه در پیش‌بینی ویژگی‌های خاک می‌تواند بسیار موثر باشد. این مطالعه با هدف بررسی توانایی داده‌های طیفی در محدوده مرئی، فروسرخ نزدیک و فروسرخ کوتاه (400 -2500 نانومتر) در برآورد اندازه ذرات خاک با استفاده ... بیشتر استفاده از روش‌های نوین از جمله طیف‌سنجی در محدوده مرئی و فروسرخ نزدیک و فروسرخ کوتاه (400 -2500 نانومتر) به عنوان یک روش سریع، آسان و کم هزینه در پیش‌بینی ویژگی‌های خاک می‌تواند بسیار موثر باشد. این مطالعه با هدف بررسی توانایی داده‌های طیفی در محدوده مرئی، فروسرخ نزدیک و فروسرخ کوتاه (400 -2500 نانومتر) در برآورد اندازه ذرات خاک با استفاده از روش‌های رگرسیون حداقل مربعات جزئی (PLSR) و رگرسیون مؤلفه اصلی (PCR) انجام شد. برای این منظور 120 نمونه خاک از منطقه کفه مور، استان کرمان برداشته شد. جهت ارزیابی مدل 80 درصد داده‌ها برای کالیبراسیون مدل و 20 درصد برای صحت‌سنجی مدل به صورت تصادفی انتخاب شدند. همچنین جهت اعتبارسنجی از روش حذف هر بار یک نمونه (Leave one out-cross validation) استفاده شد نتایج نشان داد بیشترین مقدار R2و کمترین مقدار RMSE برای داده‌های کالیبراسیون و اعتبارسنجی برای لگاریتم پارامترهای رس و شن در روش PLSR همراه با پیش‌پردازش مشتق دوم و برای لگاریتم سیلت در روش PLSR همراه با پیش‌پردازش مشتق اول به دست آمد. با توجه به مقادیر انحراف پیش‌بینی باقیمانده (RPD) پیش‌بینی مدل برای درصد رس و سیلت قابل قبول و برای درصد شن ضعیف می‌باشد. براساس نتایج این مطالعه طیف‌سنجی می‌تواند به عنوان یک روش سریع، آسان و غیرمخرب در برآورد اجزای بافت خاک مورد استفاده قرار گیرد.

بررسی وضعیت آلودگی به عناصر کروم، نیکل و کبالت در خاک‌های متاثر از سازندهای افیولیتی در منطقه نی‌ریز استان فارس

آناهید سلمان پور؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی

دوره 31، شماره 3 ، مرداد و شهریور 1396، ، صفحه 772-784

https://doi.org/10.22067/jsw.v31i3.52881

چکیده

سازندهای افیولیتی دارای مقدار زیادعناصر سنگین مانند کروم و نیکل می‌باشند. با این حال، مطالعات در مورد بررسی وضعیت آلودگی خاک‌های تشکیل شده بر روی این سازندها مورد توجه کافی قرار نگرفته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت آلودگی خاک‌های تشکیل شده بر روی این سازندها از نظر مقدار کروم، نیکل و کبالت در منطقه نی‌ریز انجام شد. بر اساس مطالعات ... بیشتر سازندهای افیولیتی دارای مقدار زیادعناصر سنگین مانند کروم و نیکل می‌باشند. با این حال، مطالعات در مورد بررسی وضعیت آلودگی خاک‌های تشکیل شده بر روی این سازندها مورد توجه کافی قرار نگرفته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت آلودگی خاک‌های تشکیل شده بر روی این سازندها از نظر مقدار کروم، نیکل و کبالت در منطقه نی‌ریز انجام شد. بر اساس مطالعات خاک‌شناسی، در سه واحد اراضی شامل تپه، مخروط‌افکنه و پلایا، 7 خاکرخ حفر گردید. نمونه‌های خاک از افق‌هاو نمونه‌های سنگ از سازند افیولیتی تهیه شد. ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک‌ها و مقدار کل عناصر کروم، کبالت و نیکل در خاک و سنگ، تعیین گردیدند. نتایج نشان داد غلظت کروم در خاک‌ها (میانگین 2200 میلی‌گرم برکیلوگرم) 10 تا 40 برابر حد آستانه استاندارد ایران و اروپا (به ترتیب 100 و 150 میلی‌گرم برکیلوگرم)، غلظت نیکل (میانگین 300 میلی‌گرم برکیلوگرم) 10 برابرحد آستانه استاندارد ایران و اروپا (به ترتیب 50 و 75 میلی‌گرم برکیلوگرم) و مقدار کبالت (میانگین 19 میلی‌گرم برکیلوگرم) زیر حد آستانه (40 میلی‌گرم برکیلوگرم) بود. مقادیر این عناصر در خاک‌های افیولیت‌ها بیشترین و در خاک‌های مخروط‌افکنه کمترین بود. مقدار شاخص‌ زمین‌انباشتگی برای سه عنصر در خاک‌های افیولیتی حداکثر و مخروط‌افکنه (حدود 7/7) و در حاشیه پلایا (9/3 تا 2/6) کاهش چشم‌گیر داشت. مقدار فاکتور غنی‌شدگی برای نیکل نیز در تپه‌های افیولیتی (میانگین 6/0) به سمت مخروط‌افکنه (میانگین 7/0) تقریبا ثابت و در پلایا (میانگین 1/0) کاهش و برای دو عنصر دیگر از افیولیت‌ها (به ترتیب 9/0 و 6/0 برای کروم و کبالت) به سمت مخروط‌افکنه ( 5/0 برای هر دو عنصر) و پلایا (به ترتیب، 3/0 و 1/0 برای کروم و کبالت) کاهش نشان داد. مقادیر شاخص زمین‌انباشتگی در خاک‌ها، وجود آلودگی را تأیید کرد و مقادیر فاکتور غنی‌شدگی نیز بیانگر این بود که منشاء عناصر در خاک از منشاء مواد مادری و از توده افیولیتی منطقه است. مطالعات آتی در زمینه امکان انتقال این عناصر به آب زیرزمینی و باغ‌های میوه موجود در مخروط افکنه قلعه‌بهمن ضروری به نظر می‌رسد.

نقش جهت شیب بر پراکنش مکانی برخی از ویژگی‌های خاک و ویژگی‌های کمی، کیفی و رویشی هلو در منطقه سامان شهرکرد

نرگس کیوانی؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی؛ عبدالرحمان محمدخانی

دوره 31، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1396، ، صفحه 202-215

https://doi.org/10.22067/jsw.v31i1.50485

چکیده

به منظور ارزیابی اثر جهت شیب بر پراکنش مکانی برخی از ویژگی های خاک و ویژگی های هلو در منطقه سامان شهرکرد، در دو جهت شیب شرقی و غربی، از عمق های 30-0 و 60-30 سانتی متری، در مجموع، 136 نمونه خاک برداشت گردید. نمونه برداری از درختان هلو بصورت ترکیبی از دو درختی که فاصله کمتری با نمونه های خاک داشتند، انجام شد. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که ... بیشتر به منظور ارزیابی اثر جهت شیب بر پراکنش مکانی برخی از ویژگی های خاک و ویژگی های هلو در منطقه سامان شهرکرد، در دو جهت شیب شرقی و غربی، از عمق های 30-0 و 60-30 سانتی متری، در مجموع، 136 نمونه خاک برداشت گردید. نمونه برداری از درختان هلو بصورت ترکیبی از دو درختی که فاصله کمتری با نمونه های خاک داشتند، انجام شد. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که خاک شیب شرقی، درصد رس، سیلت، کربن آلی، پتاسیم، فسفر و آهن قابل جذب بیشتری نسبت به شیب غربی دارد و کیفیت بهتر خاک باعث افزایش معنی دار عملکرد (کمیت) درختان شیب شرقی نسبت به شیب غربی شده است، در حالی که کیفیت هلو در شیب غربی بهتر بود که می تواند ناشی از سایر عوامل، بویژه عوامل اقلیمی باشد. براساس نتایج حاصل از برازش مدل های استاندارد بر تغییرنماهای تجربی، تمامی متغیرها بجز pH افق عمقی دارای ساختار مکانی بودند. توزیع مکانی میزان عمـلکرد و تعداد میوه الگوی تقـریبا مشابهی با درصد ذرات رس و کربن آلی، پتاسیم، فسفر و آهن قابل جذب در هر دو عمق مورد مطالعه نشان داد و همچنین پراکنش مکانی طول و قطر شاخه ی سال جاری با پراکنش مکانی درصد ذرات رس و پتاسیم قابل جذب خاک مشابهت داشت. نتایج فوق نشان دهنده ی تاثـیر قابل توجه ویژگی های خاکی بویژه درصد ذرات رس و پتاسیم قابل جذب بر ویژگی های عمـلکردی و رویشی هـلو می باشد. مطالعه-ی تاثیر مصرف کودهای NPK و آهن بر ویژگی های کمی، کیفی و رویشی هلو در باغات منطقه به منظور روشن شدن تاثـیر این عنـاصر و همچنین مطـالعه ای در رابطه با تاثیر عوامل اقلیمی بر ویژگی های کیفی هـلو پیشنهاد می گردد.

بررسی تغییرات مکانی برخی از ویژگی‌های خاک با ویـژگی‌های کمی، کیفی و رویشی پرتقال والنسیا در منطقه کازرون استان فارس

مینا کیانی؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی؛ عبدالرحمان محمدخانی

دوره 30، شماره 5 ، آذر و دی 1395، ، صفحه 1634-1645

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.50503

چکیده

آگاهی از نحوه ی تغییرپذیری مکانی ویژگی های خاک و ارتباط آن ها با عملکرد محصول در باغات برای دست یابی به تولید بیش تر و مدیریت بهتر ضروری می باشد. به منظور بررسی ارتباط آماری و زمین آماری برخی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک با عملکرد، ویژگی های کیفی و رویشی پرتقال والنسیا در باغی به مساحت حدود 1 هکتار در منطقه کازرون استان فارس از دو ... بیشتر آگاهی از نحوه ی تغییرپذیری مکانی ویژگی های خاک و ارتباط آن ها با عملکرد محصول در باغات برای دست یابی به تولید بیش تر و مدیریت بهتر ضروری می باشد. به منظور بررسی ارتباط آماری و زمین آماری برخی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک با عملکرد، ویژگی های کیفی و رویشی پرتقال والنسیا در باغی به مساحت حدود 1 هکتار در منطقه کازرون استان فارس از دو عمق 40-0 و 80-40 سانتی متری، در مجموع، 120 نمونه خاک برداشت شد. نمونه برداری از درختان پرتقال بصورت ترکیبی از دو درختی که فاصله کمتری با نمونه های خاک داشتند، انجام گردید. ویژگـی های فیزیکی و شیمیایی خاک، عمـلکرد، ویـژگی های کیفی و رویشی پرتقال بر اسـاس روش های استاندارد تعیین شدند. نتایج آمـاری نشـان داد که pH کم ترین (48/2درصد) و ویتامین ث پرتقال بیـش ترین (46/59درصد) ضریب تغییرات را دارند. عملکرد پرتقال با ماده ی آلی و منگنز قابل جذب در عمق صفر تا 40 سانتی متری از سطح خاک، دارای رابطه ی مثبت و معنی داری (به ترتیب، 29/0 در سطح 95درصد و 31/0 در سطح 99درصد) بود. نقشه های حاصل از میان یابی توسط کریجینگ نشان داد ویژگی های خاک و عملکرد محصول دارای پراکنش مکانی هستند و همچنین، برخـی از ویـژگی های خاکی شامل درصد ماده آلی، پتاسیم محلول، فسفر، روی و منگنز قابل جذب در هر دو عمـق نمونه برداری در شرق و جنوب شرقی منطقه ی مورد مطالعه بیش تر از دیگر مناطق می باشد که این نقشه ها با عملکرد میوه، الگوی پراکنش مکانی تقریباً مشابهی دارند. با توجه به تاثیری که عناصر و ماده آلی در این تحقیق نشان دادند مطالعه ی تاثیر مصرف کودها بر ویژگی های کمی، کیفی و رویشی پرتقال در باغات منطقه به منظور روشـن تر شدن تاثیـر این عنـاصر توصـیه می گردد.

تعیین حداقل مجموعه داده جهت ارزیابی کیفیت خاک مطالعه موردی حوضه آبخیز دریاچه چغاخور

پروانه محقق؛ مهدی نادری؛ جهانگرد محمدی

دوره 30، شماره 4 ، مهر و آبان 1395، ، صفحه 1232-1243

https://doi.org/10.22067/jsw.v30i4.47770

چکیده

سوء‌مدیریت منابع طبیعی در بسیاری از مناطق ایران منجر به کاهش کیفیت خاک و افزایش آسیب‌پذیری در برابر فرسایش شده است. برای داشتن کیفیت خاک پایدار ارزیابی شاخص‌های مؤثر بر آن ضروری است. اندازه‌گیری همه شاخص‌های کیفیت خاک طاقت‌فرسا و متضمن هزینه است، بنابراین بسیاری از محققین ارزیابی را بر معدودی از شاخص‌ها متمرکز کرده‌اند. هدف ... بیشتر سوء‌مدیریت منابع طبیعی در بسیاری از مناطق ایران منجر به کاهش کیفیت خاک و افزایش آسیب‌پذیری در برابر فرسایش شده است. برای داشتن کیفیت خاک پایدار ارزیابی شاخص‌های مؤثر بر آن ضروری است. اندازه‌گیری همه شاخص‌های کیفیت خاک طاقت‌فرسا و متضمن هزینه است، بنابراین بسیاری از محققین ارزیابی را بر معدودی از شاخص‌ها متمرکز کرده‌اند. هدف این تحقیق تعیین حداقل شاخص‌های مؤثر برای تعیین کیفیت خاک در حوضه آبخیز دریاچه چغاخور با مساحت 12000 هکتار در استان چهارمحال و بختیاری می‌باشد. برای نیل به این هدف روش ابر مکعب لاتین با استفاده از نقشه‌‌های شیب، کاربری و زمین شناسی مورد استفاده قرار گرفت و 125 نمونه مرکب از سطح خاک‌ها (20-0 سانتی متر) برداشته شد. پس از تیمارهای اولیه 27 خصوصیت فیزیکی و شیمیایی به روش های مناسب اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد روند تغییر مقادیر کربن آلی، کربن آلی ذره ای در خاکدانه های بزرگ، نسبت کربن آلی ذره ای در خاکدانه های بزرگ به کوچک، وزن مخصوص ظاهری، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، ظرفیت نگه داری آب، گنجایش هوایی، شاخص دکستر و غلظت‌های فسفر، آهن و مس در کاربری‌ها به ترتیب عبارتست از باغات< اراضی کشاورزی< مراتع خوب< کشت دیم < مراتع ضعیف. در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی 8 مؤلفه با ارزش‌های ویژه بالاتر از 1 انتخاب شدند و بردارهای پر اهمیت در مؤلفه‌ها بر اساس معیار انتخاب (SC)، انتخاب شدند. آنالیز تشخیص (Dicriminant Analysis) برای مهم ترین شاخص کیفیت خاک انجام شد. نتایج مشخص کردند مهم ترین مؤلفه، شماره یک با مشخصه غالب مس می‌باشد. همچنین حداقل مجموعه داده مؤثر بر کیفیت خاک در منطقه به ترتیب غلظت روی، نسبت کربن آلی ذره ای در خاکدانه های بزرگ به کوچک، درصد رس، مس، منگنز و فسفر بودند که غالباً به نظام مدیریت خاک وابسته می باشند.

ریزمقیاس سازی نقشه رقومی کربن آلی خاک

شاهرخ فاتحی؛ جهانگرد محمدی؛ محمد حسن صالحی؛ عزیز مومنی؛ نورایر تومانیان؛ اعظم جعفری

دوره 30، شماره 4 ، مهر و آبان 1395، ، صفحه 1142-1157

https://doi.org/10.22067/jsw.v30i4.45102

چکیده

ریزمقیاس سازی نقشه های رقومی خاک یک گزینه ی مطرح برای تهیه داده های با قدرت تفکیک مکانی ریز در شرایطی است که تنها داده های با قدرت تفکیک مکانی درشت وجود دارد. با توجه به اهمیت نقشه هایی رقومی کربن آلی خاک با قدرت تفکیک مکانی ریز برای بررسی اثر تغییر اقلیم بر روی اکوسیستم، امنیت غذائی، آب و خاک و عدم وجود چنین داده هائی در کشور، در این ... بیشتر ریزمقیاس سازی نقشه های رقومی خاک یک گزینه ی مطرح برای تهیه داده های با قدرت تفکیک مکانی ریز در شرایطی است که تنها داده های با قدرت تفکیک مکانی درشت وجود دارد. با توجه به اهمیت نقشه هایی رقومی کربن آلی خاک با قدرت تفکیک مکانی ریز برای بررسی اثر تغییر اقلیم بر روی اکوسیستم، امنیت غذائی، آب و خاک و عدم وجود چنین داده هائی در کشور، در این مطالعه، امکان ریزمقیاس سازی نقشه ی رقومی کربن آلی خاک از اندازه پیکسل 50 متر به 10 متر با استفاده از دو روش مستقیم و نمونه برداری نقطه ای در قالب مدل های خطی تعمیم یافته، درختان رگرسیون و شبکه ی عصبی مصنوعی در زیرحوضه ی آبخیز مرک به وسعت 24000 هکتار واقع در استان کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 320 نقطه مشاهداتی منتج از داده های میراثی خاک و همچنین متغیرهای کمکی شامل 23 متغیر از مشتقات مدل رقومی ارتفاع، شاخص های تصاویر لندست تی ام مانند شاخص رس، پوشش گیاهی نرمال شده و اندازه ذرات و متغیرهای کیفی ژئومورفولوژی، سنگ شناسی و کاربری اراضی در فرآیند ریزمقیاس سازی استفاده شدند. نتایج نشان داد عملکرد روش ریزمقیاس سازی نمونه برداری نقطه ای تا حدودی از روش مستقیم بهتر است. همچنین در هر دو روش ریز مقیاس سازی، الگوریتم مدل سازی با درختان رگرسیون (57/0= Adjusted R2 ، 23/0-22/0= RMSE) دارای صحت و کارائی بالاتری نسبت به مدل های خطی تعمیم یافته (57/0-49/0= Adjusted R2 ، 26/0-22/0= RMSE) و شبکه ی عصبی (47/0-45/0= Adjusted R2، 28/0-27/0= RMSE) است. با وجود این، در آینده به اجرای پژوهش های بیشتری در زمینه ی روش های مختلف ریزمقیاس سازی نقشه های رقومی خاک نیاز است.

بررسی کیفیت خاک با استفاده از کربن ناپایدار و شاخص مدیریت کربن در زمین های کشاورزی منطقه نی ریز، استان فارس

آناهید سلمان پور؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی

دوره 30، شماره 3 ، مرداد و شهریور 1395، ، صفحه 930-940

https://doi.org/10.22067/jsw.v30i3.41898

چکیده

از مؤلفه های مهم کشاورزی پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک، مقدار آب و شوری آب و خاک است که از عوامل مهم کاهش کیفیت خاک، محسوب می‌شوند. مواد آلی شاخصی از کیفیت خاک است، اما از آنجا که به تغییرات مدیریت خاک به کندی پاسخ می دهد، مطالعه اجزاء حساستر آن ممکن است باعث تشخیص بهتر نقش تغییر مدیریت بر کیفیت خاک گردد. از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی ... بیشتر از مؤلفه های مهم کشاورزی پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک، مقدار آب و شوری آب و خاک است که از عوامل مهم کاهش کیفیت خاک، محسوب می‌شوند. مواد آلی شاخصی از کیفیت خاک است، اما از آنجا که به تغییرات مدیریت خاک به کندی پاسخ می دهد، مطالعه اجزاء حساستر آن ممکن است باعث تشخیص بهتر نقش تغییر مدیریت بر کیفیت خاک گردد. از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی کیفیت خاک با استفاده از شاخصهای کربن ناپایدار و مدیریت کربن خاک در تعدادی از اراضی کشاورزی نیریز در استان فارس انجام گردید. برای این منظور پنج مزرعه از مزارع گندم و جو آبی در حومه شهر نیریز که مقدار و شوری آب آبیاری متفاوت داشتند، انتخاب گردیدند. در هر مزرعه، سه نقطه انتخاب و نمونه‌های خاک از عمق 40-0 سانتیمتر و نمونه‌های گیاه در مربعهای 1×1 متر، تهیه شد. نمونه آب نیز، از چاه آبیاری برداشت گردید. ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک و آب اندازه گیری و مقدارکربن ناپایدار و شاخص مدیریت کربن خاک محاسبه گردید. نتایج نشان داد کربن ناپایدار خاک نسبت به کربن آلی کل، حساسیت بیشتری به مدیریت زراعی دارد و حتی در مزارع با مدیریت زراعی یکسان و عملکرد مشابه، مقدار و یا شوری متفاوت آب آبیاری می تواند باعث تغییر در کربن ناپایدار خاک و در نتیجه کیفیت خاک گردد. براساس نتایج، مقدار بالاتر شاخص مدیریت کربن لزوماً با عملکرد بالاتر محصول ارتباط ندارد و ممکن است با ویژگیهای کیفی محصول ارتباط داشته باشد که نیاز به تحقیق بیشتر دارد.

تغییرات مکانی و زمانی برخی عناصر سنگین در غبارات اتمسفری منطقه لنجانات اصفهان

نجمه نمازی؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی

دوره 29، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1394، ، صفحه 114-125

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.25786

چکیده

از راه‌های ورود و تجمع فلزات سنگین در اراضی کشاورزی فرونشست های اتمسفری می باشد. مطالعه ترکیب شیمیایی غبارات اتمسفری به‌دلیل تأثیر آن‌ها روی اتمسفر و سلامت انسان، امروزه مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. این مطالعه به منظور بررسی تغییرات مکانی و زمانی فلزات سنگین موجود در غبارات اتمسفری منطقه لنجانات اصفهان انجام گردیده است. نمونه‌برداری ... بیشتر از راه‌های ورود و تجمع فلزات سنگین در اراضی کشاورزی فرونشست های اتمسفری می باشد. مطالعه ترکیب شیمیایی غبارات اتمسفری به‌دلیل تأثیر آن‌ها روی اتمسفر و سلامت انسان، امروزه مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. این مطالعه به منظور بررسی تغییرات مکانی و زمانی فلزات سنگین موجود در غبارات اتمسفری منطقه لنجانات اصفهان انجام گردیده است. نمونه‌برداری از 60 نقطه با ارتفاع تقریبا یکسان در منطقه با استفاده از تله های شیشه ای طی چهار فصل سال، انجام و وزن کل غبارات و میزان عناصر سنگین کادمیم، سرب، روی، مس و نیکل در آن‌ها اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد میانگین مقدار فرونشست غبارات به جز فصل بهار با پاییز در تمام فصول، اختلاف بسیار معنی‌داری باهم دارند. میانگین غلظت عناصر مورد مطالعه در اکثر فصول با یکدیگر تفاوت معنی‌دار داشت. میانگین غلظت عناصر سرب و کادمیم در تمام فصول و عنصر روی به جز فصل بهار، بالاتر از حد مجاز گزارش شده برای خاک بود. بین غلظت برخی از عناصر، همبستگی بسیار معنی داری وجود داشت که می تواند نشان‌دهنده ی منشأ مشترک آن‌ها باشد. تفسیر نقشه‌های کریجینگ نشان داد که آلودگی منطقه به فلزات روی، سرب و کادمیم بیش تر تحت کنترل معدن سرب و روی موجود در منطقه می‌باشد. میزان هم‌خوانی، نشان‌دهندة تفاوت زیاد نقشه های هر عنصر در فصول مختلف بود کهاین تفاوت‌ها به عوامل مختلفی از جمله سرعت باد و تغییر جهت آن، میزان و نوع فعالیت معادن و صنایع و میزان رطوبت خاک و هوا ارتباط داشته است و نشان‌دهنده این است که تفسیر داده‌های غبار بر اساس یک فصل می‌تواند گمراه‌کننده باشد.

اثر تراکم نمونه برداری بر دقت تخمین برخی از ویژگی های خاک در دشت شهرکرد

نرگس حسین زاده؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی

دوره 28، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1393، ، صفحه 190-202

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.25967

چکیده

انجام مطالعات خاکشناسی با دقت کافی همراه با کاهش هزینه و زمان، یکی از اهداف محققین بوده است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر تراکم نمونه برداری بر دقت تخمین آماری و زمین‌آماری برخی از ویژگی های خاک در دشت شهرکرد انجام شد. بدین منظور، 240 نمونه سطحی خاک (افق A) به فاصله ی 125 متری از یکدیگر برداشت گردید. سپس، ویژگـی های مختـلف شامـل جـرم مـخصوص ... بیشتر انجام مطالعات خاکشناسی با دقت کافی همراه با کاهش هزینه و زمان، یکی از اهداف محققین بوده است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر تراکم نمونه برداری بر دقت تخمین آماری و زمین‌آماری برخی از ویژگی های خاک در دشت شهرکرد انجام شد. بدین منظور، 240 نمونه سطحی خاک (افق A) به فاصله ی 125 متری از یکدیگر برداشت گردید. سپس، ویژگـی های مختـلف شامـل جـرم مـخصوص ظاهـری، بافـت خاک، درصدحجـمی سنگـریزه، درصـد کربنات کلسیم معادل، درصد ماده ی آلی، pH و قابلیت هدایت الکتریکی اندازه گیری شد. تراکم های نمونه برداری دوم (120 نمونه) و سوم (60 نمونه) به صورت تصادفی و با حفظ توزیع نسبتاً یکنواخت در کل منطقه، از نمونه های اولیه (240 نمونه) انتخاب شد. مقایسه میانگین نشان داد تفاوت معنی داری بین ویژگی‌های مورد مطالعه درتراکم های مختلف نمونه برداری وجود ندارد. با کاهش تعداد نمونه ها افزایش و یا کاهش منظمی در ضریب تغییرات، میانگین خطای تخمین و جذر میانگین مربع خطای محاسبه شده برای سه تراکم نمونه برداری نیز مشاهده نشد. در اعتبارسنجی پارامترهای کریجینگ با استفاده از 50 نقطه نمونه برداری مجزا از نمونه های اصلی نیز مقادیر میانگین خطای تخمین نزدیک به صفر و مقادیر ریشه میانگین مجذور خطا پائین بود که بیانگر دقت قابل قبول تخمین در سه تراکم مورد مطالعه می باشد. هم خوانی چشمی و کمی نقشه های کریجینگ مربوط به سه تراکم نمونه برداری برای اغلب ویژگی ها بالا و بسیار نزدیک به هم بود که حاکـی از میزان هـم-خوانی زیاد این نقشه ها بود. بنابراین، مطالعات نیـمه‌تفصیلی می تواند جایگزین مطالعات تفصیلی برای بررسی ویژگی‌های منطقه مورد مطالعه در منطقه حاضر گردد و هزینه و زمان مطالعات را کاهش دهد.

تغییر در قابلیت استفاده و اجزاء مس در ریزوسفر گندم ((Triticum aestivum L. در تعدادی از خاک‌های آهکی

حمیدرضا متقیان؛ علیرضا حسین‌پور؛ جهانگرد محمدی؛ فایز رئیسی

دوره 26، شماره 6 ، بهمن و اسفند 1391، ، صفحه 1492-1504

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.19286

چکیده

ریزوسفر ناحیه‌ای کوچک با ویژگی‌های شیمیایی، بیولوژیکی و فیزیکی متفاوت از توده خاک است. این تحقیق با هدف بررسی اثر ریزوسفر گندم بر قابلیت استفاده و جزء‌بندی مس با استفاده از ریزوباکس در شرایط گلخانه‌ای انجام شد. تعداد 3 بذر گندم در هر ریزوباکس کاشته شد. پس از 8 هفته گیاهان برداشت و خاک‌های ریزوسفری و توده جدا شدند. کربن آلی خاک، کربن ... بیشتر

کارآیی مدل رقومی ارتفاع و مشتقات آن در نقشه‏برداری خاک با استفاده از مدل استنباطی خاک- سرزمین (SoLIM)

محسن باقری بداغ آبادی؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی؛ نورایر تومانیان؛ عیسی اسفندیارپور بروجنی

دوره 25، شماره 5 ، آذر و دی 1390

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i--.11274

چکیده

چکیده محدودیت‏های موجود در روش‌های سنتی (مرسوم) شناسایی خاک و پیشرفت‏های صورت‌گرفته در فناوری اطلاعات، باعث ارایه‌ی راه کارهای نوینی شده است که به‌طور کلی «شناسایی رقومی خاک» نامیده می‌شوند و هدف آن‌ها پیش‏بینی کلاس‏های خاک یا ویژگی‏های آن، بر اساس متغیرهای محیطی و یا خصوصیاتی از خاک است که به‏سادگی قابل دستیابی یا محاسبه ... بیشتر چکیده محدودیت‏های موجود در روش‌های سنتی (مرسوم) شناسایی خاک و پیشرفت‏های صورت‌گرفته در فناوری اطلاعات، باعث ارایه‌ی راه کارهای نوینی شده است که به‌طور کلی «شناسایی رقومی خاک» نامیده می‌شوند و هدف آن‌ها پیش‏بینی کلاس‏های خاک یا ویژگی‏های آن، بر اساس متغیرهای محیطی و یا خصوصیاتی از خاک است که به‏سادگی قابل دستیابی یا محاسبه هستند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی کارآیی مدل رقومی ارتفاع و مشتقات آن در پیش بینی و برآورد کلاس‌های خاک، با استفاده از مدل SoLIM و اعتبارسنجی نتایج این مدل در منطقه ی بروجن - استان چهارمحال و بختیاری- می باشد. برای این منظور، 18 ویژگی مختلف از مدل رقومی ارتفاع شامل ارتفاع، درصد شیب، جهت شیب، انحنای خالص، انحنای کمینه، انحنای بیشینه، انحنای تانژانت، انحنای نیمرخی، انحنای شکل سطح، جهت جریان، تجمع جریان، تابش مستقیم، مدت پخشیدگی، تابش پخشیده، تابش کل، شاخص قدرت جریان، شاخص رسوب و شاخص نمناکی استخراج گردیدند. این ویژگی‌ها به همراه سه زیرگروه و هفت فامیل خاک غالب موجود در منطقه ی مطالعاتی (شامل 89 خاک رخ از 125 خاک رخ حفرشده در کل منطقه)، ماتریس داده های ورودی به مدل SoLIM را تشکیل دادند. نتایج نشان داد که تنها با توجه به مدل رقومی ارتفاع می توان در سطح زیرگروه با دقت حدود 65 درصد در درون یابی و 40 درصد در تعمیم (برون یابی) نتایج، برآورد درستی از کلاس های خاک داشت. این مقادیر در سطح فامیل خاک، تقریباً به نصف کاهش یافتند. ارزیابی نتایج شناسایی خاک ها بر اساس کلید رده بندی خاک آمریکایی که دارای معیارهای سخت و صُلب است، تا حدی می تواند گمراه کننده باشد؛ حال آن که استفاده از مدل فازیِ SoLIM که تغییرپذیری تدریجی خاک ها را مد نظر قرار می‌دهد، نمود بهتری از واقعیت خاک‌ها را بیان می‌کند. واژه های کلیدی: مدل رقومی ارتفاع، مدل SoLIM، منطق فازی، نقشه برداری رقومی خاک

ارزیابی کارایی روش های مقیاس سازی معادله ریچاردز در مدل سازی نفوذ در حوضه آبریز (مطالعه موردی: حوضه مرغملک)

بیژن قهرمان؛ مرتضی صادقی؛ جهانگرد محمدی

دوره 25، شماره 3 ، مرداد و شهریور 1390

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.9633

چکیده

چکیده تغییرپذیری مکانی خاک ها تحلیل مسایل مربوط به جریان آب در خاک را به ویژه در سطوح بزرگ مانند یک حوضه آبریز، مشکل می سازد. یک راه حل در برخورد با مسائل تغییرپذیری، استفاده از روش های مقیاس سازی می باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر تغییرپذیری های غیرخطی در سطوح بزرگ مانند یک حوضه آبریز بر کارایی روش های مقیاس سازی معادله ریچاردز در ... بیشتر چکیده تغییرپذیری مکانی خاک ها تحلیل مسایل مربوط به جریان آب در خاک را به ویژه در سطوح بزرگ مانند یک حوضه آبریز، مشکل می سازد. یک راه حل در برخورد با مسائل تغییرپذیری، استفاده از روش های مقیاس سازی می باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر تغییرپذیری های غیرخطی در سطوح بزرگ مانند یک حوضه آبریز بر کارایی روش های مقیاس سازی معادله ریچاردز در مدل سازی نفوذ انجام گرفت. در این مطالعه، روش واریک و همکاران با انتخاب توابع هیدرولیکی ون گنوختن برای مقیاس سازی معادله ریچاردز به کار گرفته شد و تغییرپذیری مقادیر n (توان توابع هیدرولیکی ون گنوختن) به عنوان تغییرپذیری غیرخطی مدنظر قرار گرفت. حوضه آبریز مرغملک از زیرحوضه های زاینده رود با مساحتی حدود 97 کیلومتر مربع مورد مطالعه قرار گرفت. به علاوه، 10 حوضه مجازی با درجه های مختلف از تغییرپذیری n که با روش تصادفی مونت کارلو ایجاد شدند، مورد ارزیابی قرار گرفتند. معادلات اصلی و مقیاس شده ریچاردز با استفاده از مدل HYDRUS-1D برای شرایط نفوذ با بار آبی ثابت و رطوبت اولیه یکنواخت حل شدند. نتایج نشان دادند که به طور کلی ضریب تغییرات مقادیر n در حوضه آبریز مرغملک (برابر با 57/2 درصد) به اندازه ای نیست که کارایی روش مقیاس سازی را برای مدل سازی جریان نفوذ زیر سوال ببرد. بر این اساس، در این حوضه، می توان به جای حل های منفرد در تک تک نقاط حوضه، با دقت مطلوبی از یک حل عمومی معادله ریچاردز استفاده کرد. نتایج ارزیابی ها در حوضه های مجازی نشان دادند که تغییرپذیری مقادیر n تاثیری قابل ملاحظه بر خطای بین حل های عمومی و منفرد دارد. بر اساس نتایج این تحقیق، می توان نتیجه گرفت که در حوضه هایی که در آن ها ضریب تغییرات مقادیر n از 3 درصد تجاوز نمی کند، روش های مقیاس سازی معادله ریچاردز می توانند با دقت مطلوبی به‌کار روند. واژه های کلیدی: مقیاس سازی، معادله ریچاردز، نفوذ، تغییرپذیری غیرخطی، حوضه آبریز مرغملک

تغییرات مکانی بایومس ماکروفون و ویژگی های خاک در جنگل های حاشیه رودخانه کرخه

شایسته غلامی؛ سید محسن حسینی؛ جهانگرد محمدی؛ عبدالرسول سلمان ماهینی

دوره 25، شماره 2 ، خرداد و تیر 1390

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.9300

چکیده

چکیده بی مهرگان خاکزی تحت تاثیر عوامل محیطی بوده و الگوی توزیع آنها توسط این عوامل تعیین می شود. تغییرپذیری ویژگی های خاک از مهم-ترین دلایل تغییرپذیری ماکروفون خاک به شمار می رود. این تحقیق جهت بررسی میزان تغییر پذیری مکانی بایومس ماکروفون و ویژگی های خاک در جنگل‌های حاشیه رودخانه کرخه انجام گرفت. ماکروفون خاک با استفاده از 200 نقطه ... بیشتر چکیده بی مهرگان خاکزی تحت تاثیر عوامل محیطی بوده و الگوی توزیع آنها توسط این عوامل تعیین می شود. تغییرپذیری ویژگی های خاک از مهم-ترین دلایل تغییرپذیری ماکروفون خاک به شمار می رود. این تحقیق جهت بررسی میزان تغییر پذیری مکانی بایومس ماکروفون و ویژگی های خاک در جنگل‌های حاشیه رودخانه کرخه انجام گرفت. ماکروفون خاک با استفاده از 200 نقطه نمونه، روی خطوط (ترانسکت) موازی با فاصله 500 متر از یکدیگر و عمود بر رودخانه نمونه برداری شدند. فاصله 500 متر به عنوان فاصله ی پایه نمونه برداری در نظر گرفته شد اما در فواصل کمتر نیز به صورت سلسله مراتبی، تصادفی و هدف مدار، ‌نمونه ها یی جمع آوری شدند. نمونه برداری به روش دستی، در قطعات نمونه ای به ابعاد 50 × 50 سانتی-متر تا عمق 25 سانتی متر صورت گرفت. در هر نقطه نمونه روی ترانسکت ها با فاصله حداکثر 1 متر از محل نمونه برداری ماکروفون، نمونه های خاک از عمق 25-0 سانتی متری برداشت شدند. پس از اندازه گیری بایومس ماکروفون، بافت خاک، pH و هدایت الکتریکی اقدام به بررسی همبستگی مکانی با استفاده از روش های زمین آماری (واریوگرام) و پهنه بندی با استفاده از کریجینگ بلوکی گردید. نتایج بیانگر آن است که همه متغیرهای مورد بررسی دارای ساختار مکانی همراه با مدل های سقف دار می باشند. دامنه تاثیر بایومس ماکروفون، pH ، EC ، درصد شن، درصد سیلت و درصد رس به ترتیب، 1728، 1800، 1536، 2964، 2100 و 3264 متر بود. نقشه های کریجینگ نشان می دهند که بایومس ماکروفون و ویژگی های خاک الگوی تصادفی نداشته و دارای الگوی مکانی می باشند. همچنین الگوی پراکنش مکانی بایومس ماکروفون، مشابه با الگوی پراکنش درصد سیلت و pH است. واژه های کلیدی: الگوی مکانی، بایومس ماکروفون خاک، ویژگی های خاک، واریوگرام، کریجینگ بلوکی

مقایسه برخی از شاخص‌های فیزیکی کیفیت خاک در کاربری‌های مختلف اراضی در حوزه مرغملک، شهرکرد (استان چهارمحال و بختیاری)

حمیدرضا متقیان؛ جهانگرد محمدی

دوره 25، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1390

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.8513

چکیده

چکیده تأثیر نوع کاربری اراضی بر نحوة عملکرد خاک در اکوسیستم، از طریق مطالعه و ارزیابی تغییرات شاخص‌های کیفیت خاک امکان‌پذیر است. اینگونه مطالعات که با هدف ایجاد تعادل بین میزان تولید و حفظ و بهبود کیفیت منابع اراضی انجام می‌گیرند امکان شناسایی مدیریت‌های پایدار و به تبع آن پیشگیری از تخریب فزاینده خاک را فراهم می‌سازند. در این ... بیشتر چکیده تأثیر نوع کاربری اراضی بر نحوة عملکرد خاک در اکوسیستم، از طریق مطالعه و ارزیابی تغییرات شاخص‌های کیفیت خاک امکان‌پذیر است. اینگونه مطالعات که با هدف ایجاد تعادل بین میزان تولید و حفظ و بهبود کیفیت منابع اراضی انجام می‌گیرند امکان شناسایی مدیریت‌های پایدار و به تبع آن پیشگیری از تخریب فزاینده خاک را فراهم می‌سازند. در این تحقیق اثر کاربری‌های مختلف بر شاخص‌های فیزیکی کیفیت خاک بررسی شد. سه نوع کاربری مراتع طبیعی، کشت دیم و کشت آبی انتخاب شد. از کاربری مرتع 54 نمونه، از کاربری کشت دیم 40 نمونه و از کاربری کشت آبی 17 نمونه از خاک سطحی (15-0 سانتی‌متر) برداشت شد. خصوصیات هدایت هیدرولیکی اشباع، سرعت نفوذ، جرم مخصوص ظاهری، توزیع اندازه‌ای ذرات، فاکتور فرسایش‌پذیری خاک، کربن آلی و پایداری مرطوب خاکدانه‌ها (در سه کلاس) برای هر کاربری اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که میانگین، حداقل و حداکثر هدایت هیدرولیکی اشباع در کاربری کشت آبی نسبت به دو کاربری دیگر بیشتر بود. مقدار کربن آلی خاک در کاربری کشت آبی از دو کاربری دیگر کمتر بود. فاکتور فرسایش‌پذیری خاک در کاربری کشت آبی دارای مقدار بیشتری نسبت به دو کاربری دیگر دارد. درصد شاخص پایداری مرطوب خاکدانه‌ها در کلاس اندازه‌ای خاکدانه‌های درشت (>2 میلی‌متر) در کاربری کشت آبی در مقایسه با دو کاربری دیگر کمتر بود. در بین خصوصیات مورد مطالعه میانگن هدایت هیدرولیکی اشباع، درصد رس، فاکتور فرسایش‌پذیری خاک و پایداری مرطوب خاکدانه‌ها در کلاس اندازه‌ای خاکدانه‌های درشت در کاربری‌های مختلف دارای تفاوت معنی‌داری در سطح 5 درصد هستند. به‌نظر می‌رسد که فاکتور فرسایش‌پذیری خاک و شاخص پایداری مرطوب در کلاس خاکدانه‌های درشت در مقایسه با سایر شاخص‌ها، تغیرات کیفیت خاک را در منطقه مورد مطالعه بهتر نشان می‌دهند. واژه‌های کلیدی: پایداری مرطوب خاکدانه‌ها، شاخص کیفیت خاک، فاکتور فرسایش‌پذیری خاک

تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی ماکروفون خاک در جنگل های حاشیه رودخانه کرخه

شایسته غلامی؛ سید محسن حسینی؛ جهانگرد محمدی؛ عبدالرسول سلمان ماهینی

دوره 24، شماره 6 ، بهمن و اسفند 1389

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.7499

چکیده

چکیده اطلاعات در مورد الگوی مکانی تنوع زیستی خاک علیرغم اهمیت اثرات آن روی فرآیندهای اکوسیستم، بسیار اندک است. این تحقیق جهت بررسی الگوی مکانی پارامترهای تنوع زیستی ماکروفون خاک در جنگل های حاشیه رودخانه کرخه انجام گرفت. ماکروفون خاک با استفاده از 200 نقطه نمونه، روی ترانسکت هایی موازی با فاصله 5/0 کیلومتر از یکدیگر و عمود بر رودخانه ... بیشتر چکیده اطلاعات در مورد الگوی مکانی تنوع زیستی خاک علیرغم اهمیت اثرات آن روی فرآیندهای اکوسیستم، بسیار اندک است. این تحقیق جهت بررسی الگوی مکانی پارامترهای تنوع زیستی ماکروفون خاک در جنگل های حاشیه رودخانه کرخه انجام گرفت. ماکروفون خاک با استفاده از 200 نقطه نمونه، روی ترانسکت هایی موازی با فاصله 5/0 کیلومتر از یکدیگر و عمود بر رودخانه نمونه برداری شدند. فاصله 500 متر به عنوان فاصله ی پایه نمونه برداری در نظر گرفته شد اما در فواصل کمتر نیز به عنوان سلسله مراتبی در مقیاس نمونه برداری در محل های مختلف به صورت تصادفی و هدف مدار، ‌نمونه ها جمع آوری شدند. نمونه برداری به روش دستی، در قطعات نمونه ای به ابعاد 50 سانتی متر × 50 سانتی متر تا عمق 25 سانتی-متر صورت گرفت. فراوانی (تعداد کل ماکروفون در هر قطعه نمونه)، شاخص های تنوع Shannon H، یکنواختیSheldon و غنای Menhinick پس از محاسبه، با استفاده از روش های زمین آماری(واریوگرام) برای بررسی و کمی کردن همبستگی مکانی، مورد تحلیل قرار گرفتند. واریوگرام ها کروی بوده و وجود همبستگی مکانی را نشان دادند. دامنه تاثیر برای فراوانی، تنوع ، غنا و یکنواختی به ترتیب، 1724، 1326، 1825 و 1450 متر بود. نسبت اثر قطعه ای به حد آستانه بالا بود (فراوانی 52 درصد، یکنواختی 35 درصد ، غنا 53 درصد و تنوع 55 درصد) که دلیل آن می تواند تغییرپذیری ذاتی جانداران خاکزی یا تغییرات تصادفی مقادیر شاخص ها باشد که در فواصل کمتر از فواصل نمونه برداری بروز می نماید. نقشه ها ی کریجینگ نشان دادند که شاخص ها، الگوی تصادفی نداشته و دارای توزیع مکانی می باشند. واژه های کلیدی: الگوی مکانی، ماکروفون خاک، زمین آمار، واریوگرام، کریجینگ

اهمیت نسبی حضور و عدم حضور ریشه ی گیاه در تغییرات نسبت فعالیت آنزیمی به کربن بیوماس میکروبی خاک‌های شور و غیر شور

مژگان بویراحمدی؛ فایز رئیسی؛ جهانگرد محمدی

دوره 24، شماره 6 ، بهمن و اسفند 1389

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.7500

چکیده

چکیده فعالیت میکروبیولوژیک خاک، تصویر پیچیده ای از فرآیندهای بیوشیمایی مختلف و مرتبط با هم است که تنها با اندازه گیری یک پارامتر ساده نمی‌توان آن را به خوبی مورد ارزیابی قرار داد. به نظر می رسد که تعیین همزمان چند پارامتر و ترکیب آنها، روش مناسب تری برای پی بردن به تغییرات ایجاد شده در شرایط بیولوژیک و کیفیت خاک باشد. هدف این تحقیق، ... بیشتر چکیده فعالیت میکروبیولوژیک خاک، تصویر پیچیده ای از فرآیندهای بیوشیمایی مختلف و مرتبط با هم است که تنها با اندازه گیری یک پارامتر ساده نمی‌توان آن را به خوبی مورد ارزیابی قرار داد. به نظر می رسد که تعیین همزمان چند پارامتر و ترکیب آنها، روش مناسب تری برای پی بردن به تغییرات ایجاد شده در شرایط بیولوژیک و کیفیت خاک باشد. هدف این تحقیق، بررسی نسبت فعالیت برخی آنزیم های خاک به کربن بیوماس میکروبی در سطوح مختلف شوری در خاک های تحت کشت و کشت نشده بود. این نسبت نشان دهنده ی فعالیت آنزیمی به ازای هر واحد بیوماس میکروبی می باشد. در این مطالعه، پنج سطح شوری شامل شاهد (5/0)، 5/2، 5، 5/7 و 10 دسی زیمنس بر متر و سه محیط (بدون کشت، خاک تحت کشت گندم و خاک تحت کشت شبدر) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار استفاده شد. نتایج نشان داد که در هر سه محیط، شوری موجب کاهش معنی دار نسبت فعالیت آنزیمی به کربن بیوماس میکروبی شد. همچنین، اثر نوع محیط کشت بر نسبت فعالیت آنزیم اوره آز به کربن بیوماس میکروبی و نسبت فعالیت آنزیم آریل سولفاتاز به کربن بیوماس میکروبی در کلیه ی سطوح شوری معنی دار بود. با این وجود، نسبت فعالیت آنزیم های بتا-گلوکوسیداز و فسفاتاز قلیایی به بیوماس میکروبی در هیچ یک از سطوح شوری تحت تأثیر نوع محیط قرار نگرفت. به عبارت دیگر، حضور گیاه، در افزایش و یا کاهش توانایی ریزجانداران خاک در تولید این دو آنزیم نقش قابل ملاحظه ای نداشته است. اثر نوع محیط کشت بر نسبت فعالیت آنزیم های ال-گلوتامیناز، ساکاراز و فسفاتاز اسیدی به کربن بیوماس میکروبی در سطوح مختلف شوری متغیر بود. به طور خلاصه، نتایج نشان می دهد که حضور گیاه در خاک های شور، بهبود بیوماس میکروبی و حفظ فعالیت برخی آنزیم های خاک و میزان سنتز آنها توسط بیوماس میکروبی را به همراه دارد. اما سنتز برخی دیگر از آنزیم ها توسط بیوماس میکروبی خاک تحت تأثیر حضور و عدم حضور ریشه ی زنده ی گیاه نمی باشد. به عبارت دیگر، میزان تأثیر ریشه و احتمالاً ترشحات آن بر تعدیل اثر شوری بر میزان آنزیم تولید شده توسط بیوماس میکروبی خاک، وابسته به سطح شوری، نوع گیاه و نوع آنزیم مورد مطالعه می باشد. واژه های کلیدی: شوری، نسبت فعالیت آنزیمی به کربن بیوماس میکروبی، خاک بدون کشت، خاک تحت کشت گندم، شبدر

پهنه بندی غلظت سرب، روی و کادمیم در خاک با استفاده از داده های ماهواره Landsat ETM+ در جنوب شهرستان اصفهان

محمود دیانی؛ مهدی نادری؛ جهانگرد محمدی

دوره 24، شماره 2 ، خرداد و تیر 1389

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.3245

چکیده

چکیده استخراج معادن، تغلیظ و حمل و نقل کانی ها، جنوب شهر اصفهان و حومه ی سپاهان شهر را در معرض آلودگی و ساکنین آن ها را به دلیل وجود عناصر سنگین در معرض خطر قرار داده است. امروزه به طور معمول از اسپکتروفتومتر و انعکاس طیفی برای تخمین خصوصیات خاک و غلظت آلوده کننده ها استفاده می شود. این تحقیق برای مطالعه پتانسیل های اطلاعات ماهواره ... بیشتر چکیده استخراج معادن، تغلیظ و حمل و نقل کانی ها، جنوب شهر اصفهان و حومه ی سپاهان شهر را در معرض آلودگی و ساکنین آن ها را به دلیل وجود عناصر سنگین در معرض خطر قرار داده است. امروزه به طور معمول از اسپکتروفتومتر و انعکاس طیفی برای تخمین خصوصیات خاک و غلظت آلوده کننده ها استفاده می شود. این تحقیق برای مطالعه پتانسیل های اطلاعات ماهواره Landsat ETM+ برای تخمین و پهنه بندی پراکنش عناصر سنگین در جنوب شهر اصفهان انجام شد. در طی فعالیت میدانی 100 نمونه خاک سطحی بصورت تصادفی تهیه شد. نمونه ها هوا خشک شده و بخش ریز (ذرات کوچکتر از 2 میلی متر) بوسیله اسید نیتریک 4 مولار در C°80 تیمار شدند و غلظت کل سرب، روی و کادمیم بوسیله دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. آنالیز آماری نشان می دهد که همبستگی منفی و معنی داری بین غلظت عناصر سنگین و اطلاعات طیفی مرئی و مادون قرمز نزدیک وجود دارد و نتیجتاً امکان پهنه بندی آلوده کننده ها به کمک این باندها وجود دارد. پراکنش مکانی غلظت عناصر سرب، روی و کادمیم به کمک چندین معادله رگرسیون چندگانه گام به گام پهنه بندی گردید. نتایج نشان می دهد که غلظت آلوده کننده های سرب و روی در نزدیکی سپاهان شهر بالای حد آستانه است ولی برای کادمیم در حال حاضر آلودگی خاک جدی نیست. واژه های کلیدی: آلودگی خاک، عناصر سنگین، Landsat ETM+، پهنه بندی

تجزیه و تحلیل زمین آماری غلظت سرب، روی و کادمیم درخاک های حومه سپاهان شهر واقع در جنوب اصفهان

محمود دیانی؛ جهانگرد محمدی؛ مهدی نادری

دوره 23، شماره 4 ، مهر و آبان 1388

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.2469

چکیده

فلزات سنگین به طور طبیعی در همه خاک ها وجود دارند ولی آلودگی خاک به دلیل فعالیت های بشری رو به افزایش است. نواحی اطراف معادن به دلیل فعالیت های حاصل از اکتشاف و استخراج در معرض آلودگی شدید این عناصر می باشند. این تحقیق با هدف ارزیابی وضعیت آلودگی خاک های حومه ی سپاهان شهر به فلزات سرب، روی و کادمیم صورت گرفت. در این تحقیق 100 نمونه خاک به ... بیشتر فلزات سنگین به طور طبیعی در همه خاک ها وجود دارند ولی آلودگی خاک به دلیل فعالیت های بشری رو به افزایش است. نواحی اطراف معادن به دلیل فعالیت های حاصل از اکتشاف و استخراج در معرض آلودگی شدید این عناصر می باشند. این تحقیق با هدف ارزیابی وضعیت آلودگی خاک های حومه ی سپاهان شهر به فلزات سرب، روی و کادمیم صورت گرفت. در این تحقیق 100 نمونه خاک به صورت تصادفی در نزدیکی معادن و اطراف سپاهان شهر در زمینی به وسعت 9000 هکتار برداشت شد. نمونه ها با اسید نیتریک 4 مولار تیمار شدند و مقدار کل عناصر سرب، روی و کادمیم به کمک دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که غلظت عناصر سرب و روی در بیشتر اراضی اطراف سپاهان شهر بالای آستانه ی خطر (50 پی پی ام و 125 تا 150 پی پی ام به ترتیب برای سرب و روی) می باشد، ولی غلظت کادمیم زیر آستانه ی خطر (5/1 تا 5/2 پی پی ام) می باشد. اراضی اطراف معادن دارای آلودگی بیشتر و با افزایش فاصله از معدن میزان آلودگی کاهش می یابد. لذا لازم است تا توسعه فیزیکی شهر به سوی معادن مربوط و کلیه فعالیت های کشاورزی، اکتشاف و استخراج معادن با رعایت استاندارد های مربوطه انجام گرفته تا از افزایش آلودگی بیشتر جلوگیری گردد. نتایج تجزیه و تحلیل تغییرنماها نشان داد که مؤلفه ی ساختاری وابستگی مکانی بر مؤلفه ی تصادفی غالب است و دامنه این وابستگی مکانی برای هر سه عنصر تقریباً 3/3 کیلومتر می باشد. با استفاده از کریجینگ معمولی آلودگی خاک ها به این سه عنصر پهنه بندی شد و نقشه های واریانس تخمین کریجینگ در مورد عناصر مورد مطالعه نشان می دهد که در حاشیه منطقه و فواصل بین نمونه ها که تراکم نمونه برداری کاهش یافته است بیشترین واریانس تخمین وجود دارد.

ارزیابی نقشه برداری خاک به روش ژئوپدولوژی با استفاده از شاخص های تفرق و شباهت

عیسی اسفندیارپور بروجنی؛ نورایر تومانیان؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی

دوره 23، شماره 4 ، مهر و آبان 1388

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.2474

چکیده

چکیده ژئوپدولوژی، یک روش سیستماتیک تجزیه و تحلیل سطوح ژئومرفیک برای نقشه‌برداری خاک است که عملیات صحرایی را عمدتاً بر مبنای کار در منطقه ی نمونه پایه ریزی می کند. هدف از پژوهش حاضر، استفاده از شاخص های تفرق و شباهت در یک توالی سلسله مراتبی از سطوح رده بندی خاک، به منظور تعیین میزان اعتبار تعمیم‌پذیری نتایج حاصل از نقشه‌برداری خاک ... بیشتر چکیده ژئوپدولوژی، یک روش سیستماتیک تجزیه و تحلیل سطوح ژئومرفیک برای نقشه‌برداری خاک است که عملیات صحرایی را عمدتاً بر مبنای کار در منطقه ی نمونه پایه ریزی می کند. هدف از پژوهش حاضر، استفاده از شاخص های تفرق و شباهت در یک توالی سلسله مراتبی از سطوح رده بندی خاک، به منظور تعیین میزان اعتبار تعمیم‌پذیری نتایج حاصل از نقشه‌برداری خاک به روش ژئوپدولوژی برای اشکال اراضی مشابه در منطقه ی بروجن است. پس از تهیه ی نقشه ی تفسیری اولیه بر روی عکس های هوایی با مقیاس 1:20000، بزرگ ترین محدوده ی واحد ژئومرفیک Pi111 که بالاترین سطح از منطقه ی مطالعاتی را در بر می‌‌گرفت، انتخاب گردید و تعداد 19 خاک رخ با فواصل تقریبی 125 متر در این واحد، حفر، تشریح و نمونه‌برداری شدند. میزان اعتبار تعمیم‌پذیری نتایج روش ژئوپدولوژی برای واحد مزبور، از طریق حفر تعداد 15 خاک رخ دیگر در یک واحد مشابه موجود در خارج از منطقه ی نمونه که منطقه ی تعمیم نامیده شده است، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که شاخص تفرق شانن از سطح رده به سمت فامیل خاک، در هر دو منطقه ی نمونه و تعمیم، افزایش می یابد؛ لیکن تنها در سطح فامیل، تفاوت معنی دار بین میانگین تفرق خاک های دو منطقه در سطح اعتماد 95 درصد وجود دارد. افزایش تفرق خاک ها در خلال سلسله‌‌مراتب رده بندی خاک، حتی با تغییر مقیاس درک و تمرکز بر توالی افق های ژنتیکی خاک رخ های حفرشده در مناطق نمونه و تعمیم نیز به اثبات رسید. شاخص جاکارد و شباهت نسبی نیز نشان داد که روش ژئوپدولوژی می‌تواند به منظور تعمیم نتایج برای واحدهای ژئومرفیک مشابه، تنها تا سطح زیر گروه ، مورد استفاده قرار گیرد و برای سطوح پایین تر رده بندی خاک (فامیل و سری) از کارایی لازم برخوردار نمی باشد. بنابراین، به منظور افزایش دقت نتایج روش ژئوپدولوژی، استفاده از فازهای شکل اراضی و نیز تعیین فاز فامیل و یا فاز سری برای هر یک از فازهای شکل اراضی توصیه می شود. واژه های کلیدی: ژئوپدولوژی، تفرق خاک، شاخص شباهت، منطقه ی نمونه، منطقه ی تعمیم

تغییرپذیری مکانی ویژگی‌های خاک و عملکرد گندم آبی در یک نقشه تناسب کمّی (مطالعه‌‌ی موردی: منطقه شهرکیان، استان چهار محال‌و‌بختیاری)

حمید افشار؛ محمد حسن صالحی؛ جهانگرد محمدی؛ عبدالمحمد محنت کش

دوره 23، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1388

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i0.1548

چکیده

چکیده کیفیت نقشه‌های خاک به توانایی آن‌ها برای نشان دادن تغییرپذیری خاک‌ها وابسته است. بنابراین، دقت نقشه‌هایی که برای توصیه کشت محصول استفاده می‌شوند به دقت نقشه خاک بستگی دارد. این تحقیق به منظور بررسی میزان تغییرپذیری مکانی ویژگی‌های خاک و عملکرد گندم آبی در دو واحد اراضی با کلاس تناسب S2 و S3 از یک نقشه نیمه‌تفصیلی تناسب کمّی ... بیشتر چکیده کیفیت نقشه‌های خاک به توانایی آن‌ها برای نشان دادن تغییرپذیری خاک‌ها وابسته است. بنابراین، دقت نقشه‌هایی که برای توصیه کشت محصول استفاده می‌شوند به دقت نقشه خاک بستگی دارد. این تحقیق به منظور بررسی میزان تغییرپذیری مکانی ویژگی‌های خاک و عملکرد گندم آبی در دو واحد اراضی با کلاس تناسب S2 و S3 از یک نقشه نیمه‌تفصیلی تناسب کمّی (مقیاس 1:50000) واقع در منطقه شهرکیان استان چهار محال‌و‌بختیاری، انجام شد. برای نیل به اهداف مطالعه، از هر یک از واحدهای مذکور،80 نمونه خاک و گندم جمع‌آوری شد. نمونه‌برداری خاک از هر یک از واحدها به روش چند مقیاسی در پلاتی به ابعاد 48×112 متر و از عمق صفر تا30 سانتی‌متری خاک و نمونه‌برداری از گندم در پلات‌های 5/0×5/0متر با مرکزیت 160 نقطه نمونه برداری شده از خاک، انجام پذیرفت. پس از اندازه گیری ویژگی‌های خاک شامل بافت خاک، pH، هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم معادل، ماده آلی، ازت کل، پتاسیم و فسفر قابل جذب و ویژگی‌های عملکرد گندم شامل بیوماس کل بالای سطح زمین، وزن هزاردانه و شاخص برداشت، با استفاده از کریجینگ بلوکی، اقدام به پهنه‌بندی ویژگی‌های خاک و گندم گردید. نتایج آماری بیانگر این است که از میان متغیرها pH، کمترین ضریب تغییرات (07/1 درصد در واحد S2 و 925/0 درصد در واحد S3) و پتاسیم قابل استفاده، بیشترین ضریب تغییرات (43/47 درصد در واحد S2 و 46/46 درصد در واحد S3) را نشان دادند. تجزیه تغییرنماها نشان داد که تمامی متغیرهای بررسی شده در هر دو واحد دارای ساختار مکانی می باشند. دامنه تاثیر تغییرنماها از 75/17 متر برای ازت تا 06/61 متر برای هدایت الکتریکی در واحد S2 و از 47/17 متر برای فسفر تا 93/62 متر برای وزن هزار دانه در واحد S3 در نوسان بود. نقشه‌های کریجینگ نشان می دهند که الگو و پراکنش مکانی ویژگی‌های خاک و گیاه درون واحدهای اراضی نقشه تناسب کمّی و حتی درون یک مزرعه، بسیار متفاوت است. به همین دلیل، این نقشه‌ها در کشاورزی دقیق از قابلیت اعتماد کافی برخوردار نیست. استفاده از اطلاعات کلیه نیمرخ‌‌ها علاوه بر پروفیل شاهد واحدهای اراضی و ترکیب اطلاعات نقشه‌های تناسب اراضی با اطلاعات زمین‌آماری می تواند راهی برای افزایش دقت و کیفیت نقشه های تناسب اراضی باشد. واژه های کلیدی: تغییرپذیری مکانی، تغییرنما، کریجینگ بلوکی، نقشه تناسب کمّی، شهرکیان

تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی برخی از ویژگی های فیزیکی و هیدرولیکی خاک در مقیاس حوزه آبخیز

حمیدرضا متقیان؛ احمد کریمی؛ جهانگرد محمدی

دوره 22، شماره 2 ، خرداد و تیر 1387

https://doi.org/10.22067/jsw.v0i22.1042

چکیده

چکیده تفسیر تغییرات مکانی خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی در مقیاس حوزه آبخیز یکی از فاکتور های اساسی در مدل سازی خصوصیات هیدرولوژیکی، طراحی ها و تصمیم گیری ها است. این تحقیق با هدف تجزیه و تحلیل توزیع مکانی توزیع اندازه ذرات خاک (مقادیر شن، سیلت و رس)، چگالی ظاهری ( )، سرعت نفوذ (IR) و هدایت هیدرولیکی اشباع (Ks) در حوزه آبخیز مرغملک (زیر حوزه ... بیشتر

دوره 38 (1403)

دوره 37 (1402)

دوره 36 (1401)

دوره 35 (1400)

دوره 34 (1399)

دوره 33 (1398)

دوره 32 (1397)

دوره 31 (1396)

دوره 30 (1395)

دوره 29 (1394)

دوره 28 (1393)

دوره 27 (1392)

دوره 26 (1391)

دوره 25 (1390)

دوره 24 (1389)

دوره 23 (1388)

دوره 22 (1387)

نویسنده = جهانگرد محمدی

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده